Điều Thụy Điển sợ hơn cả chết vì Covid-19 và bí mật sau niềm tin tuyệt đối để chống dịch kiểu "thả rông"

Các cuộc tụ tập công cộng trên 50 người vẫn bị cấm, người dân vẫn được khuyến khích ở nhà, tuy nhiên nhà hàng hay quán bar vẫn được phép hoạt động, trẻ em vẫn đến trường.

Mặc dù áp dụng các biện pháp kiểm dịch hết sức linh hoạt, nước này vẫn xếp sau Tây Ban Nha, Italy và Anh rất nhiều về số ca nhiễm và số người tử vong do Covid-19 . Tính đến ngày 12/5, Thụy Điển ghi nhận 26.670 ca dương tính với virus SARS-Cov-2, trong số đó có 3.256 ca tử vong.

Các quan sát viên tại Thụy Điển cho biết chỉ vài tháng tới sẽ rõ rằng liệu chiến lược chống dịch của nơi này có hiệu quả hay không.

Kinh tế lụn bại gây chết chóc hơn Covid-19

"Tính về lâu về dài, đây [niềm tin vào miễn dịch cộng đồng] sẽ là một chiến dịch có hiệu quả," Peter Nilsson, giáo sư Khoa nội, nhà dịch tễ học tại Đại học Lund, Thụy Điển chia sẻ.

Ông cũng lưu ý rằng "chiến lược linh hoạt" của Thụy Điển cho phép nước này tiếp tục phát triển nền kinh tế và tránh được tỷ lệ thất nghiệp tăng đột biến.

"Phải hiểu rằng tỷ lệ tử vong do Covid-19 gây ra sẽ ít hơn rất nhiều lần 'tỷ lệ tử vong' do phong tỏa xã hội khi nền kinh tế rơi vào khủng hoảng. Tại sao? Bởi thất nghiệp và tất cả những vấn đề xã hội đi kèm với nó có ảnh hưởng lớn hơn rất nhiều. Một nền kinh tế yếu kém sẽ làm tổn thương và giết chết người dân," ông lập luận.

Thêm vào đó, một trong những hệ quả của chiến lược này là Thụy Điển có thể đạt khả năng miễn dịch cộng đồng - ông Nilsson nhấn mạnh, bổ sung thêm rằng làn sóng bùng phát thứ hai, và có thể là thứ ba, của dịch Covid-19 sẽ trở thành phép thử đối với giải pháp của Thụy Điển và các nước khác.

"Thụy Điển có thể có được khả năng miễn dịch cộng đồng sớm hơn các quốc gia khác. Và sự lây lan của virus cùng số ca tử vong sẽ giảm một khi cả dân số đã miễn dịch," Mikael Rostila, Giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Sức khỏe cộng đồng tại Đại học Stockholm chia sẻ.

Ông nói thêm, "Những quốc gia đang rục rịch mở cửa trở lại có thể sẽ phải đối mặt với một đợt bùng phát tiếp theo của virus. Cho nên, chỉ là các nước vừa trì hoãn một đợt bùng phát tiếp theo mà thôi."

Ý tưởng về khả năng miễn dịch cộng đồng đã được lặp lại nhiều lần bởi Anders Tegnell - nhà dịch tễ học tại Trung tâm Y tế Công cộng Thụy Điển, đồng thời là chiến lược gia trong cuộc chiến đấu với Covid-19 của Thụy Điển.

Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra các cảnh cáo từ hồi tháng 4 rằng "không có bằng chứng nào về việc trong cơ thể những người đã nhiễm Covid-19 có kháng thể miễn dịch với bệnh này".

Một quán bar tại Thụy Điển thông báo vẫn mở cửa trong mùa dịch (Ảnh: Reuters)

Nguy cơ với nhóm người cao tuổi và cộng đồng dân tộc thiểu số

Các học giả Thụy Điển thừa nhận rằng số người tử vong do Covid-19 tại đất nước này cao hơn so với các láng giềng Bắc Âu. Đại dịch đã tấn công mạnh vào nhóm người cao tuổi.

"Chúng tôi phải làm nhiều các xét nghiệm hơn," ông Peter Nilsson cho biết. "Chúng tôi phải cung cấp các thiết bị tốt hơn. Và vấn đề còn nằm ở việc đào tạo. Ở Stockholm, rất nhiều nhân viên tại các nhà dưỡng lão là các nhân viên thời vụ. Họ tới làm việc, hết ca lại về, và những người trẻ (như học sinh, sinh viên) có thể tới đây làm thêm. Và tất nhiên các nhân viên làm thêm này không thể tốt được như các nhân viên chính thức. Đây là một điều đáng buồn, và chúng tôi hy vọng các quốc gia khác có thể bảo vệ người già tốt hơn chúng tôi."

