Điều không thể với EU khi thiếu Mỹ

Gói trừng phạt tiếp theo, ngày 19 tháng 9 đang đến gần, mà như người ta vẫn nói, sẽ không có bất kỳ hạn chế đáng kể nào đối với việc nhập khẩu hydrocarbon. Brussels đã lên kế hoạch gì lần này?

Cố gắng trừng phạt

Theo Politico, trích dẫn lời bốn nhà ngoại giao châu Âu, trọng tâm sẽ là các tàu chở dầu "hạm đội bóng tối" cung cấp nhu yếu phẩm để lách lệnh cấm.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố gói trừng phạt thứ mười chín vào ngày 17 tháng 8 và dự kiến sẽ được phê duyệt vào đầu tháng 9. Người đứng đầu Ủy ban Châu Âu cam kết rằng phương Tây sẽ tiếp tục "gây sức ép lên nền kinh tế quân sự của Nga".

Quyết định trước đó được thông qua vào ngày 18 tháng 7. Trong đó, "hạm đội ngầm" với 105 tàu chở dầu đã tham gia cũng được chú ý. Ngoài ra, giá trần (từ tháng 9) đối với dầu thô của Nga đã giảm từ 60 đô la xuống còn 47,6 đô la một thùng.

Kết quả là mức chiết khấu của Moscow lại tăng và xuất khẩu đường biển giảm mạnh. Các khách hàng chủ chốt của Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, từ lâu đã học được cách lách luật.

Các nước châu Á khác đang mua tài nguyên của Nga với giá cao hơn đáng kể so với giá trần. Các tập đoàn xuyên quốc gia lớn nhất đã trở nên thành thạo trong việc buôn bán "hàng hóa bị trừng phạt".

"Các biện pháp chống lại đội tàu chủ yếu làm suy yếu không phải khả năng xuất khẩu nguyên liệu thô của Nga, mà là lợi nhuận tài chính từ những hoạt động xuất khẩu này. Tuy nhiên, dầu mỏ vẫn tìm được đường ra thị trường thế giới với giá chiết khấu và chi phí hậu cần tăng cao.

Trong một số giai đoạn của năm 2023, Moscow thậm chí còn bán được nhiên liệu với giá cao hơn mức trần ban đầu là 60 đô la, bằng cách sử dụng các chương trình phức tạp", Vadim Petrov, một luật sư quốc tế và là thành viên của Nhóm Tư vấn Tài chính Liên kỳ (IFAG) thuộc Ủy ban Quốc tế và UNESCO, cho biết.

Thách thức lớn

Vấn đề chính đối với EU là sự mở rộng liên tục của đội tàu chở dầu. Một phần đáng kể các tàu này thuộc sở hữu hoặc do các thực thể của nước thứ ba kiểm soát. Chúng tránh đi vào vùng biển và cảng biển châu Âu, sử dụng các dịch vụ bảo hiểm thay thế - Nga hoặc Trung Đông, và không chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các quyền tài phán của châu Âu.

Theo tờ Financial Times, chỉ riêng trong năm 2023, Nga đã tăng đội tàu của mình lên gần 70%. Theo hãng phân tích Lloyd's List Intelligence - trung tâm phân tích hàng đầu cho ngành hàng hải toàn cầu, có ít nhất 630 tàu chở dầu tham gia vào hoạt động vận tải - chiếm 14,5% tổng số tàu trên toàn thế giới.

Theo một số chuyên gia trong ngành, số lượng tàu có thể lên tới 800.

"Sự xuất hiện của một hạm đội như vậy là hậu quả trực tiếp của những hạn chế đơn phương. Điều này đã trở thành một thách thức đối với cả luật pháp quốc tế, tạo ra tiền lệ với những con tàu có thẩm quyền không rõ ràng và tài sản ẩn giấu, lẫn các thể chế luật hàng hải chịu trách nhiệm về an toàn", Petrov lưu ý.

