Cựu thủ tướng bị bắt, Malaysia đình chỉ các dự án trị giá 22 tỷ USD do Trung Quốc hậu thuẫn

Malaysia đã đình chỉ 3 dự án lớn nhất do Trung Quốc hậu thuẫn với giá trị lên tới 22 tỷ USD đồng thời xác định xem 1MDB có liên quan tới các hành vi chuộc lời bất hợp pháp hay không. Ba dự án bị đình chỉ là Hệ thống đường sắt ven biển phía đông, nối liền vùng phát triển kém của Malaysia với Thái Lan và Kuala Lumpur và hai dự án đường ống dẫn dầu có giá trị hơn 1 tỷ USD/mỗi dự án.

Công ty Đường sắt Malaysia, cơ quan chủ quản của dự án East Coast Rail Link và Suria Strategic Energy Resources – cơ quan thuộc Bộ Tài chính chịu trách nhiệm giám sát hai đường ống dẫn dầu, đã gửi thông báo tạm dừng dự án tới các nhà thầu.

Việc đình chỉ các dự án là động thái rõ nét nhất sau lời kêu gọi của Tân thủ tướng Mahathir Mohamad trong việc làm giảm các ảnh hưởng của Trung Quốc tại Malaysia. Trước đó, người tiền nhiệm của ông là Thủ tướng Najib Razak đã thúc đẩy hợp tác với Trung Quốc. Ông Najib Razak hiện đã bị bắt giữ để phục điều tra các cáo buộc liên quan tới tham nhũng.

Chính phủ mới đã cam kết cắt giảm chi tiêu quá mức và xem xét tất cả các dự án của Trugn Quốc cũng như các "hiệp ước bất bình đẳng".

Hồi tháng 6, Bộ trưởng Tài chính Lim Guan Eng cho biết chính phủ tiền nhiệm của ông Najib đã đồng ý thanh toán tiền cho hệ thống đường ống dẫn khí đốt từ đất liền tới bảo Borneo. Dù nó mới chỉ hoàn thành 13% nhưng số tiền mà chính phủ của ông Najib trả đã lên tới 90% giá trị dự án. Hiện tại, Malaysia đã đình chỉ và cố gắng đòi lại tiền cho phần chưa xây dựng sau khi nhận định dự án này không khả thi.

Cả dự án đường ống dẫn khí đốt và đường sắt ven biển đều được phê duyệt năm 2016. Tiền được vay từ Ngân hàng EximBank Trung Quốc. Với dự án đường sắt, chi phí xây dựng thực sự của nó có thể lên tới 20 tỷ USD, cao hơn 3,5 tỷ USD so với ước tính của chính phủ tiền nhiệm. Đây cũng là công trình quan trọng trong tham vọng Một vành đai, Một con đường mà Trung Quốc đang theo đuổi.

Dù bị đình chỉ nhưng thực tế rất khó để hủy bỏ hệ thống đường sắt này bởi một lượng tiền đã được giải ngân và một số công trình xây dựng cũng đã được tiến hành. Thêm vào đó, vai trò của nó cũng khiến cho phía Trung Quốc không dễ dàng từ bỏ.

Peter Mumford, giám đốc khu vực Châu Á của Eurasia Group, nhận định: "Đây là một dự án chiến lược của Trung Quốc. Trong số tất cả các dự án, xây đường tàu ở Malaysia là liên kết chặt chẽ nhất với tham vọng Một vành đai, Một con đường của Trung Quốc. Bắc Kinh chắc chắn sẽ rất lo lắng nếu nó bị đình trệ".

Hiện tại, Hội đồng Tư vấn của ông Mahathir từ chối bình luận về việc đình chỉ các dự án.