Hỗn loạn thị trường phân bón: Đối phó doanh nghiệp “cuốc, xẻng”

Có sự tiếp tay của “nhóm lợi ích”?

Khi được hỏi về câu chuyện có hay không “nhóm lợi ích” trong việc làm lơ cho tình trạng phân bón giả, phân bón kém chất lượng tràn lan, hầu hết những người được hỏi hiện là quản lý, cán bộ thị trường của các hãng phân bón lớn đều có cách trả lời khá... uyển chuyển. Một cán bộ của doanh nghiệp (DN) phân bón lớn tại khu vực Đông Nam Bộ thẳng thắn: “Anh trả lời được nhưng đừng ghi âm, cũng đừng nói tên anh vì sẽ ảnh hưởng nhiều. Nói thật, câu chuyện của phân bón Thuận Phong là một điển hình đó, qua chỉ đạo của 2 nhiệm kỳ Thủ tướng, 7 bộ, mà đến nay dường như vụ việc đang rơi vào ngõ cụt...”.

Nông dân huyện Thạch Thất (Hà Nội) bón phân cho lúa hè thu (ảnh minh họa). Ảnh: NHẬT ANH

Cũng theo cán bộ này, tình hình kiểm soát vấn đề phân bón giả, phân bón kém chất lượng hiện nay rất khó khăn do các hình thức chế tài chưa đủ mạnh, sự dễ dãi của chính quyền địa phương đã vô tình tiếp tay cho các DN phân bón kém chất lượng, ngoài ra một phần còn do hiểu biết của  không ít nông dân trong việc phân biệt, đấu tranh với phân bón giả, phân kém chất lượng còn hạn chế…

“Theo phản ánh của cán bộ thị trường khu vực Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, thời gian qua có nhiều DN phân bón “cuốc, xẻng” về các địa phương để tiếp thị sản phẩm dưới hình thức khuyến mãi quà tặng; đóng góp giúp chính quyền địa phương xây dựng trụ sở mới… Sau đó, các địa phương giúp DN tập trung người nông dân đến nghe quảng cáo và mua, sử dụng phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Tình trạng này đang ngày càng phổ biến” - cán bộ này nói.

Trong khi đó, một cán bộ từng làm quản lý thị trường khu vực Đăk Lăk của Công ty Phân bón Bình Điền khẳng định: Có sự tiếp tay của chính quyền, ban ngành ở  địa phương cho việc tiêu thụ phân bón kém chất lượng. Chẳng hạn có những công ty sản xuất ra phân bón có giá rẻ, đi đôi với nó là chất lượng cũng giảm lại. Để đưa ra thị trường, họ thông qua một số kênh khác với kênh truyền thống (đại lý, hệ thống phân phối) như bán trực tiếp thông qua, khuyến nông địa phương hay bằng những cuộc hội thảo, giao lưu.

“Mặc dù những người đi tuyên truyền bán hàng cho các DN trên không có ý xấu nhưng thông qua các DN đó, họ nhận được chiết khấu nên nhiều khi họ cũng không nghĩ đến chất lượng sản phẩm họ bán sẽ ảnh hưởng đến người nông dân” - vị này nói.

Doanh nghiệp chân chính phải “tự bơi”

Trước tình hình các DN “cuốc, xẻng” hoành hành dẫn đến tình trạng phân bón giả, phân bón kém chất lượng tràn lan, các DN phân bón làm ăn chân chính phải tìm cách “tự bơi” để đứng vững trước thị trường. Anh Ngô Đức Tú - cán bộ thị trường khu vực Tây Nguyên của nhãn hiệu phân bón Mặt Trời Mới - cho biết, để tránh tình trạng phân bón giả, kém chất lượng “nhái” thương hiệu, DN này đã tổ chức kênh phân phối rõ ràng, độc quyền chứ không bán đại trà. Vì vậy hàng hóa đảm bảo được chính hãng và người nông dân mua trực tiếp được sản phẩm chất lượng thông qua kênh phân phối độc quyền.

“Mặt Trời Mới có những đặc trưng riêng về nhận diện thương hiệu, bao bì sản phẩm nên khó có thể bị “nhái” thương hiệu. Ví dụ như đường chỉ bao phân ở thị trường miền Nam sử dụng đường chỉ khác với miền Bắc, Tây Nguyên và đường chỉ này khác với những công ty phân bón khác nên chúng tôi kiểm soát được sản phẩm của mình khi đưa ra thị trường. Tất nhiên, tất cả những đặc điểm nhận biết thương hiệu, bao bì sản phẩm này sẽ được công ty tổ chức tuyên truyền cho người nông dân qua các cuộc hội thảo, hội nghị, các đài truyền hình khu vực Tây Nguyên” - anh Tú thông tin.

Trong khi đó, cách mà Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo) đang làm trong việc hạn chế các sản phẩm phân bón giả cũng là một gợi ý với các doanh nghiệp sản xuất phân bón chân chính.  Cụ thể, bên cạnh sản phẩm đạm Phú Mỹ, đối với những loại phân bón Việt Nam buộc phải nhập khẩu do chưa sản xuất hoặc sản xuất chưa đủ như Kali, SA, DAP..., PVFCCo đặt gia công, nhập khẩu từ những nguồn uy tín, đảm bảo chất lượng rồi cung cấp ra thị trường dưới thương hiệu kali Phú Mỹ, SA Phú Mỹ, DAP Phú Mỹ... và chịu trách nhiệm với nông dân về chất lượng của những sản phẩm đó.