Lãi suất đang chịu áp lực tăng trong ngắn hạn

Công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC) vừa có báo cáo về những biến động của lãi suất trên thị trường trong thời gian gần đây. Các chuyên gia phân tích của công ty này cho rằng thanh khoản hệ thống trở nên eo hẹp hơn khi NHNN hút ròng nhiều tuần vừa qua; mặt bằng lãi suất huy động từ dân cư cũng bắt đầu có xu hướng tăng, tuy nhiên, mức tăng sẽ không quá lớn (dưới 0,5%).

Lãi suất liên ngân hàng neo ở mức cao nhất kể từ cuối năm 2016

Trong 6 tuần gần đây, lãi suất liên ngân hàng cho thấy diễn biến trồi sụt với biên độ tăng/giảm rất mạnh. Đáng chú ý là kể từ đầu tháng 8 đến nay, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức cao, quanh mức 4,5%/năm cho hầu hết các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần, 2 tuần và 1 tháng. Mức lãi suất này là cao nhất kể từ cuối năm 2016 cho đến nay. Việc lãi suất liên ngân hàng neo ở mức cao trong nhiều tuần liên tục phản ánh sự eo hẹp trong thanh khoản của toàn hệ thống ngân hàng nói chung.

Vậy điều gì đã khiến thanh khoản hệ thống trong 2 tháng gần đây trái ngược hoàn toàn với sự dư thừa trong 6 tháng đầu năm? Mặc dù NHNN không cập nhật số liệu tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán M2 theo tháng nhưng theo quan sát, nhiều khả năng tăng trưởng M2 đã chậm lại đáng kể trong 2 tháng gần đây. 

Theo thống kê của BVSC, kể từ ngày 30/07 đến 24/08/2018, NHNN đã hút ròng tổng cộng 23.687 tỷ đồng thông qua nghiệp vụ thị trưởng mở OMO (-435 tỷ đồng) và tín phiếu (-23.252 tỷ đồng). Cùng với đó, hoạt động bơm tiền Đồng mua ngoại tệ cũng đã không được thực hiện kể từ đầu quý III. Thậm chí, với sự căng thẳng của tỷ giá USD/VND, ước tính NHNN cũng đã phải bán ra trên 2 tỷ USD, đồng nghĩa hút thêm 46.000 tỷ đồng về. Diễn biến này là hoàn toàn đối lập với việc bơm 250.000 tỷ đồng để mua vào ngoại tệ trong hai quý đầu năm.

Những động thái trên cho thấy NHNN đang chủ động rút bớt thanh khoản ra khỏi hệ thống ngân hàng. Điều này nhằm hai mục đích. Thứ nhất, là thực thi chính sách tiền tệ theo hướng chặt chẽ hơn nhằm đối phó với nguy cơ lạm phát tăng mạnh. Thứ hai, là giảm áp lực lên tỷ giá USD/VND. Khi cung không còn quá dư thừa, tiền Đồng sẽ lên giá trở lại so với USD. Ngoài ra, lãi suất cho vay liên ngân hàng neo ở mức cao (trên 4%) khiến chi phí vay tiền đồng tăng, qua đó giúp giảm bớt hiện tượng đầu cơ USD trong hệ thống ngân hàng.

Căng thẳng truyền sang thị trường 1

Theo các chuyên gia của BVSC, những căng thằng trên thị trường liên ngân hàng đã bắt đầu dẫn truyền sang thị trường 1 (huy động vốn từ dân cư). Điển hình như các ngân hàng Bản Việt, SHB, Techcombank, Vietbank... đã điều chỉnh tăng biểu lãi suất với mức điều chỉnh từ 0,1-0,3% tùy từng kỳ hạn. BVSC cho rằng mặt bằng lãi suất huy động có thể tăng thêm trong thời gian tới, tuy nhiên mức tăng sẽ được giới hạn ở mức không quá nhiều (dưới 0,5%). 

Nguyên nhân chủ yếu là do cầu tín dụng cuối năm sẽ thấp hơn 6 tháng đầu năm (room tăng trưởng tín dụng cho năm nay chỉ là 15% trong khi đa phần các ngân hàng đã dùng hết 2/3 hạn mức tăng tín dụng trong 6 tháng đầu năm). Việc tăng lãi suất có thể cũng sẽ tập trung ở các kỳ hạn dài khi tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn bị giảm xuống còn 40% kể từ đầu năm 2019.