'Kinh đô ô tô' của Mỹ mất ngủ vì Trung Quốc: Số phận của nhiều hãng xe hơi và hàng triệu công nhân bị đe dọa bởi những chiếc xe điện có giá chỉ nhỉnh hơn Vespa

Có một thực tế là hiện tại, không một người Mỹ nào có thể mua được xe ô tô điện của các thương hiệu Trung Quốc. Cũng không ai có thể chắc chắn khi nào những chiếc xe điện này có thể cập cảng Mỹ. Nhưng, viễn cảnh về những chiếc xe điện siêu rẻ do Trung Quốc sản xuất đã tạo ra nhiều đêm không ngủ tại kinh đô ô tô của nước Mỹ Detroit.

Mối đe dọa chính đến từ những chiếc xe như Seagull hatchback của BYD. Seagull có kiểu dáng góc cạnh, bảng điều khiển hai tông màu có hình cánh hải âu và sáu túi khí. Thậm chí, xe còn có màn hình cảm ứng xoay 10 inch cho hệ thống thông tin giải trí. Khẩu hiệu của công ty BYD "Build Your Dreams" được in nổi ở phía sau xe.

Tuy nhiên, "tính năng" đặc biệt nhất của chiếc xe lại nằm ở mức giá 9.698 USD (khoảng 240 triệu đồng). Mức giá này thấp hơn đáng kể so với mức giá trung bình của một chiếc xe điện ở Mỹ là hơn 50.000 USD. Thậm chí, giá này chỉ nhỉnh hơn một chút so với một chiếc xe tay ga Vespa cao cấp.

Mức giá rẻ tới vậy là dấu hiệu cho thấy các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể sẽ buộc các nhà sản xuất Mỹ chuyển hướng khỏi việc chủ yếu sản xuất những chiếc ô tô đắt tiền cho một nhóm những khách hàng giàu có để tiến tới sản xuất những chiếc xe điện có giá hợp lý hơn cho tất cả mọi người.

Ngay khi viễn cảnh đáng lo ngại từ lâu về một chiếc xe điện mang tính cách mạng của gã khổng lồ công nghệ Mỹ Apple đã suy giảm, các nhà sản xuất ô tô Mỹ giờ đây phải đối mặt với thách thức có thể còn lớn hơn từ châu Á. Trung Quốc, từ lâu đã là trung tâm sản xuất các sản phẩm của các công ty phương Tây, đang quyết tâm mở rộng phạm vi hoạt động của các công ty mình trên toàn cầu.

Đây đã là thị trường lớn nhất dành cho xe điện và họ đang sử dụng quy mô cũng như bí quyết sản xuất đó để giúp mở rộng doanh số bán các mẫu xe Trung Quốc có giá cạnh tranh cho một thế giới ngày càng quan tâm đến khí hậu.

Hiện tại, cuộc tấn công dữ dội của Trung Quốc đang bị ngăn chặn ở Mỹ bằng mức thuế quan cứng rắn và các động thái nhằm dựng lên các rào cản thương mại thậm chí còn cứng rắn hơn đối với đối thủ địa chính trị của Mỹ. 

Nhưng thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 70% tổng số xe điện được bán trên toàn cầu, vì vậy việc Trung Quốc đẩy giá thấp hơn đang gây ra hiệu ứng lan tỏa không thể bỏ qua trong dài hạn - ngay cả khi các động thái chính trị của các nhà lập pháp Mỹ cố gắng làm chậm tốc độ tăng trưởng của gã khổng lồ châu Á, khiến họ khó tiến vào thị trường ô tô có lợi nhuận cao nhất thế giới.

Jeff Schuster, phó chủ tịch toàn cầu về nghiên cứu ô tô của công ty tư vấn GlobalData cho biết: "Mối đe dọa này khiến mọi người phải cảnh giác".

Các giám đốc điều hành công ty ô tô và các chính trị gia ở Washington đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối đe dọa hiện hữu tiềm ẩn đối với các thương hiệu ô tô Mỹ và hàng triệu công nhân đang làm việc trong ngành. Liên minh Sản xuất Mỹ - một nhóm thương mại được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất lớn và liên đoàn lao động, đang kêu gọi các biện pháp bảo hộ thương mại mới chống lại Trung Quốc để ngăn chặn một "sự kiện ở cấp độ tuyệt chủng".