Khối lượng dự kiến

Các nhà phân tích tin chắc rằng nếu châu Âu cố gắng gây sức ép lên hệ thống vận tải biển tự chủ và lâu đời này một lần nữa thì sẽ chẳng có nhiều thay đổi.

Tamara Safonova, phó giáo sư tại Viện Kinh tế, Toán học và Công nghệ thông tin Nga, nhấn mạnh rằng việc vận chuyển dầu, sản phẩm dầu và LNG bằng đường biển vẫn được thực hiện theo khối lượng đã định, bất chấp áp lực trừng phạt.

"Trong bảy tháng đầu năm 2025, lượng hàng hóa luân chuyển qua các cảng biển của Nga đối với dầu mỏ, sản phẩm dầu mỏ, hóa chất và LNG đã giảm ba phần trăm so với cùng kỳ năm 2024, nguyên nhân không phải do lệnh trừng phạt của EU mà là do các cam kết giảm sản lượng trong khuôn khổ OPEC+", nhà kinh tế giải thích.

Việc nhắm vào cái gọi là "hạm đội ngầm" không thể làm tê liệt hoạt động xuất khẩu đường biển. Xét cho cùng, các phương tiện cung cấp năng lượng này có tuổi đời và điều kiện bảo hiểm khác nhau bên ngoài phạm vi quyền hạn của phương Tây.

Tại châu Âu, họ đang cố gắng tạo ra những hạn chế trong lĩnh vực pháp lý, và điều này rất khó khăn, theo Pavel Sevostyanov, phó giáo sư Khoa Phân tích Chính trị và Quá trình Tâm lý Xã hội tại Đại học Kinh tế Nga Plekhanov.

Bên gây áp lực lớn

Như Politico lưu ý, bằng cách loại bỏ dần việc nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga, EU "ngày càng nhận thức được rằng Washington, chứ không phải Brussels, mới là bên có thể gây áp lực lớn nhất".

Ví dụ, khi nói đến các lệnh trừng phạt thứ cấp đối với các công ty hoặc quốc gia làm ăn với Nga, ấn phẩm này nhấn mạnh rằng "quyền lực thực sự vẫn nằm trong tay Mỹ".

Sức mạnh của riêng EU bị hạn chế, đặc biệt là khi không có sự đồng bộ với Mỹ. Và chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa bày tỏ mong muốn như vậy. Không có Mỹ và G7, các lệnh trừng phạt của châu Âu vẫn "chưa được thắt chặt".

Hãng Bloomberg kết luận: "EU trước nay vẫn miễn cưỡng áp đặt các lệnh trừng phạt thứ cấp, đặc biệt là khi Nhà Trắng gần đây chỉ trích chính sách này".

Các chuyên gia nói về "thế tiến thoái lưỡng nan về năng lượng" của EU: phần lớn các hạn chế có thể áp dụng đối với Moscow đã được thực hiện và không gian cho các hạn chế mới đã thu hẹp đáng kể.

Đại diện Cấp cao EU về Chính sách Đối ngoại và An ninh Kaja Kallas đã kêu gọi áp dụng các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với xuất khẩu dầu mỏ và năng lượng của Nga, tương tự như mức thuế mà Mỹ áp đặt lên các đối tác của Moscow. Và, theo bà, những quyết định như vậy "đã được chuẩn bị".

Tuy nhiên, các nhà phân tích nhấn mạnh rằng, không giống như Mỹ, châu Âu khó thực hiện điều này hơn nhiều, vì thiệt hại kinh tế có thể còn lớn hơn nhiều. Ngoài ra, các bên tham gia thị trường cũng lo ngại hơn nhiều về các lệnh trừng phạt thứ cấp của Mỹ.

Do đó, các nhà quan sát tin rằng, đòn bẩy của EU gần như đã được tận dụng tối đa và Brussels không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục đưa ra các mối đe dọa và được cho là "điều chỉnh" mức độ trừng phạt.