Số lượng lớn ca tử vong tại các nhà dưỡng lão đã gây ra nhiều chỉ trích về chiến lược mà Thụy Điển áp dụng - Paul Franks, giáo sư về dịch tễ học di truyền tại Đại học Lund cho hay. Ông cũng cho rằng Thụy Điển chưa bảo vệ được các nhóm sắc tộc thiểu số dễ bị tổn thương trong đại dịch Covid-19.

"Cộng đồng dân nhập cư chiếm khoảng 10-15% dân số. Rất nhiều người trong số họ không nói tiếng Thụy Điển hoặc tiếng Anh, do đó mà việc giao tiếp gặp rất nhiều khó khăn. Hậu quả là các ca tử vong hầu hết rơi vào cộng đồng này."

Vào tháng 4, Trung tâm Y tế Công cộng Thụy Điển đã nhấn mạnh rằng cộng đồng người nhập cư lớn tại Thụy Điển có nguy cơ bị Covid-19 tấn công cao hơn người dân bản địa.

"Những người Somalia có khả năng nhiễm bệnh cao hơn gần năm lần so với những người sinh ra ở Thụy Điển," ông Anders Tegnell thừa nhận.

Niềm tin đặc biệt của Thụy Điển

Vào giữa tháng 4, một nhóm gồm 22 nhà khoa học từ các trường Đại học và các Viện nghiên cứu hàng đầu của Thụy Điển đã viết thư ngỏ ý phê bình Trung tâm y tế Công cộng vì cách tiếp cận "còn nhiều thiếu sót", và cũng thúc giục chính phủ thay đổi chiến lược khi số người chết vì Covid-19 tại nước này đã lên tới 1.000.

"Tất nhiên, các con số người tử vong hiện tại hay những dự đoán về khả năng tăng lên của các con số này luôn được quan tâm. Nhưng các chuyên gia của chúng tôi dự đoán con số tử vong nằm trong khoảng 10.000-20.000, trong đó 80-90% là người già. Và một số chuyên gia đã không để tâm đến những gì chúng tôi đưa ra thảo luận - rằng đợt bùng dịch thứ hai hoặc là những vấn đề về kinh tế sẽ còn giết chết nhiều người hơn thế," ông Peter Nilsson nói.

Theo Paul Franks, có nhiều yếu tố cho thấy sự thành công và chưa thành công trong sách lược chống dịch của Thụy Điển.

"Hãy đặt các biện pháp lên bàn cân. Có người đánh giá rằng chiến lược của Thụy Điển không hợp lý vì số ca tử vong vẫn còn rất cao so với các quốc gia khác... Nhiều quốc gia đang mở cửa trở lại, Thụy Điển thì không cần bởi chúng tôi chưa đóng bao giờ. Chúng tôi chỉ tiếp tục làm những gì đã và đang làm. Và chúng tôi làm được."

Mặc dù có nhiều chỉ trích từ các quốc gia khác, thế giới "giờ đây có vẻ nhìn chiến lược của Thụy Điển một các lạc quan hơn khi các nước họ gặp phải quá nhiều áp lực do mở cửa trở lại" - giáo sư Mikael Rostila nhận xét.

Ông Rostila cũng nhận định phương án chống dịch của Thụy Điển không phải là cách thức mà bất kỳ nơi nào cũng có thể áp dụng.

"Người Thụy Điển có một niềm tin rất cao vào nhà nước và các chính trị gia của mình, điều này đã được thể hiện rõ qua các cuộc khảo sát. Do đó, người Thụy Điển chúng tôi có thể có chiến lược khác [với các nước], dựa trên niềm tin rằng người dân sẽ làm theo những hướng dẫn từ chính phủ và các trung tâm sức khỏe cộng đồng khuyến cáo mà không cần phải áp dụng các biện pháp cấm hay phạt."

"Vẫn cần phải xem rằng liệu chiến lược của Thụy Điển có thành công hay không," ông Rostila nhấn mạnh.

"Một, hai năm sau nhìn lại, chúng ta sẽ thấy. Vì vậy, việc hiểu được rằng việc áp dụng các biện pháp khác nhau tại mỗi quốc gia là điều vô cùng quan trọng. Không thể đánh giá một cách chính xác tính hữu dụng của các biện pháp khi mà đại dịch chưa qua đi. Chúng ta phải đợi mà xem."