Michael Dunne, một nhà tư vấn ngành ô tô, người từng làm việc cho General Motors Co. ở châu Á cho biết: "Các công ty Trung Quốc ngày nay có tính cạnh tranh cực cao. Câu hỏi đặt ra trong mỗi phòng họp hiện nay là làm cách nào để chúng ta có thể cạnh tranh với họ?"

MỐI ĐE DỌA

Ford Motor, Tesla và các nhà sản xuất ô tô khác đang nhanh chóng loại bỏ các chiến lược EV của họ để cạnh tranh với những loại xe mới giá rẻ được bán bên ngoài nước Mỹ. Giám đốc điều hành Ford Jim Farley gọi Seagull là "khá tốt" và cảnh báo rằng bất kỳ nhà sản xuất ô tô nào không thể cạnh tranh với Trung Quốc trên toàn cầu trong tương lai gần đều có nguy cơ mất tới 30% doanh thu. Một trong những giám đốc điều hành công ty xe điện hàng đầu của Farley gọi xe điện Trung Quốc là "mối đe dọa chiến lược khổng lồ".

BYD's Atto 3, một chiếc SUV 5 tròn trịa được thiết kế bởi một nhóm do cựu giám đốc thiết kế của Audi và Lamborghini, Wolfgang Egger đứng đầu, thậm chí còn ấn tượng hơn nữa. Chiếc xe tự hào có bảng điều khiển giống Tesla với màn hình cảm ứng lớn ở giữa có thể xoay theo chiều dọc hoặc ngang; Cần số ở bảng điều khiển trung tâm trông giống như cần ga trong buồng lái máy bay phản lực. 

Ngoài ra còn có một bộ đầy đủ các tính năng an toàn, bao gồm cảm biến cảnh báo va chạm phía trước và phía sau, giám sát điểm mù, cảnh báo phương tiện cắt ngang và phanh khẩn cấp tự động. Và để sở hữu tất cả những tính năng đó, bạn chỉ phải bỏ ra từ 31.000 USD, bằng khoảng một nửa giá trung bình của một chiếc xe điện ở Mỹ.

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ bày tỏ lo ngại rằng Trung Quốc đang thiết lập một tiêu chuẩn toàn cầu mới mà họ không thể bỏ qua. Các thương hiệu Trung Quốc đã tạo dựng được chỗ đứng tại các thị trường trọng điểm trong khu vực bao gồm châu Âu, Mexico và Trung Đông và họ mong muốn tiếp tục phát triển.

Xuất khẩu rất quan trọng đối với lợi nhuận của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vì họ đang phải chịu gánh nặng. Trong ba năm qua, Trung Quốc đã nhanh chóng phát triển để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, xuất xưởng 5,2 triệu xe vào năm ngoái, tăng từ mức 1 triệu vào năm 2020. "Hầu hết các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không kiếm được lợi nhuận tại quê nhà nên họ đang phải chạy đua ra nước ngoài", Dunne nói.

BYD và Chiết Giang Geely Holding Group đang chiếm được cảm tình của người mua ô tô trên toàn thế giới với những mẫu xe đặc biệt có nhiều tiện nghi. Một số được trang bị công nghệ tiên tiến, chẳng hạn như khả năng tự đỗ xe. Và nhiều chiếc có giá thấp hơn nhiều so với giá của những chiếc ô tô được bán từ lâu ở các thị trường xuất khẩu đó.

Carlos Tavares, Giám đốc điều hành của Stellantis NV, công ty mẹ của Chrysler nói với các phóng viên vào tháng hai: "Cuộc tấn công của Trung Quốc có thể là rủi ro lớn nhất mà các công ty như Tesla và chúng tôi đang phải đối mặt hiện nay. Chúng tôi phải làm việc rất, rất chăm chỉ để đảm bảo rằng chúng tôi mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm tốt hơn so với người Trung Quốc".

Các nhà sản xuất ô tô phương Tây đang nỗ lực thúc đẩy nhu cầu đối với các mẫu xe chạy bằng pin của riêng họ. Ford và GM gần đây đã cắt giảm sản xuất xe điện vì nhu cầu chậm lại một phần do giá cao, trục trặc về phần cứng và phần mềm trong quá trình triển khai cũng như lo ngại của người tiêu dùng về cơ sở hạ tầng sạc không ổn định của Mỹ.

Schuster của GlobalData cho biết: "Mối đe dọa cạnh tranh đang ở đây, ngay cả khi chúng tôi chưa nhìn thấy phương tiện nào của Trung Quốc xuất hiện. Vấn đề không phải là nếu, mà là khi nào họ đến".

