FiinRatings: Rủi ro trái phiếu doanh nghiệp với hệ thống tín dụng ở mức thấp

Sau giai đoạn điều chỉnh gần đây thì quy mô giá trị TPDN lưu hành đã giảm đáng kể. Trong tháng 9, hoạt động phát hành TPDN tiếp tục xu hướng giảm từ đầu quý 3 với giá trị phát hành trong tháng đạt 16.100 tỷ đồng, giảm 18% so với tháng trước và 76% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chủ yếu do khối lượng phát hành không cải thiện nhiều, đặc biệt là Bất động sản tháng 9 vẫn chỉ ghi nhận 2 lô phát hành đạt mức 2.800 tỷ đồng.

Theo đánh giá của FiinRatings, thị trường sơ cấp phát hành TPDN sẽ chỉ tăng mạnh trở lại vào năm sau. Bởi thị trường cần thời gian để làm quen với các chính sách mới của Nghị định 65 vừa ban hành, tâm lý nhà đầu tư trái phiếu được cải thiện sau các vụ việc xử lý vi phạm cũng như nhu cầu đầu tư vào một kênh tài sản lãi suất cao hơn tiền gửi ngân hàng.

Đáng chú ý, việc xử lý vi phạm TPDN ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý thị trường, nhất là các nhà đầu tư cá nhân về rủi ro an toàn hệ thống tín dụng. Tuy nhiên, FiinRatings cho rằng rủi ro của tín dụng TPDN đến an toàn hệ thống là rất thấp.

Số liệu FiinRatings cho thấy dư nợ trái phiếu tính đến thời điểm cuối tháng 9/2022 đạt hơn 1,3 triệu tỷ đồng (tương đương với hơn 13% GDP năm 2021). Trong đó, nếu loại bỏ các trái phiếu ngân hàng thì số dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp phi ngân hàng là 908.800 tỷ đồng và các nhà phát hành bất động sản đóng góp 455.000 tỷ đồng.

Con số này trên thực tế chỉ chiếm khoảng 4% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam. Đặc biệt, như các sự kiện đánh giá kết quả xếp hạng tín nhiệm trước đây về ngành Bất động sản, chất lượng tín dụng của ngành này có sự phân hóa cao và vẫn có rất nhiều doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ.

So sánh với Trung Quốc, dư nợ trái phiếu chiếm đến 44% GDP nhưng tỷ lệ vỡ nợ chỉ chiếm 1,35%, cho thấy rủi ro vỡ nợ tại thị trường Việt Nam có tồn tại nhưng rất thấp. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn xử lý được sau thời gian bất ổn 2 năm qua nhờ sự điều tiết của cơ quan quản lý với nhiều chính sách khác nhau.

Ngoài ra, hoạt động mua lại 9 tháng năm nay của khối doanh nghiệp phi ngân hàng cũng tăng 2,34 lần sao với cùng kỳ năm 2021 và đạt 75.500 tỷ đồng. Điều này đã góp phần làm giảm áp lực nợ TPDN đến hạn.

Bên cạnh đó, các ngân hàng hiện nay cũng đang nắm giữ danh mục trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng với quy mô vào khoảng 284.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 2,37% trên tổng tài sản sinh lời tại thời điểm 30/6.

Đây không phải là vấn đề lớn đối với chất lượng tín dụng ngân hàng bởi quy mô còn nhỏ và chất lượng trái phiếu có tính phân hóa và cũng được các ngân hàng đánh giá kỹ lưỡng. Mức độ ảnh hưởng chỉ có thể lớn hơn đối với một số ngân hàng có phân bổ tín dụng trái phiếu doanh nghiệp lớn hơn 10% tổng dư nợ tín dụng của họ.

Chính vì vậy, FiinRatings cho rằng các nhà đầu tư tham gia thị trường TPDN nên giữ bình tĩnh và sự tỉnh táo trước các thông tin nhiễu loạn được lan truyền, tránh việc bán tháo và cắt lỗ TPDN đang nắm giữ mà không đánh giá được sức khỏe tài chính của DN phát hành.

Trong trường hợp NĐT đang sở hữu các trái phiếu mà DN không thể trả lãi và/ hoặc gốc, việc chấp nhận đàm phán và dàn xếp với doanh nghiệp và các tổ chức trung gian sẽ là giải pháp tốt cho các bên.