Ngàn tỷ tiền thuế 'treo trên đầu', sửa ngay gỡ khó cho doanh nghiệp

Nâng mức áp trần lên 30%

Đây là đề xuất sau cuộc họp do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì ngày 29/11 vừa qua về việc sửa đổi quy định áp mức chi phí lãi vay vào chi phí hoạt động của doanh nghiệp (DN) để nộp thuế theo Nghị định số 20 của Chính phủ.

Tại cuộc họp, các chuyên gia đã xoáy thẳng vào điểm gây tranh cãi nhất từ 2017 đến nay liên quan đến Khoản 3, điều 8 của nghị định là: “Tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN không vượt quá 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế”.

Mặc dù mục tiêu của quy định này nhằm chống chuyển giá nhưng Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cũng thừa nhận Khoản 3, điều 8 đang tồn tại bất cập. Đó là phạm vi đối tượng áp dụng cho tất cả đơn vị có giao dịch liên kết; gây khó cho các hoạt động của doanh nghiệp trung chuyển vốn vay, cho vay lại hay việc vay nợ giữa công ty con với công ty mẹ trong cùng một tập đoàn, tổng công ty ở trong nước. Ngoài ra, mức áp trần chi phí phí lãi vay từ 20% là “sợi dây vô hình” trói chặt sự phát triển của doanh nghiệp.

Do đó, các ý kiến đều đồng thuận nên nâng mức áp trần chi phí phí lãi vay từ 20% lên 30%, kèm theo điều kiện loại trừ một số trường hợp và cho phép hạch toán chi phí lãi vay vào số lỗ được chuyển giao theo quy định pháp luật về thuế thu nhập DN.

Tránh đánh thuế chồng thuế

Bên cạnh việc nâng mức áp trần chi phí lãi vay, các chuyên gia còn đưa thêm các giải pháp đồng bộ khác để đảm bảo gỡ khó cho doanh nghiệp.

Đầu tiên là việc tránh thuế đánh thuế 2 lần. Hiện bên cho vay phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập từ lãi tiền vay, trong khi bên đi vay cũng phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với chi phí tiền vay vượt mức khống chế. Ông Nguyễn Việt Anh, chuyên gia Thuế cao cấp của Ngân hàng Thế giới đề xuất chỉ nên đánh thuế dựa trên phần chi phí lãi vay thuần (chi phí lãi vay trừ đi thu nhập từ lãi tiền gửi, lãi cho vay).

Việc này không chỉ giải quyết vấn đề thuế chồng thuế mà theo ông Việt Anh - còn đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế.

Về việc những doanh nghiệp khởi nghiệp và các dự án phát sinh lỗ trong những năm đầu nhưng tổng thể là có lợi nhuận không được khấu trừ chi phí lãi vay trong giai đoạn phát sinh lỗ - đại diện Ngân hàng Thế giới cho rằng có thể cho phép các doanh nghiệp được chuyển phần chi phí lãi vay chưa được khấu trừ vào các năm tiếp theo.

Thực tế, đề xuất này không mới. Năm 2017, ngay khi Nghị định 20 ra đời, trao đổi với PV VietNamNet, bà Hương Vũ, Phó Tổng Giám đốc Ernst&Young Việt Nam cũng đã đề nghị Bộ Tài chính xem xét cho phép daonh nghiệp chuyển sang kỳ sau chi phí lãi vay bị loại vì vượt quá mức khống chế. Thời gian chuyển có thể xem xét là 5 năm kể từ sau kỳ bị loại, phù hợp với kỳ chuyển lỗ.

“Tôi tin tưởng rằng nếu những thay đổi này được áp dụng sẽ giúp giải quyết những vướng mắc hợp lý của doanh nghiệp trong khi vẫn duy trì được bản chất của quy định hạn chế lãi vay trong việc giúp Việt Nam bảo vệ cơ sở thuế quan trọng của mình”, ông Nguyễn Việt Anh chia sẻ.

Doanh nghiệp nhà nước cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi quy định khống chế chi phí lãi vay.

Sẽ cho hồi tố về 2017?

Trình bày tại Hội nghị đối thoại về chính sách thuế và hải quan do Bộ Tài chính và Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) tổ chức 28/11 tại TP.HCM, đại diện Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Bình Phước (Bigimexco) cho biết, Nghị định 20 về giao dịch liên kết ban hành năm 2017 đã gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp. Do vậy, Bigimexco kiến nghị Chính phủ xem xét lại để điều chỉnh nội dung của khoản 3, điều 8, Nghị định 20 cho hợp lý, hợp pháp, hợp tình và có quy định hồi tố, hoàn trả lại số tiền thuế truy thu do cách tính áp đặt này gây ra.

Đồng quan điểm, một chuyên gia khác cho rằng: Nếu sửa quy định này thì thời điểm áp dụng cần hồi tố về thời điểm 2017 khi ban hành Nghị định, vì riêng tiền thuế 2017 và 2018 cũng khiến doanh nghiệp “sống dở chết dở”. Phương pháp có thể cho khấu trừ dần vào tiền thuế phải nộp hàng năm.

Các doanh nghiệp hy vọng rằng với việc ngành Thuế đang lấy ý kiến doanh nghiệp để sửa đổi, Nghị định 20 sẽ không còn là một “nút thắt” hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong trường hợp không điều chỉnh được hết các đề xuất nêu trên thì doanh nghiệp cũng mong muốn – chí ít, Bộ Tài chính phải cho “hồi tố” việc đánh thuế dựa trên phần chi phí lãi vay thuần để đảm bảo không bị thuế chồng thuế và chuẩn theo thông lệ quốc tế.