Đế chế trăm tỷ USD Ant Group bị 'chấn chỉnh', Trung Quốc bùng lên rủi ro vỡ nợ tiêu dùng

Mảng cho vay trực tuyến của Ant đã buộc phải thu hẹp quy mô hoạt động, kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình yêu cầu các cơ quan quản lý đình chỉ đợt IPO trị giá 37 tỷ USD và tăng cường giám sát công ty này. Ant – sở hữu nền tảng thanh toán lớn nhất Trung Quốc là Alipay, đã trở thành một công ty đóng vai trò quan trọng trong thị trường tín dụng trực tuyến đang bùng nổ ở quốc gia này.

Mảng cho vay online của Alipay đã phục vụ 500 triệu khách hàng trong 1 năm, tính đến tháng 6/2020. Trong khi đó, dư nợ cho vay tiêu dùng được hỗ trợ bởi nền tảng này đạt mức 2,2 nghìn tỷ CNY (339 tỷ USD) vào cùng thời gian.

Tuy nhiên, khi công ty chịu áp lực trước những động thái của cơ quan quản lý, người đi vay tại Trung Quốc đã buộc phải chuyển sang các nền tảng cho vay khác. Nhiều trong số đó đã tính lãi suất cao hơn, bởi họ không có quy mô lớn như Ant và hệ thống ít phức tạp hơn trong việc xác định, quản lý rủi ro.

Dan Wang – kinh tế gia trưởng về Trung Quốc tại Hang Seng Bank Hồng Kông, nhận định: "Rủi ro tín dụng tiêu dùng đã gia tăng sau đại dịch Covid-19. Vấn đề này đặc biệt rõ ràng đối với nhóm người đi vay trẻ tuổi và có thu nhập thấp."

Tổng giá trị dư nợ tín dụng tiêu dùng tại các nền tảng dịch vụ tài chính Trung Quốc tăng vọt trong năm 2020 (đơn vị: nghìn tỷ CNY).

6 nền tảng cho vay trực tuyến chia sẻ với Financial Times rằng họ đã ghi nhận sự khởi sắc trong hoạt động kinh doanh sau khi đợt IPO của Ant bị đinh chỉ.

Một giám đốc phát triển kinh doanh tại Jiedai Dawang – nhà cho vay tại Trùng Khánh, cho biết số lượng giao dịch cho vay của họ đã tăng gần 1/3 trong tháng 1. Người này chia sẻ: "Ant đang thu hẹp hoạt động cho vay vì áp lực chính sách. Chúng tôi không gặp phải vấn đề này và có thể tự do phát triển."

FT ước tính, có hơn 10 nền tảng cho vay phổ biến tại Trung Quốc tính mức lãi suất từ 25% đến 35%/năm, khi Ant chỉ dưới 20%. Trong khi đó, Jiedai Dawang tính lãi tới 36%/năm. Bo Zhuang – kinh tế gia tại công ty tư vấn TS Lombard, nhận định: "Người đi vay đối diện khả năng vỡ nợ cao hơn khi họ trả lãi suất 25% cho một nhà cho vay nhỏ hơn là mức 18% của Ant."

Hạn mức tín dụng của Huabei – dịch vụ thẻ tín dụng của Ant và mảng cho vay tiêu dùng Jiebei, đã được cắt giảm mạnh đối với nhiều khách hàng kể từ cuối năm ngoái.

Haley Zhang – một trợ lý marketing làm việc tại Thượng Hải, bắt đầu sử dụng dịch vụ tín dụng của nền tảng cho vay online LexinFintech với lãi suất hơn 20%, sau khi Ant giảm hạn mức cho vay từ 6.000 CNY xuống dưới 3.000 CNY vào tháng 12. Với thu nhập 6.000 CNY/năm, Zhang cho biết: "Việc vay vốn để cải thiện cuộc sống là không có gì sai. Nếu tôi không thể vay Ant, tôi sẽ tìm đến nơi khác."

Guo Shuqing - Chủ tịch Ủy ban Quản lý Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc, cảnh báo hồi tháng 12 rằng dịch vụ tài chính online là một ngành "người thắng vơ cả", trong đó các công ty công nghệ lớn cản trở sự cạnh tranh công bằng và ghi nhận lợi nhuận quá lớn.

Tuy nhiên, quy mô kinh tế của Ant cũng giúp giảm chi phí lãi vay của người tiêu dùng vào đúng thời điểm PBOC cảnh báo về việc tình trạng nợ hộ gia đình gia tăng – vốn đã tăng lên hơn 60% GDP trong những năm gần đây. Trong khi đó, Ant đã cung cấp khoảng 1/10 tổng số vốn vay tiêu dùng không thế chấp tại Trung Quốc vào năm ngoái.

Là một phần của quá trình tái cấu trúc Ant theo yêu cầu của chính phủ, đơn vị cho vay của công ty này sẽ trở thành một công ty nắm giữ cổ phần và được PBOC quản lý, giống như một nhà cho vay truyền thống. Các nhà phân tích dự đoán rằng, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tăng trưởng và định giá của Ant.

Phần lớn khoản cho vay của Ant đến từ các ngân hàng đối tác thay vì bảng cân đối kế toán của họ. Công ty này đã sử dụng thuật toán công nghệ cao để lựa chọn đối tượng khách hàng phù hợp với các đối tác. Những lợi thế như vậy đã cho phép Ant giữ mức lãi suất cho vay tương đối thấp, trong khi các đối thủ phải tính mức cao hơn vì họ ít có khả năng hơn trong việc định giá rủi ro chính xác.

Một giám đốc điều hành của nền tảng cạnh tranh với Ant cho biết: "Huabei và Jiebei có thể cung cấp các khoản vay tương đối rẻ vì dữ liệu của họ cho phép họ xác định những người đi vay đáng tin cậy tốt hơn. Trong khi đó, rất ít đối thủ có khả năng đó. Việc phát triển các nhà cho vay nhỏ cũng được các ngân hàng quốc doanh lớn tạo điều kiện thuận lợi. Đó là bởi họ không đáp ứng được nhu cầu tín dụng tiêu dùng, thay vào đó nhiều ngân hàng tập trung vào các khách hàng doanh nghiệp lớn."

Huang Dazhi – nhà nghiên cứu tại Viện Tài chính Suning, nhận định, cuộc khủng hoảng Covid-19 đã khiến các hộ gia đình Trung Quốc phụ thuộc nhiều hơn vào các khoản vay ngắn hạn. Ông nói: "Việc các ngân hàng không muốn rủi ro, từ chối các khoản vay dưới chuẩn là điều bình thường. Nhưng nhu cầu vẫn có và phải có ai đó đáp ứng." 

Tham khảo Financial Times