Mỹ - Trung chia rẽ sâu sắc, APEC 2018 không ra được tuyên bố chung

APEC 2018 kết thúc mà không ra được tuyên bố chung. Những bất đồng sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, xung quanh các vấn đề về thương mại và đầu tư, được xem là nguyên nhân dẫn tới sự thất bại lịch sử.

Sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc ở khu vực Thái Bình Dương cũng được xem là một trong những vấn đề khiến sự chia rẽ trở nên sâu sắc. Mỹ và các đồng minh phương Tây đang nỗ lực phản ứng với cái gọi là chương trình Vành đai Con đường mà Bắc Kinh đang theo đuổi.

Khi được hỏi về tương lai tuyên bố chung của 21 nền kinh tế thành viên APEC, Thủ tướng nước chủ nhà Papua New Guinea Peter O'Neill cho biết trong cuộc họp báo kết thúc sự kiện: "Bạn biết đấy, có hai gã khổng lồ trong một căn phòng".

Câu nói của ông O'Neill, người đóng vai trò chủ tịch của APEC 2018, đã cho thấy sự chia rẽ lớn giữa Mỹ và Trung Quốc. Khi tuyên bố chung không được thông qua, ông O'Neill sẽ đưa ra tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị APEC 2018 dù chưa thể xác định thời điểm bản tuyên bố này được đưa ra.

Wang Xiaolong, quan chức kinh tế cấp cao của phái đoàn APEC Trung Quốc, cho biết, họ không đồng ý với tuyên bố chung bởi nó cần có tính bao trùm chứ không phải vấn đề của hai quốc gia cụ thể nào. "Hầu hết các thành viên đều khẳng định cam kết bảo vệ hệ thống thương mại đa phương và hỗ trợ một WTO mạnh mẽ và hoạt động tốt", ông Wang cho hay.

Trong khi đó, một nhà ngoại giao giấu tên tham dự các cuộc đàm phán cho biết căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đã sôi sục suốt cả tuần qua. Nó nổ ra khi nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Wang Yi đưa ra những điểm mà họ không chấp thuận trong bản dự thảo tuyên bố chung. Một trong số đó đề cập đến việc phản đối "thương mại bất công bằng" và cải cách WTO trong khi số khác nhắc đến vấn đề phát triển bền vững.

"Hai nước (Mỹ và Trung Quốc) đều liên tiếp gia tăng áp lực đến mức không thể nhìn thấy điểm chung. Bắc Kinh tức giận khi bị lấy những quy chuẩn của WTO để cáo buộc họ theo đuổi một chính sách thương mại không công bằng", nhà ngoại giao giấu tên cho hay.

Tại sự kiện năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đều không tham dự. Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đi thay ông Trump nhưng vẫn dành những lời chỉ trích mạnh mẽ nhằm vào Trung Quốc, làm dấy lên những mối quan ngại về sự chia rẽ sâu sắc giữa hai nền kinh tế.

Trong khi đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến sớm và có chuyến thăm quốc gia chủ nhà APEC 2018. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Trung Quốc khiến phương Tây lo ngại về việc ông gặp gỡ các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương nhằm đề nghị họ tham gia sáng kiến Vành đai, Con đường mà Bắc Kinh đang nỗ lực thúc đẩy.

Trong khi đó, Mỹ và các đồng minh như Nhật Bản, Australia và New Zealand đã cùng nhau chống lại kế hoạch trị giá 1,7 tỷ USD nhằm triển khai hệ thống lưới điện và Internet đang tin cậy cho Papua New Guinea của Trung Quốc.