Hai phương án tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia

Đây là dự án luật đã được thảo luận tại kỳ họp thứ 6 của Quốc hội, sau đó tiếp tục được xem xét tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách đầu tháng 4 vừa qua.

Tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia, nhóm A, B, C là vấn đề qua nhiều vòng thảo luận vẫn còn ý kiến khác nhau. Chính phủ đề nghị điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia từ mức vốn 10.000 tỷ lên 35.000 tỷ đồng và điều chỉnh theo tỷ lệ tương ứng đối với các dự án nhóm A, B, C.

Thảo luận tại Quốc hội, một số ý kiến đề nghị giữ nguyên các tiêu chí về tổng mức đầu tư trong phân loại các dự án như quy định hiện hành. Một số ý kiến khác cho rằng việc điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia từ mức vốn 10.000 tỷ lên 35.000 tỷ đồng và điều chỉnh theo tỷ lệ tương ứng đối với các dự án nhóm A, B, C là mức điều chỉnh quá cao, dẫn tới khó kiểm soát.

Có ý kiến đề nghị xem xét đối với các tiêu chí dự án quan trọng quốc gia liên quan đến môi trường, đất rừng, đất lúa, dân cư để phù hợp với thực tiễn.

Tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách đầu tháng 4 vừa qua, phương án được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị là điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia tăng so với quy định hiện hành, lên 20.000 tỷ đồng. Tương tự đối với các dự án nhóm A, B, C, đề nghị ở mức gấp 2 lần so với quy định hiện hành.

Dự thảo báo cáo giải trình xin ý kiến các đoàn đại biểu Quốc hội lần này, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nêu hai phương án án.

Phương án 1: tiếp thu ý kiến nhiều đại biểu, xin giữ như quy định hiện hành vì: Luật Đầu tư công hiện hành đã quy định tại điều 11 về điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án đầu tư công thực hiện trong trường hợp chỉ số giá có biến động lớn hoặc có điều chỉnh lớn về phân cấp đầu tư công…

Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, chỉ số giá không có biến động lớn và việc phân cấp đầu tư công cơ bản ổn định. Tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia với mức vốn 10 nghìn tỷ đồng như hiện nay là không phát sinh vướng mắc trong thực hiện, trong hai nhiệm kỳ Quốc hội khóa 13 và khóa 14 chỉ có 2 dự án trình Quốc hội.

Do đó, để bảo đảm tính ổn định của hệ thống pháp luật và phù hợp với thực tiễn, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giữ nguyên tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia như luật hiện hành.

Phương án 2: tiếp thu ý kiến một số đại biểu Quốc hội cho rằng, việc điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án cho phù hợp với thực tiễn biến động giá cả và quy mô dự án là cần thiết, tuy nhiên mức đề xuất của Chính phủ điều chỉnh tăng lên 3,5 lần so với mức hiện hành là quá cao.

Thực tế, sau gần 4 năm thực hiện Luật Đầu tư công, chỉ số CPI đã tăng khoảng 15%, tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế (GDP) bình quân của giai đoạn 2014-2018 tăng khoảng 6,55%/năm, so với thời điểm năm 2014, GDP năm 2018 tăng khoảng 37%, quy mô các dự án đầu tư công cũng lớn hơn. Tổng mức tăng thêm của cả tăng trưởng kinh tế và tăng giá là khoảng 52%, theo đó, có thể điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án tăng lên khoảng 1,5 lần mức quy định tại Luật Đầu tư công hiện hành.

Tuy nhiên, để bảo đảm Luật Đầu tư công (sửa đổi) sau khi được thông qua sẽ áp dụng phù hợp trong dài hạn, xin điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia tăng so với quy định hiện hành, lên 20.000 tỷ đồng. Tương tự đối với các dự án nhóm A, B, C, đề nghị ở mức gấp 2 lần so với quy định hiện hành và thể hiện tại các điều 7, 8, 9, 10 của dự thảo luật mới.

Đối với các tiêu chí dự án quan trọng quốc gia liên quan đến môi trường, đất rừng, đất lúa, dân cư, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng đưa ra hai phương án.

Phương án 1: Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, quy định về tiêu chí dự án quan trọng quốc gia liên quan đến môi trường, đất rừng, đất lúa, dân cư... được quy định thống nhất trong Luật Đầu tư công hiện hành và Luật Đầu tư. Các tiêu chí dự án liên quan đến tác động môi trường, sử dụng đất rừng, đất lúa, tác động đến dân cư... nêu trên đều là những vấn đề quan trọng của quốc gia, cần phải được xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định chủ trương đầu tư, đồng thời để bảo đảm tính thống nhất về chính sách được quy định ở các luật khác.

Do đó, không điều chỉnh các tiêu chí liên quan đến môi trường, diện tích đất rừng, đất lúa, dân cư… đối với phân loại dự án quan trọng quốc gia trong dự thảo luật.

Phương án 2: với tiêu chí quy định về dự án quan trọng quốc gia đối với dự án thuộc rừng phòng hộ đầu nguồn và dự án nằm trong diện tích trồng lúa nước như luật hiện hành ở mức khá hẹp (diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn 50 héc ta, đất trồng lúa với quy mô 500 héc ta) sẽ dẫn tới số lượng dự án phải trình Quốc hội quyết định chủ trương tăng lên, kéo dài thời gian, thủ tục khi địa phương phải trình Quốc hội xem xét, quyết định các dự án này.

Vì vậy, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc điều chỉnh các tiêu chí dự án quan trọng quốc gia liên quan đến môi trường, đất rừng, đất lúa, dân cư... là cần thiết để đảm bảo phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Do đó, đề nghị điều chỉnh quy định về tiêu chí dự án quan trọng quốc gia liên quan đến môi trường, đất rừng, đất lúa, đất dân cư quy định tại khoản 2, khoản 3 và khoản 4 điều 7 của dự thảo luật cho phù hợp với thực tiễn.

Với phương án điều chỉnh, dự thảo luật mới nhất quy định:

Điều 7. Tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia

Dự án quan trọng quốc gia là dự án đầu tư độc lập hoặc cụm công trình liên kết chặt chẽ với nhau thuộc một trong các tiêu chí dưới đây:

1. Sử dụng vốn đầu tư công từ 20.000 tỷ đồng trở lên;

2. Ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, bao gồm:

a) Nhà máy điện hạt nhân;

b) Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ 50 héc ta trở lên; rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50 héc ta trở lên; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng, lấn biển, bảo vệ môi trường từ 500 héc ta trở lên; rừng sản xuất từ 1.000 héc ta trở lên;

3. Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên với quy mô từ 500 héc ta trở lên;

4. Di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở các vùng khác;

5. Dự án đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định.