‘Ngòi nổ’ khiến Tổng thống Mỹ Trump tung đòn thuế 100% với Trung Quốc

Trung Quốc thống trị ngành khai thác đất hiếm toàn cầu – nguyên liệu thiết yếu trong mọi thứ, từ thiết bị điện tử cá nhân đến máy bay chiến đấu.

Bước đi mới nhất diễn ra trước khi Bắc Kinh có cuộc đàm phán thương mại với Mỹ và trước thềm cuộc gặp dự kiến giữa lãnh đạo hai nước bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng này.

Theo các quy định mới được ban hành, Bắc Kinh tiếp tục khẳng định vị thế thống trị trong lĩnh vực này khi bổ sung 5 nguyên tố đất hiếm, bao gồm: holmium, erbium, thulium, europium, ytterbium, cùng các nam châm và vật liệu liên quan vào danh sách kiểm soát hiện có, yêu cầu phải có giấy phép xuất khẩu.

Thông báo ngày 9/10 nâng tổng số mặt hàng bị hạn chế lên 12 trong số 17 loại đất hiếm.

Việc xuất khẩu các công nghệ được sử dụng trong khai thác, luyện kim và chế biến đất hiếm, cũng như sản xuất nam châm phải có giấy phép.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, các công ty nước ngoài muốn cung cấp đất hiếm được sản xuất tại Trung Quốc hoặc được chế biến bằng công nghệ của Trung Quốc sẽ phải có giấy phép.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết mục đích của những hạn chế này là để "bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia", bằng cách ngăn chặn “sử dụng, trực tiếp hoặc gián tiếp, trong lĩnh vực quân sự và các lĩnh vực nhạy cảm khác".

Về nguyên tắc, bộ này sẽ từ chối đơn xin cấp phép sử dụng cho mục đích quân sự cũng như các công ty quốc phòng và tổ chức liên quan.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết các đơn xin cấp phép xuất khẩu liên quan đến sử dụng đất hiếm để phát triển và sản xuất chip máy tính và bộ nhớ tiên tiến, cũng như trí tuệ nhân tạo có tiềm năng ứng dụng quân sự, sẽ được xem xét theo từng trường hợp cụ thể.

Ngoài ra, công dân và các công ty Trung Quốc bị cấm hỗ trợ khai thác, chế biến và sản xuất nam châm đất hiếm bên ngoài Trung Quốc mà không có sự chấp thuận của chính phủ.

Trong một động thái nhằm bảo vệ lợi thế của Trung Quốc trong ngành công nghiệp xe điện, Bắc Kinh đưa ra các biện pháp hạn chế pin lithium và vật liệu anode than chì tổng hợp, cùng với thiết bị và công nghệ được sử dụng để sản xuất chúng.

Quan hệ Trung - Mỹ có những dấu hiệu cải thiện trong vài tháng gần đây. Tuy nhiên, tuần trước Washington mở rộng hạn chế một số công ty công nghệ Trung Quốc, khiến Bắc Kinh nổi giận.

Trong một thông báo riêng đưa ra ngày 9/10, Bộ Thương mại Trung Quốc bổ sung 14 tập đoàn quân sự, công nghệ và an ninh Mỹ và các quốc gia khác vào danh sách tổ chức không đáng tin cậy, cấm họ hoạt động tại Trung Quốc, giao dịch với các công ty Trung Quốc hoặc đầu tư mới vào nước này.

Danh sách bao gồm TechInsights, một công ty nghiên cứu công nghệ Canada chuyên về chất bán dẫn.

Trong tuyên bố đăng trên mạng xã hội chiều 10/10, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp mức thuế quan 100% lên hàng hóa Trung Quốc, không kể mức thuế 30% đang có hiệu lực, bắt đầu từ ngày 1/11 hoặc sớm hơn.

"Mỹ sẽ áp mức thuế quan 100% lên Trung Quốc, cao hơn bất kỳ mức thuế quan nào mà họ đang phải trả… Cũng vào ngày 1/11, chúng tôi sẽ áp đặt Kiểm soát Xuất khẩu với bất kỳ và tất cả các phần mềm quan trọng", nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố.

Những bước đi này đe doạ sẽ khiến cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới leo thang nghiêm trọng sau nhiều tháng đình chiến.

Dù ông Trump không phải lúc nào cũng hành động như những gì ông đe dọa, nhưng các nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn có lý do để lo lắng.