Không chỉ nắng nóng, đã phát hiện ra 'thủ phạm dấu mặt' khiến hoá đơn điện tăng vọt

"Vắng nhà cả tuần, tiền điện vẫn không giảm"

"Tháng này mưa nhiều, không xài tí máy lạnh nào, thậm chí quạt cũng ít sử dụng, sao tiền điện cao hơn tháng trước? Mọi người có bị như tui không?". Sau dòng tin thắc mắc của một người có tên Thu Phượng trên diễn đàn "Quản gia hóa đơn" của ví Momo, hàng chục tin nhắn trả lời cùng nội dung: hóa đơn tiền điện tháng 7 tiếp tục tăng cao so với tháng hóa đơn tháng 6. Nhiều người cho biết, tiền điện tháng 7 cao hơn tháng 6 mặc dù tháng 7 đi du lịch, vắng nhà cả tuần, thời tiết ở phía nam lại mát hơn…

Khách hàng Huyền Trân cho biết, hóa đơn tiền điện của gia đình tăng 300.000 đồng mặc dù xài ít hơn tháng trước; Ông Nguyễn Văn Tuấn cũng tăng cao hơn 300.000 đồng, người có tên Diệu Phương cho biết: "Nhà có một người ở, không ti vi, máy lạnh, không tủ lạnh mà điện cũng tăng gấp đôi mọi khi, không hiểu điện tính kiểu gì"...

Tại TP.HCM, ông Hy Trần (phường Tân Hòa, TP.HCM) cho hay, hóa đơn tiền điện của gia đình đã tăng bắt đầu tư tháng 6, cao hơn tháng 5 đến 29%, sang tháng 7 vừa đóng tiền ngày hôm qua (6.8) cao hơn 34% so với tháng 6 do con nghỉ hè. Ông Hy nói: "Tháng 6 và tháng 7, gia đình chưa đi vắng, trẻ vẫn ở nhà, điện dùng vẫn vậy nhưng không rõ sao tháng 6 đã tăng 29%, sang tháng 7 tăng tiếp hơn 34%. Mức tăng lũy tiến qua từng tháng khá cao". Hộ gia đình bà Nam Bình (phường Nhiêu Lộc, TP.HCM) đi du lịch 1 tuần trong tháng 7, nhưng hóa đơn tiền điện dùng trong 3 tuần vẫn bằng hóa đơn tháng trước (hơn 4 tuần). "Vắng nhà cả tuần, tiền điện không giảm. Có thể mức tăng này do giá điện thay đổi các bậc lũy tiến, giá điện bình quân tăng thêm 4,8%, khiến hóa đơn tăng cho dù giảm sử dụng", bà Nam Bình đoán.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Thông tin từ Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia, nắng nóng gay gắt kéo dài khiến nhu cầu sử dụng điện tăng mạnh trên toàn quốc, đặc biệt tại khu vực miền Bắc. Ngày 30.7, công suất cực đại của hệ thống điện quốc gia đạt 52.139MW - mức cao nhất ghi nhận từ đầu năm đến nay và là kỷ lục mới, tăng 2.592MW, tương đương tăng 5,2% so cùng kỳ năm ngoái. Tại khu vực miền Nam, sản lượng điện thương phẩm của Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) ước đạt 5,93 tỉ kWh, tăng 4,43% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy vậy, so với tháng 6, sản lượng điện thương phẩm của đơn vị giảm 8 tỉ kWh, tương đương giảm 25,78% do một số đơn vị điện lực thành viên thuộc EVNSPC quản lý trước đây, được bàn giao về đơn vị khác quản lý sau sáp nhập đơn vị hành chính.

Trong thực tế, mùa hè thời tiết nắng nóng , học sinh nghỉ học ở nhà nhiều, máy điều hòa nhiệt độ và các thiết bị điện được sử dụng liên tục khiến chỉ số điện năng tiêu thụ tăng. Ngành điện cũng liên tục cảnh báo, lưu ý người dùng điện tiết kiệm điện tối đa. Tuy nhiên, việc hóa đơn tiền điện tiếp tục tăng cao trở thành chủ đề gây nhiều bàn luận sôi nổi, thậm chí gay gắt trên các diễn đàn. Quan sát cho thấy, hóa đơn tiền điện nhiều gia đình tăng vọt còn do nhảy bậc theo bậc tính giá điện sinh hoạt mới áp dụng từ ngày 29.5 ngoài lý do thời tiết . Chẳng hạn, với hóa đơn tiền điện gia đình ông Hy Trần, đỉnh điểm nắng nóng tại khu vực phía nam và TP.HCM, tiền điện tháng 5 đã tăng khoảng 15% so với các tháng trước, sang tháng 6 tăng 29% so với tháng 5 và tháng 7 lại cao hơn tháng 6 đến 34%. Xem các bậc giá điện cho thấy, khi lượng điện gia đình tăng qua bậc 4 và 5, hóa đơn tiền điện tăng mạnh, do giá mỗi bậc tăng. Chẳng hạn, tháng 6, số kWh điện gia đình này sử dụng rơi vào bậc 5 (bậc cao nhất) chỉ 6 kWh, nhưng tháng 7, bậc 5 có đến 97 kWh, khiến hóa đơn tiền điện tăng cao mạnh. 

