Hàng loạt thiếu sót tại các công ty kiểm toán liên quan đến chuyên môn, nghiệp vụ

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa công bố báo cáo tổng hợp kết quả kiểm tra chất lượng dịch vụ kiểm toán năm 2019.

Theo đó, từ ngày 15/8 đến 16/10/2019, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chủ trì tổ chức kiểm tra trực tiếp chất lượng dịch vụ kiểm toán năm 2019 tại 10 doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận kiểm toán cho các đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán theo kế hoạch.

Các công ty này gồm Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt; Công ty TNHH PwC (Việt Nam); Công ty TNHH Kiểm toán An Việt; Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá Việt Nam; Công ty TNHH Kiểm toán VACO; Công ty TNHH Kiểm toán – Tư vấn Đất Việt; Công ty TNHH Deloitte Việt Nam; Công ty TNHH PKF Việt Nam; Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam) và Công ty TNHH Kiểm toán & Tư vấn RSM Việt Nam.

Nhiều hạn chế thiếu sót

Sau khi kiểm tra, chỉ 2 trong số 10 công ty kiểm toán thuộc danh sách kiểm tra được Uỷ ban chứng khoán xếp loại tốt là PwC Việt Nam và Deloitte Việt Nam; 8 công ty còn lại chỉ đạt yêu cầu.

Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán đã chỉ ra một loạt các hạn chế, thiếu sót tại các công ty này. Cụ thể, về kết quả kiểm tra tính tuân thủ các quy định pháp luật, một số công ty chưa cập nhật thường xuyên các thông tin có thay đổi trong báo cáo minh bạch theo quy định; báo cáo kết quả tự kiểm tra chất lượng dịch vụ kiểm toán thiếu một số thông tin theo quy định hoặc một số thông tin không chính xác; trang thông tin điện tử chưa hiển thị thời gian đăng tải và cập nhật báo cáo minh bạch.

Về hệ thống kiểm soát chất lượng, tuy các công ty đã ban hành quy chế kiểm soát chất lượng theo quy định nhưng việc thực hiện tại một số công ty còn tồn tại các hạn chế, thiếu sót như việc theo dõi kiểm toán viên ký báo cáo kiểm toán chưa chính xác; hợp đồng kiểm toán chưa được đánh số liên tục; không có tài liệu thể hiện sự kiểm tra, giám sát của ban lãnh đạo công ty trong quá trình đào tạo.

Về kiểm tra kỹ thuật hồ sơ kiểm toán dựa trên cơ sở đánh giá rủi ro đối với các công ty kiểm toán, các đoàn kiểm tra đã thực hiện chọn mẫu từ 3 đến 4 hồ sơ kiểm toán báo cáo tài chính đã hoàn thành của các công ty kiểm toán phát hành trong năm 2018, 2019 để kiểm tra và thấy một số công ty còn tồn tại 11 hạn chế, thiếu sót.

Thứ nhất, thủ tục đánh giá rủi ro và chấp nhận khách hàng sơ sài.

Thứ hai, chưa xác định rủi ro có sai sót trọng yếu trong từng khoản mục và số dư tài khoản.

Thứ ba, mức trọng yếu chưa được sử dụng trong việc xác định cỡ mẫu khi kiểm tra chi tiết.

Thứ tư, không thực hiện đánh giá rủi ro kiểm soát hoặc đánh giá sơ sài.

Thứ năm, không thực hiện đầy đủ thủ tục gửi thư xác nhận công nợ với khách hàng và thư xác nhận ngân hàng.

Thứ sáu, thủ tục kiểm toán hàng tồn kho không đầy đủ. 

Thứ bảy, không đánh giá đầy đủ các khoản đầu tư liên doanh, liên kết, đầu tư dài hạn khác.

Thứ tám, không phát hành đầy đủ thư quản lý theo quy định.

Thứ chín, không yêu cầu khách hàng thuyết minh đầy đủ báo cáo tài chính theo quy định.

Thứ mười, không thực hiện đầy đủ các thủ tục thu thập bằng chứng của các bên liên quan, không đánh giá đầy đủ về giao dịch với các bên liên quan.

Thứ mười một, một số báo cáo kiểm toán có ý kiến kiểm toán không phù hợp.

Xử lý nhiều trường hợp kiểm toán viên

Cũng trong đợt kiểm tra này, Uỷ ban Chứng khoán cũng đình chỉ tư cách kiểm toán viên đối với kiểm toán viên Nguyễn Viết Long và kiểm toán viên Lê Thùy Dương của Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá Việt Nam (AVA) do có sai phạm trong việc kiểm toán báo cáo tài chính năm 2018 của Công ty Cổ phần Đầu tư phát triển xây dựng và Thương mại Việt Nam căn cứ theo quy định tại điểm c Khoản 1 Điều 13 Thông tư số 183/2013/TT-BTC ngày 04/12/2013 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về kiểm toán độc lập đối với đơn vị có lợi ích công chúng (hồ sơ kiểm toán được đánh giá xếp loại chưa đạt yêu cầu).

Đối với kiểm toán viên Văn Nam Hải và Phạm Thị Ánh Dương của Công ty TNHH Kiểm toán - Tư vấn Đất Việt có sai phạm trong việc kiểm toán báo cáo tài chính năm 2018 của Công ty Cổ phần Sản xuất Xuất nhập khẩu Inox Kim Vĩ (hồ sơ kiểm toán được đánh giá xếp loại chưa đạt yêu cầu), do Ủy ban Chứng khoán đã có quyết định đình chỉ đối với 2 kiểm toán viên này theo Quyết định số 376/QĐ-UBCK ngày 16/5/2019 nên Ủy ban sẽ không chấp thuận đối với các kiểm toán viên này trong năm 2020.

Căn cứ quy định tại điểm d, đ Khoản 1 Điều 7 Nghị định số 84/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ về tiêu chuẩn, điều kiện đối với kiểm toán viên hành nghề, tổ chức kiểm toán được chấp thuận kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng và quy định tại điểm d, đ Khoản 1 Điều 12 Thông tư số 183/2013/TT-BTC, Ủy ban Chứng khoán sẽ không chấp thuận đối với các kiểm toán viên liên quan đến hồ sơ kiểm toán được đánh giá xếp loại chưa đạt yêu cầu nêu trên trong kỳ chấp thuận kiểm toán viên năm 2020.

Đối với báo cáo tài chính của các công ty đại chúng liên quan đến hồ sơ kiểm toán có chất lượng chưa đạt yêu cầu, Ủy ban đã yêu cầu các công ty đại chúng thực hiện kiểm toán lại để việc công bố thông tin báo cáo tài chính đã được kiểm toán của các công ty đại chúng được đảm bảo tuân thủ theo quy định của chuẩn mực kế toán, kiểm toán, chế độ kế toán và các quy định của pháp luật.