Ngắm dàn bonsai “mọc ngược” cực độc lạ của lão gàn xứ Quảng

“Lão gàn” đó không ai khác là ông Lê Thạnh (SN 1963, thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam - cán bộ ngân hàng Agribank tỉnh Quảng Nam), người được mệnh danh dị nhân cây cảnh có một trường phái khác lạ, ý tưởng mới mang tính đột phá trong nghệ thuật tạo hình bonsai, cây cảnh.

Cây bonsai Linh Sam hoa tím được dị nhân Lê Thạnh thiết kế theo hướng dốc ngược độc đáo, đẹp mắt

Những ngày đầu tháng 5/2020, P.V Dân Việt được diện kiến khu vườn đặc biệt của dị nhân Lê Thạnh nằm ngay trên sân thượng nhà. Nhìn không gian chưa đầy vài chục mét vuông nhưng có hàng trăm loại cây cảnh đủ các thế, từ loại cây bonsai nhỏ cho đến cây cổ thụ đều được ông Thạnh chăm sóc một cách tỉ mỉ, gọn gàng trong một khu vườn “mini”.

Cây bonsai Hồng Ngọc của dị nhân Lê Thạnh trĩu hoa trong ánh nắng ban mai

Dị nhân Lê Thạnh chia sẻ: Ông mê cây cảnh từ thuở nhỏ, nhưng lúc bấy giờ không có đủ nguồn lực cũng như kinh phí để theo đuổi ước mơ của mình.

Đến năm 1997, ông chính thức an cư, lạc nghiệp trên mảnh đất Tam Kỳ, cũng từ đó ông bắt đầu thực hiện lại ước mơ thuở nhỏ của mình là sưu tầm tất cả các loại cây cảnh, nhất là loại bonsai.

Qua bàn tay của dị nhân Lê Thạnh, những cây bonsai trải mình từ trên cao theo hướng ngược xuống đất như một thác đổ 

“Những lúc nhàn rỗi, tôi lặn lội từ đồng bằng đến cả rừng sâu để sưu tầm cho được các loại cây cảnh. Nhờ vào đó mà nay khu vườn cây cảnh của tôi có đến hàng trăm loại, nhiều nhất là cây cảnh bonsai thế ngược, còn gọi là “gốc trên trời, ngọn dưới đất””, dị nhân Thạnh nói.

Nhờ vào thế chơi ngược đời của ông Thạnh, mà từ đó cái tên dị nhân đã gắn liền với ông và bay xa trong làng chơi cây cảnh khắp mọi miền đất nước.

Mai bonsai ngược tỏa bông vàng óng 

Nói về bonsai dốc ngược, dị nhân Lê Thạnh cho biết, nghệ thuật bonsai kinh điển quan niệm bonsai là nghệ thuật tái hiện hình tượng cây cối từ thiên nhiên vào trong tác phẩm. Nếu như trong thiên nhiên có những cây cổ thụ đơn lẻ cao dong dỏng, những cây bị xô nghiêng hoặc những cây mọc ở triền núi, do tác động của tự nhiên cây phải cong vòng xuống dưới… thì nghệ thuật bonsai đã mô phỏng thành những dáng thế đặc trưng được định hình, lần lượt là văn nhân, bạt phong, thác đổ… Hoặc từ những cây cổ thụ mọc thành cụm 3 cây, 5 cây hay nhiều cây tương ứng với các thế đa thân: Tam đa, ngũ phúc, cụm rừng… trong nghệ thuật bonsai.

Dị nhân Lê Thạnh giới thiệu về các loại cây bonsai thế ngược do mình tạo nên khác lạ với các loại bonsai khác

Lịch sử nghệ thuật bonsai ghi nhận, từ cổ điển đến hiện đại, cũng chỉ mới tạo tác, mô phỏng được những dáng thế cơ bản như đã phân tích ở trên. Tuy nhiên, trong tự nhiên, những tình huống nói trên chưa phải là tất cả. Thực tế cho thấy, còn rất nhiều tình huống đặc biệt của tự nhiên để sinh ra những hình thù cây cối đặc biệt, mang trên mình một thế độc lạ, khác biệt.

Dị nhân Lê Thạnh tận dụng tất cả các loại bình trà, ấm chén, chum, ché rượu để tạo ra nhiều tác phẩm cho cây bonsai ngược của mình

Một trong những tình huống đặc biệt nhưng không lạ, đó là: Cây mọc ngược, từ trên mọc xuống, trong các hang động chẳng hạn… Cũng từ ý nghĩ đó, dị nhân Lê Thạnh mới đặt riêng cho cây cảnh bonsai mình cái tên khác lạ “bonsai ngược”.

“Đó là trường phái tạo hình tác phẩm bonsai theo hướng ngược. Tức là thay vì cây được trồng “xuôi”, từ trên xuống người chơi cây trồng theo hướng ngược lại, từ dưới lên. Ban đầu, tôi thử nghiệm với những cây nhỏ, trong chậu nhỏ. Sau đó, qua thực tiễn chăm sóc, nuôi trồng rồi rút kinh nghiệm dần đã phát triển mạnh đối với những loại cây có kích thước lớn hơn…”, dị nhân Lê Thạnh chia sẻ.

Bonsai mai vàng và Linh Sam hoa trắng tô thắm cả trời đêm tại khu vườn dị nhân Lê Thạnh

Theo dị nhân Lê Thạnh, dáng thế và cả các loại chậu trong bonsai ngược cũng được phá cách theo nhiều kiểu đa dạng, phong phú, tạo nên những tác phẩm lạ mắt, ấn tượng.

“Nếu trong bonsai “xuôi” có các thế trực, xiêu, hoành, huyền (thẳng đứng, nghiêng, ngang và đổ) thì trong bonsai ngược cũng có các dạng tương ứng: trực (thẳng nhưng chốc ngược xuống dưới), xiêu (chốc nghiêng), hoành (chốc ngang) và huyền (vừa chốc vừa đổ).

Còn “chậu” cho bonsai ngược thì được sử dụng vô cùng phong phú, thể hiện sức tưởng tượng, đi kèm với chút sáng tạo qua các chậu với một cái lu, cái độc bình cắm hoa, thậm chí là một cái ché rượu...”, dị nhân Thạnh chia sẻ.

Cây kim quýt trĩu trái, đây là cây bonsai đầu tay của dị nhân Lê Thạnh tạo hướng chốc ngược

Đam mê theo cách riêng và “hóa kiếp” cho cây cảnh, đến nay khu vườn của dị nhân Lê Thạnh đã có đến hơn 100 tác phẩm bonsai các loại. "Chơi cây cảnh không phải để kinh doanh mà phải biết tận hưởng giá trị, độc lạ của nó. Nhiều người trả tôi cả chục, trăm triệu một cây, nhưng không bán vì sợ họ mua theo giá trị chứ không “yêu cây như yêu con”, thà tôi sẵn sàng đem tặng, đem cho người mà biết mê, yêu cây cảnh.

Linh Sam lá nhỏ, loại cây bonsai có giá trị cao được dị nhân Lê Thạnh tạo dán thác đổ theo hướng ngược từ trên trời xuống đất

Đâu phải con chim quý nào cũng phải ở lồng son, đối với cây cảnh cũng thế, không có cây nào xấu phải bỏ đi, muốn nó đẹp thì phải “hóa kiếp” cho nó mới tạo thành một tác phẩm nghệ thuật được...”, dị nhân Thạnh tâm sự.