Dính thẻ vàng IUU, xuất khẩu cá ngừ sang EU vẫn tăng mạnh

Cụ thể, quý I/2018, ba thị trường cá ngừ lớn nhất của Việt Nam ở khối EU là Đức, Hà Lan và Italy, xuất khẩu sang cả 3 thị trường đều tăng lần lượt là 21,8%, 46% và 4% so với cùng kỳ năm 2017. Đáng chú ý, giá trị xuất khẩu các sản phẩm cá ngừ chế biến khác của Việt Nam sang EU tăng tới 332%, đạt gần 6 triệu USD.

Theo các doanh nghiệp, thông thường việc cảnh báo thẻ vàng sẽ làm hạn chế xuất khẩu của nước bị cảnh báo sang EU. Tuy nhiên, do nguồn nguyên liệu để sản xuất xuất khẩu từ trong nước không nhiều, chủ yếu là từ nguồn nhập khẩu nên thời gian qua các Việt Nam vẫn đẩy mạnh được xuất khẩu cá ngừ sang EU. Việc sử dụng cá ngừ nguyên liệu nhập khẩu đạt quy chuẩn từ các tàu khai thác quốc tế giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc hoàn tất bộ chứng từ theo yêu cầu của EU về IUU.

Còn theo các nhà nhập khẩu EU, căn cứ vào tình trạng IUU của Thái Lan, nước đã bị cảnh báo thẻ vàng trong 2 năm qua, cộng với nỗ lực của chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp nhằm chống khai thác IUU, việc cảnh báo thẻ đỏ với Việt Nam sẽ không diễn ra ngay lập tức.

Vì vậy, tình trạng IUU của Việt Nam không làm thay đổi về hoạt động thương mại giữa các nước EU và Việt Nam. Nhưng việc cảnh báo có thể làm tăng nguy cơ các lô hàng bị trả về nếu các doanh nghiệp không chứng minh được tính minh bạch về nguồn gốc khai thác của lô hàng, đồng thời các lô hàng cá ngừ của Việt Nam khi xuất sang sẽ tốn thêm chi phí và thời gian để kiểm tra về nguồn gốc.

Ngoài ra, do đầu năm EU vẫn áp dụng hạn ngạch miễn thuế nhập khẩu cho 25.000 tấn thăn/philê cá ngừ hấp chín từ các nước thứ 3 – không có thỏa thuận thương mại với EU như Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc… Nên các doanh nghiệp Việt Nam đang tận dụng cơ hội này để đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm tấn thăn/philê cá ngừ hấp chín.

Vasep nhận định, thẻ vàng sẽ là một trở ngại trong tiến trình tiến tới FTA với EU của Việt Nam. Do đây là cách EU dùng để loại trừ bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào trong ngành thủy sản của nước XK trước khi ký Hiệp định Thương mại tự do song phương (FTA).