Đây là cách phương Tây và cuộc chạy đua với xu thế mới giúp một công ty của Nga "miễn nhiễm" với các lệnh trừng phạt

Cho đến nay, Mỹ và các đồng minh vẫn chưa áp lệnh trừng phạt với công ty này hay các giám đốc điều hành của họ. Sự im lặng này nhấn mạnh tình thế tiến thoái lưỡng nan mà một số nhà phân tích cho rằng các chính phủ sẽ phải đối mặt khi tìm cách trừng phạt Nga, mà không ảnh hưởng đến việc họ tiếp cận các loại hàng hóa quan trọng.

Nornickel chịu trách nhiệm sản xuất 5% sản lượng niken hàng năm của thế giới - một thành phần chính của xe điện, và khoảng 40% palladium mà họ khai thác được sử dụng trong bộ chuyển đổi xúc tác và chất bán dẫn. Công ty này cũng cung cấp các loại kim loại có khả năng chuyển tiếp năng lượng như coban và đồng. 

Giá của những kim loại này đã tăng vọt kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine, trong bối cảnh lo ngại những lệnh trừng phạt của phương Tây hay hoạt động logistics bị gián đoạn sẽ khiến nguồn cung tăng nghẽn. Hôm thứ Sáu tuần trước, niken được giao dịch ở mức cao nhất trong 1 thập kỷ và tăng 37% trong năm nay. Palladium cũng tăng khoảng 57% từ đầu năm đến nay.

Giá niken và palladium trên sàn giao dịch kim loại London.

Bất chấp giá kim loại tăng cao, cổ phiếu của Nornickel và những công ty hàng hóa khác của Nga lại sụt giảm, riêng hãng khai thác mỏ mất 17% giá trị trong năm nay. Sự sụt giảm có thể còn căng thẳng hơn, khi sàn chứng khoán Moscow tạm ngừng giao dịch vài ngày trước, khi thị trường rớt điểm mạnh. Hôm 5/3, Fitch Ratings đã hạ cấp trái phiếu của Nornickel xuống hạng "rác". Nguyên nhân là do môi trường kinh doanh khó khăn ở Nga khó khăn hơn và tính linh hoạt tài chính của các công ty hàng hóa cũng sụt giảm.

Một số công ty phương Tây cho biết họ đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung, dần tách khỏi Nornickel. Điều này phản ánh xu hướng chung với 1 số loại hàng hóa ở thời điểm hiện tại, khi các bên mua ở phương Tây né tránh các nhà cung cấp của Nga, do lo sợ bị trừng phạt hay gặp vấn đề trong việc vận chuyển sản phẩm ra khỏi Nga.

Các biện pháp trừng phạt cho đến nay vẫn không áp dụng với các công ty cung cấp dầu, khí đốt và các loại hàng hóa quan trọng khác cho phương Tây. Đối với thị trường hàng hóa đầy cạnh tranh, những công ty đóng vai trò quan trọng như Nornickel là rất ít, đặc biệt là việc cung cấp palladium.

Gabriele Randlshofer - giám đốc điều hành Hiệp hội Kim loại Bạch kim Quốc tế, nhóm thương mại bao gồm các thành viên là người mua và nhà cung cấp palladium, cho hay: "Nếu chúng tôi phải chịu lệnh trừng phạt và không thể tiếp cận số palladium đó, sự gián đoạn trên toàn cầu sẽ diễn ra. Hiện tại, các công ty phải đang tìm kiếm nhà cung cấp mới."

Outokumpu Oyj - nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất nhì thế giới, nằm trong số các những công ty đang tìm kiếm nguồn cung niken thay thế cho Nga. Công ty Phần Lan cho biết khoảng 6-7% niken của họ đến từ Nornickel, phần còn lại đến từ thép tái chế.

Trong khi đó, BASF SE của Đức cho biết họ sẽ hoàn thành các hợp đồng hiện có với Nornickel nhưng không có hoạt động kinh doanh nào mới với công ty này. Gã khổng lồ ngành hóa chất thừa nhận Nornickel là nhà cung cấp palladium, bạch kim niken và coban quan trọng để sản xuất cathode.

Hôm thứ Sáu, một giám đốc điều hành công ty thép của Anh - Peter Davies, đã nhận được email từ nhà máy thép của Ba Lan mà ông đang đầu tư. Bức thư cho biết họ không thể mua niken khi căng thẳng Nga - Ukraine vẫn chưa hạ nhiệt. Công ty này còn dự đoán ngành thép sẽ chứng kiến một "trận động đất."

Các ngành thường phụ thuộc vào hàng hóa của Nga đang đưa ra những phản ứng trong bối cảnh căng thẳng. Theo các trader và giám đốc điều hành ngành dầu, các nhà máy lọc dầu đã hạn chế mua dầu của Nga.

Hoạt động khai thác của Norilsk Nickel.

Hãng lọc dầu Preem của Thụy Điển và Neste Oyj của Phần Lan thông báo họ đã ngừng mua dầu của Nga và có kế hoạch lấy nguồn cung thay thế từ dầu thô ở Bắc Âu.

Severstal PAO - một trong những công ty thép lớn nhất Nga, đang gặp khó khăn trong việc bán thép ngay khi cuộc xung đột diễn ra vì các bên mua lo ngại lệnh trừng phạt có thể sẽ xảy ra. Ở trường hợp này, thách thức thật sự đã đến khi EU trừng phạt cổ đông lớn của họ là Alexey Mordashov.

Các nhà phân tích cho biết, hoạt động sản xuất của Nornickel cực kỳ quan trọng vì nhu cầu đối với niken được dự báo sẽ tăng mạnh khi xe điện đang trở thành xu hướng. Niken có mức thâm hụt nguồn cung lớn nhất so với bất kỳ kim loại cơ bản nào trong năm ngoái so với quy mô thị trường, ở khoảng 6%, theo BMO.

Nornickel được điều hành bởi ông Vladimir Olegovich Potanin - cựu Phó thủ tướng Nga. Ông là người đã giúp thực hiện những thỏa thuận tư nhân hóa sau khi Liên Xô tan rã. Ngoài ra, công ty còn có 2 cổ đông khác là các nhà tài phiệt, đó là ông Roman Abramovich nắm giữ khoảng 2% cổ phần và Rusal International của Oleg Deripaska sở hữu 2,6%.

Nornickel đặt địa điểm khai thác ở một trong những thành phố nằm gần cực bắc nhất thế giới là Norilsk. Đây cũng là một trong những thành phố ô nhiễm nhất thế giới vì hoạt động khai thác mỏ và có nhiều nhà máy lọc dầu. Khu vực này có một số mỏ khoáng sản dồi dào nhất thế giới, được khai thác ở độ số 5.000 feet dưới lớp băng vĩnh cửu.

Tham khảo WSJ