Lan đột biến: Chỉ lạ không hiếm, nhân giống cả loạt bán giá vài ngàn/câyicon

Vài năm trở lại đây, giới chơi cây hoa cảnh không còn lạ với cụm từ “lan đột biến”, bởi thi thoảng các thương vụ mua bán trao đổi tiền tỷ vẫn diễn ra. Thế nhưng, chưa bao giờ lan đột biến lại gây sốt như thời điểm hiện tại.

Những cuộc giao dịch lan đột biến trị giá hàng chục tỷ đồng, thậm chí có những giao dịch lên đến 250 tỷ đồng được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội Facebook, Youtube, Zalo,...

Trước cơn sốt giá chưa từng có này, câu chuyện về lan đột biến không con bó hẹp trong giới chơi cây cảnh mà còn tràn về các vùng nông thôn. Nhiều người dồn hết tài sản tích cóp vào đầu tư lan đột biến với giấc mộng đổi đời.

Vậy, lan đột biến là gì, chúng có quý hiếm đến mức được mua bán với giá bạc tỷ như hiện nay?

Những thương vụ mua bán lan đột biến có giá hàng chục tỷ, thậm chí hàng trăm tỷ diễn ra ngày càng rầm rộ

Chỉ là hàng lạ, không hiếm

Theo PGS.TS Dương Hoa Xô - Giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM, lan đột biến hiểu đơn giản là trong quần thể một loài lan nào đó, một số cây có màu sắc hoa hoặc lá khác thường so với quần thể đó thì là đột biến. Song nó có thể đột biến do môi trường, đột biến do sai khác về gen trong di truyền.

“Hiện nay chúng ta có thể xử lý lan đột biến bằng cách dùng hóa chất hoặc chiếu xạ gây đột biến. Thậm chí, có thể dùng phương pháp chuyển gen để tạo một loại cây trồng mới hoặc loại lan mới có màu sắc khác. Trong khoa học chúng ta đều làm chủ được những điều này”, ông khẳng định.

Do đó, ông Xô nhận xét, lan đột biến phi điệp quý là vì các nhà vườn họ phát hiện ra. Người chơi nào sành sỏi thấy giống lan 5 cánh chấm Phú Thọ hoặc giống nào đó khác với quần thể vẫn trồng thường xuyên thì đó là cái tốt, không ai ý kiến gì cả.

Tuy nhiên, theo ông Xô, lan đột biến đắt đỏ tới chục tỷ hoặc vài chục tỷ đồng như các thương vụ mua bán diễn ra thời gian gần đây thì chắc chắn là không có. Một số người đang lợi dụng lan đột biến để thổi phồng giá và tăng giá ảo.

Đồng quan điểm, GS.TS Lê Huy Hàm, nguyên Viện trưởng Viện Di truyền nông nghiệp (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam), cho rằng, lan đột biến không phải cái gì quá quý hiếm mà chỉ có yếu tố lạ.

Theo các chuyên gia trong ngành di truyền, lan đột biến chỉ có yếu tố lạ chứ không hiếm

Cũng giống như con gà, có con gà mái mơ, có con màu lông mật, có con đuôi dài, có con đuôi ngắn. Một giống lan hai màu, lai với nhau ra con lai cũng có thể coi là một dạng đột biến. Trong tự nhiên đôi khi xuất hiện những cây lan có màu khác đi so với những cá thể khác thì là đột biến. Điều này có thể hình thành do quá trình tự lai. 

Ông Hàm quan điểm, lan đột biến chỉ thực sự mang lại giá trị kinh tế khi nhân giống hàng loạt sản xuất công nghiệp để có doanh số lớn như lan hồ điệp, từng bước hình thành nền công nghiệp hoa lan.

1 kie lan đột biến có thể nhân ra 100 ngàn cây con

“Chúng ta hoàn toàn có thể nhân cấy các giống lan bằng công nghệ In Vitro. Các nước có nền công nghiệp hoa lan phát triển như Thái Lan, Trung Quốc đều áp dụng công nghệ này. Các phòng nuôi cấy mô của Việt Nam nếu có đơn đặt hàng họ cũng hoàn toàn có thể làm được”, ông Hàm khẳng định.

Với phương pháp nhân giống In Vitro (tức nhân giống trong ống nghiệm), các nhà khoa học từ lâu đã chứng minh được rằng nó không làm thay đổi đặc tính của cây con so với cây mẹ ban đầu. Do đó, nếu cây lan phi điệp con được nhân từ một đoạn cành hoặc một mô của cây lan phi điệp mẹ đột biến, thì vẫn có thể cho ra hàng vạn cây con giữ nguyên hoàn toàn đặc tính của cây mẹ.

Chia sẻ về công nghệ nhân giống hàng loạt, ông Xô thừa nhận: "Về mặt công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật, chúng tôi có thể nhân được những giống đó với giá thành rất rẻ".

Hiện giống lan phi điệp đột biến do khách hàng đặt Viện Nghiên cứu Rau quả nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô với số lượng lớn. Với phương pháp này, lan đột biến có thể nhân giống một cách dễ dàng. (ảnh: NNVN)

Hiện nay một giống lan tương tự như vậy vẫn được nhân giống hàng loạt với bán với giá chỉ 3.000-5.000 đồng/cây. Như lan hồ điệp cũng được nhân giống như vậy để bán với giá rẻ cho các nhà vườn trồng hoa.

Thế nên, ông Xô cho biết, lan đột biến phi điệp cũng có thể nhân giống nuôi cấy mô hàng loạt. Theo đó, 1 kie lan đột biến nếu dùng phương pháp này nhân giống sẽ cho ra hàng ngàn, thậm chí là cả 100 ngàn cây lan giống chỉ trong một thời gian ngắn.

“Lan đột biến phi điệp hiện đã được nhân giống thành công hay chưa thì tôi không nắm được. Nhưng các giống tương tự như thế thì chúng tôi đều có thể làm”, ông nhấn mạnh. Song theo ông, lan đột biến phi điệp đang bị thổi phồng giá, mỗi 1 kie có giá lên tới cả tỷ đồng nên việc bỏ tiền mua mẫu về nhân giống là cả một vấn đề.

Về nguyên tắc nhân giống vô tính, sản phẩm tạo ra sẽ hoàn toàn giống cây mẹ ban đầu. Tuy nhiên, việc nhân giống kiểu này chỉ áp dụng cho sản xuất đại trà, phục vụ nhu cầu mua cây giống về trồng của bà con nông dân, các nhà vườn trồng hoa. “Còn chuyện nhân giống ra để phục vụ số ít người chơi có sở thích với lan đột biến thì chúng tôi không làm”, ông Xô cho hay.

Từ chia sẻ trên có thể thấy rằng, nếu tổ chức hay cá nhân nào muốn phát triển sản xuất lan đột biến thành hàng hóa với số lượng lớn, chất lượng đồng đều, giá thành hạ, thì chỉ cần đơn giản là áp dụng công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào và công nghệ sản xuất hoa lan trong nhà lưới đơn giản là có thể thành công.

Theo đó, những giá trị độc lạ cũng quý hiếm mà chủ vườn "thần thánh hóa" để bán với giá bạc tỷ như hiện nay sẽ không còn nếu giống cây đó được bán rộng rãi trên thị trường.

T.An