Ford đang phản ứng bằng cách chuyển sự chú ý của mình từ xe điện lớn sang xe nhỏ hơn, chi phí thấp. Do đó, kế hoạch sản xuất một chiếc SUV ba hàng ghế chạy điện đã bị trì hoãn. Thay vào đó, Ford đang tập trung phát triển xe điện cỡ nhỏ thông qua một nhóm chuyên môn ở Irvine, California

Theo tìm hiểu của Bloomberg, nhóm này bao gồm ít hơn 100 người làm việc trên nền tảng điện mới để hỗ trợ một chiếc SUV nhỏ gọn, một chiếc xe bán tải nhỏ và có khả năng là một phương tiện có thể được sử dụng để gọi xe. Người này cho biết mẫu đầu tiên sẽ xuất hiện vào cuối năm 2026, có giá khởi điểm khoảng 25.000 USD - phù hợp với mức giá cơ bản dự kiến của một chiếc xe điện giá rẻ mà Tesla đang nghiên cứu.

Người này cho biết ban đầu, xe điện nhỏ gọn của Ford sẽ chạy bằng pin lithium iron phosphate, rẻ hơn khoảng 30% so với pin lithium-ion truyền thống, nhưng hãng đang tìm kiếm công nghệ pin khác để cắt giảm chi phí hơn nữa.

Farley đã nói rõ rằng, chiếc xe điện cỡ nhỏ phải có lãi trong vòng một năm kể từ khi tung ra thị trường. Đó là mục tiêu lớn đối với một công ty dự kiến khoản lỗ xe điện lên tới 5,5 tỷ USD trong năm nay.

Trong khi đó, các quan chức ở Washington đang tìm mọi cách để loại bỏ xe điện của Trung Quốc. Đã có cuộc thảo luận về việc tăng mức thuế 27,5% vốn đã cứng rắn đối với xe sản xuất tại Trung Quốc bán ở Mỹ. Mức thuế hiện tại đủ cao để cấm hầu hết các mẫu xe điện sản xuất tại Trung Quốc, ngoại trừ một số mẫu được bán ở Mỹ bởi thương hiệu Volvo Cars của Thụy Điển và thương hiệu chị em Polestar - cả hai nhà sản xuất ô tô mà Chiết Giang Geely sở hữu.

Tổng thống Joe Biden thậm chí còn đang xem xét lệnh cấm ô tô Trung Quốc kết nối Internet vì lý do an ninh quốc gia. Động thái như vậy có thể cấm nhập khẩu tất cả các loại xe do Trung Quốc sản xuất vì hầu hết ô tô hiện đại đều được trang bị modem và do đó có khả năng thu thập dữ liệu.

Liên minh Sản xuất Mỹ và United Auto Workers đều đang vận động hành lang cho những chính sách này. Trong các bình luận gửi tới Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ vào tháng 1, liên đoàn công nhân ô tô đã kêu gọi tăng "mức thuế đối với ô tô và phụ tùng ô tô, đặc biệt là xe điện và các linh kiện liên quan" từ Trung Quốc.

Mặc dù những biện pháp đó được thiết kế để ngăn chặn hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng chúng có thể chỉ dẫn đến những giải pháp "sáng tạo". Vào những năm 1980, các biện pháp thương mại cứng rắn của Mỹ – bao gồm cả các biện pháp hạn chế xuất khẩu tự nguyện áp đặt lên các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản – đã khiến Honda Motor, Nissan Motor và Toyota Motor thành lập các nhà máy không liên minh ở Mỹ.

Không có thương hiệu Trung Quốc nào công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy ở Mỹ, nhưng BYD đang tìm kiếm một địa điểm nhà máy ở Mexico, nơi họ có thể đưa ô tô vào Mỹ miễn thuế, nhờ Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada, hay USMCA.

Mark Wakefield, giám đốc điều hành và đồng giám đốc bộ phận ô tô toàn cầu tại công ty tư vấn AlixPartners cho biết các công ty phương Tây phải học cách sử dụng các công nghệ chi phí thấp mới nhất mà Trung Quốc đã làm chủ được. Nhưng họ cũng phải nhớ rằng người Trung Quốc đã tiến bộ hơn trong việc thiết kế cho người mua ô tô toàn cầu.

Wakefield nói: "Các phương tiện của họ nhìn chung rất hấp dẫn và nếu so sánh với nhiều thiết kế của phương Tây, bạn sẽ thấy chúng khác biệt, có tính cạnh tranh và thậm chí tốt hơn. Khó tìm ra thứ bị đánh giá là rất xấu xí".