Là công ty giá trị nhất thế giới, vì sao Apple hầu như không có tỷ phú công nghệ?

Silicon Valley là nơi sản sinh ra nhiều tỷ phú. Năm nay, Arash Ferdowsi của Dropbox Inc. và Peter Gassner của Veeva Systems là những người mới nhất gia nhập câu lạc bộ tài sản 10 chữ số. Lượng tỷ phú công nghệ chiếm khoảng 1/5 - hay khoảng 1 nghìn tỷ USD - trong danh sách của Bloomberg Billionaires Index.

Tuy nhiên, thật khó để tìm ra được một tỷ phú xuất thân từ Apple, dù nhà sản xuất iPhone là công ty có giá trị nhất thế giới, với vốn hóa thị trường lên đến 879 tỷ USD.

Chủ tịch Art Levinson là thành viên duy nhất của 'Táo khuyết' là tỷ phú, nhưng lượng cổ phiếu Apple mà ông nắm giữ chỉ chiếm 20% khối tài sản 1 tỷ USD của ông, theo hồ sơ của cơ quan quản lý. Phần còn lại đến từ thời gian ông làm việc tại Genentech, nơi ông từng là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành, và một lượng cổ phần tại Google mà ông nắm giữ từ những ngày đầu.

Ngoài ra, không có thành viên Apple nào tiến đến gần ngưỡng tỷ phú. CEO Tim Cook có tài sản trị giá 600 triệu USD, phản ánh mức đãi ngộ dành cho ông bị giới hạn tương đối bởi quy mô và hiệu quả hoạt động của Apple.

Là CEO công ty giá trị nhất thế giới nhưng Tim Cook không phải là tỷ phú

Theo chỉ số Bloomberg Pay Index, vốn xếp hạng các nhà quản lý cao cấp được trả lương cao nhất trong các công ty của Mỹ, các nhà lãnh đạo của Apple thường nằm phía cuối bảng xếp hạng. Đãi ngộ cho các Giám đốc điều hành Apple, được trích từ lợi nhuận kinh tế, thuộc vào loại thấp nhất trong top 200 nhà lãnh đạo của các công ty Mỹ có chế độ tốt nhất trong năm tài chính gần nhất. Điều này giới hạn tài sản của các vị lãnh đạo ở mức khiêm tốn, và là nguyên nhân khiến công ty này hầu như không có tỷ phú.

Đây cũng là điểm khác biệt của Apple với các gã khổng lồ công nghệ khác, khi những người sáng lập và nhân viên lâu năm của họ ngày càng thống trị chỉ số tỷ phú Bloomberg Billionaires, theo dõi tài sản của 500 người giàu nhất thế giới. Trong đó, bao gồm Jeff Bezos của Amazon, Sergey Brin của Alphabet, Larry Page và Eric Schmidt, Bill Gates của Microsoft, Mark Zuckerberg và Jan Koum của Facebook. Tài sản của những nhân vật này chiếm khoảng 10% tài sản của chỉ số tỷ phú Bloomberg.

Ngoài 3 triệu USD tiền lương và 6 triệu USD tiền thưởng, chế độ đãi ngộ của Tim Cook chủ yếu gồm khoản cổ phiếu thưởng, vốn bị hạn chế chuyển nhượng và có giá trị 376 triệu USD, mà Apple đã tặng khi ông kế vị Steve Jobs vào năm 2011. Khoản cổ phiếu này sẽ được trao dần cho Cook trong một thập kỷ. Khoảng một phần ba khoản thưởng này này phụ thuộc vào việc Apple có đem lại mức lợi tốt hơn mức sinh lời chỉ số S&P 500 hay không. Cấp dưới của Cook có mức đãi ngộ hàng năm khoảng 23 triệu USD, phần lớn là bằng cổ phiếu bị hạn chế chuyển nhượng.

Trái lại, Alphabet đã cấp cho Sundar Pichai, người đứng đầu Google, mức lương 9 con số trong ba năm liên tiếp và cứ 2 năm một lần lại thưởng cho các cho các nhà điều hành cấp cao lượng cổ phiếu trị giá hàng chục triệu USD. Các cổ đông của Tesla đã thông qua khoản đãi ngộ trị giá 2,6 tỷ USD cho Elon Musk vào tháng trước. Sheryl Sandberg, Giám đốc điều hành Facebook và cũng là một tỷ phú, đã nhận được 24,5 triệu USD vào năm 2016. Từ nhiều năm qua, Oracle đã bị nhà đầu tư chỉ trích khi thưởng cho nhà sáng lập Larry Ellison, và 2 đồng Giám đốc điều hành Safra Catz và Mark Hurd những khoản đãi ngộ kếch xù.

Việc Apple không có tỷ phú phần nào phản ánh điều không hay đã xảy ra với Jobs, người nắm giữ 15% cổ phần trong công ty vào thời điểm chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng năm 1980. Hiện tại, lượng cổ phiếu trên có giá trị 132 tỷ USD. Nhưng Steve Jobs sau đó đã bán tất cả tất cả lượng nắm giữ trên, khi nó có giá trị 100 triệu USD, sau khi ông buộc phải rời Apple vào năm 1985, theo tiểu sử của Walter Isaacson năm 2011. Jobs phải mua lại cổ phần Apple khi ông trở lại hơn một thập kỷ sau đó.

Vợ ông là Laurene Powell Jobs, một doanh nhân và là người sáng lập Tập đoàn Emerson Collective, là đại diện duy nhất của Apple trong bảng xếp hạng những người giàu nhất thế giới. Bà hiện có tài sản ròng 18 tỷ USD với 2/4 tài sản là nhờ nắm giữ cổ phần ở Walt Disney và các công ty khác. Bà hiện không làm việc tại Apple.

Steve Wozniak, đồng sáng lập của Apple nắm giữ 7,9% cổ phần vào năm 1980 và giảm tỷ lệ theo thời gian khi ông bán các quyền chọn với giá thấp cho nhân viên cấp trung và tặng cổ phiếu cho những người ông nhắm để thay thế mình. Hiện tại, công chúng không rõ Wozniak giữ bao nhiêu cổ phần của Apple vì chỉ có những người trong công ty hoặc cổ đông có cổ phần vượt quá 5% mới phải công bố tỷ lệ nắm giữ. Nhiều người cho rằng giá trị cổ phần của Wozniak chỉ ở mức hàng trăm triệu USD, chứ không phải hàng tỷ USD.

Nhà sản xuất iPhone cũng chi tiêu hạn chế cho hoạt động M&A. Thỏa thuận lớn nhất của hãng là khi mua lại Beats Electronics với giá 3 tỷ USD vào năm 2014, giúp tài sản của các nhà sáng lập Dr Dre và Jimmy Iovine của Beats tăng thêm hàng trăm triệu USD, bao gồm lượng cổ phiếu Apple, hiện trị giá hơn 400 triệu USD, sẽ được chi ra vào cuối năm nay. Để so sánh, thương vụ Facebook mua lại WhatsApp với giá 22 tỷ USD, khiến cho Jan Koum và Brian Acton, những người sáng lập ra dịch vụ nhắn tin, ngay lập tức trở thành những tỷ phú. Hai người có tổng tài sản 16 tỷ USD.