Giá điện lũy tiến theo 5 bậc là 1 trong những "thủ phạm"?

Đó là câu chuyện hóa đơn tiền điện tháng 7, trong những ngày đầu tháng 8, thời tiết nắng nóng , tiêu thụ điện tiếp tục lập đỉnh mới. Mới đây, tại 17 tỉnh thành miền Bắc và Hà Nội đều công bố kỷ lục tiêu thụ điện đạt kỷ lục mới, khiến nỗi lo hóa đơn tiền điện tháng 8 có thể tăng tiếp. Tại lúc cao điểm chiều ngày 4.8, công suất cực đại của hệ thống điện quốc gia đạt khoảng 54.500MW, mức cao nhất ghi nhận từ đầu năm đến nay và thiết lập kỷ lục mới, tăng khoảng 5.000MW (10%) so với cùng kỳ năm 2024. Riêng miền Bắc, công suất cực đại đạt khoảng 28.500MW - cũng là mức cao nhất từ đầu năm đến nay, tăng khoảng 3.000MW (12%) so cùng kỳ năm ngoái.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Chuyên gia kinh tế, PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện nghiên cứu thị trường giá cả cho rằng, Có 2 lý do khiến hóa đơn tiền điện tháng 7 tăng mạnh. Đó là thời tiết nắng nóng , lượng điện sử dụng nhiều, chỉ số điện tại mỗi gia đình đều tăng. Thứ 2 là hiện giá điện sinh hoạt rút ngắn từ 6 bậc xuống 5 bậc , áp dụng từ đầu tháng 6 - ngay mùa cao điểm nắng nóng , các mức giá trong từng bậc thang của ngành điện quá cao, bằng 90 - 180% so giá bán lẻ bình quân vừa tăng 4,8%. Trong đó, với những khách hàng dùng điện ở các bậc phổ biến như bậc 3, bậc 4, nhẽ ra chỉ nên thu giá cao hơn mức bình quân (hơn 2.200 đồng/kWh) một chút nhưng biểu giá tăng 36% (bậc 3) và tăng 62% (bậc 4) so với giá bán lẻ điện bình quân; bậc 5 tăng 80% - gần gấp đôi giá bán lẻ điện bình quân. "Trước đây, bậc 3 chỉ cao hơn 8%, bậc 4 cao hơn 38%... Trong khi các bậc 3, 4 là có nhiều hộ gia đình sử dụng nhất. Dùng nhiều điện trong những tháng thời tiết nắng nóng , phải phải chịu giá mua điện rất cao, dẫn tới hóa đơn tiền điện tăng bất ngờ. Nhìn một cách tổng thể cho thấy, giá điện tiêu dùng theo 5 bậc lũy tiến đang khiến người dùng điện ở mức trung bình phải trả tiền cao hơn nhiều so với trước. Theo tôi, trong tổng sản lượng điện tiêu thụ nên xác định mức nào là mức đang được các hộ khách hàng tiêu thụ nhiều nhất thì cần tính giá bán điện ở mức vừa phải, còn cao như cách tính lũy tiến hiện nay thì chỉ ngành điện được lợi, còn người dân chịu thiệt. Từ mức giá bình quân Chính phủ đưa ra, phải chia mức giá bán làm sao để tổng doanh thu chia cho sản lượng điện bán ra trong một thời điểm (ví dụ 1 tháng) chỉ bằng hơn 2.200 đồng/kWh, chứ như hiện nay là ngành điện đang bán cao hơn. Bên cạnh đó, giá chênh lệch giữa các bậc cần tính toán hợp lý hơn. Đến nay, cách tính nhảy bậc cụ thể thế nào không rõ, yếu tố minh bạch để đưa ra giá cho 5 bậc vẫn chưa rõ ràng. Biểu giá 5 bậc mới áp dụng trong 2 tháng nắng nóng đã bộc lộ yếu tố bất hợp lý", ông Ngô Trí Long nêu quan điểm và nhấn mạnh: "Bộ Công thương cần xem xét lại cơ cấu biểu giá điện theo 5 bậc hiện nay. Về nguyên tắc là không khuyến khích sử dụng điện nhiều, các chính sách an sinh về giá điện cũng cần áp dụng, song cách chia 5 bậc , mức giá chênh quá lớn ngay tại các bậc dùng điện phổ biến là cần xem xét lại. Sử dụng điện là từ nhu cầu chứ không phải ai cũng lãng phí, nên giá điện tính theo bậc cần được tư duy lại, không thể áp giá cao để bớt lãng phí. Giá điện cần được tính hợp lý và hợp thời, đáp ứng nhu cầu phát triển trong thời đại kinh tế số, chuyển đổi số, chính phủ điện tử….".