Nhóm nhà khoa học Thái Lan giải mã phương thuốc ngàn năm, dùng cây, cỏ quanh nhà làm chìa khóa mở cánh cửa ngành công nghiệp hàng tỷ USD

Liệu pháp này sử dụng hỗn hợp các loại thảo mộc được bọc trong vải cotton, vo thành một khối tròn, hấp nóng khoảng 10 phút rồi áp trực tiếp lên cơ thể, thường sau khi massage. Từ lâu, túi thảo dược được tin là có tác dụng giảm đau cơ, đau khớp và chống viêm. Tuy nhiên, trong suốt nhiều thế kỷ, hiệu quả thực sự của các loại thảo mộc bên trong vẫn là câu hỏi chưa có lời giải khoa học rõ ràng.

Một nghiên cứu tổng quan năm 2015 từng chỉ ra rằng phần lớn lợi ích của phương pháp này có thể đến từ nhiệt, bởi hơi nóng giúp tăng lưu thông máu và làm dịu cơn đau. Vai trò cụ thể của từng loại thảo dược, nếu có, vẫn còn là vùng xám trong y học hiện đại.

Trong bối cảnh y học cổ truyền và thảo dược là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ USD trên toàn cầu, sự thiếu nhất quán về kiến thức, niềm tin và tập quán văn hóa giữa các quốc gia đã khiến việc tiêu chuẩn hóa và quản lý trở nên vô cùng khó khăn. Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2018 cho thấy gần một nửa số quốc gia thành viên chưa có chính sách quốc gia về y học cổ truyền, và chỉ 64% có quy định quản lý đối với thuốc thảo dược. Theo WHO, thiếu dữ liệu nghiên cứu khoa học là một trong những rào cản lớn nhất đối với việc quản lý hiệu quả lĩnh vực này.

Tại Thái Lan, Trung tâm Nghiên cứu Y học Cổ truyền Thái Lan ứng dụng (CEATMR), trực thuộc Đại học Thammasat ở tỉnh Pathum Thani, đang nỗ lực lấp đầy khoảng trống đó. Theo bà Arunporn Itharat, Giám đốc trung tâm, mục tiêu của CEATMR là nghiên cứu các đặc tính riêng biệt của thảo mộc trong túi chườm, từ đó đưa phương thuốc cổ xưa này đến gần hơn với y học hiện đại và cộng đồng quốc tế.

Cũng như nhiều quốc gia Đông Nam Á khác, các liệu pháp thay thế rất phổ biến tại Thái Lan, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Tuy nhiên, theo bà Itharat, rất nhiều tri thức truyền thống vẫn cần được chứng minh bằng khoa học.

“Thảo mộc có sự khác biệt rất lớn về đặc tính, và đó là một trong những thách thức lớn nhất của chúng tôi. Chúng tôi cần xác thực quy trình chiết xuất để đảm bảo sự đồng nhất giữa các mẻ sản phẩm,” bà Itharat chia sẻ.

Không chỉ vậy, một loại thảo dược có thể tồn tại dưới nhiều giống khác nhau, và việc nhầm lẫn trong nhận diện là vấn đề nghiêm trọng trong y học thảo dược. Chính vì thế, nghiên cứu khoa học trở thành chìa khóa để phân biệt, chuẩn hóa và kiểm soát chất lượng.

Năm 2020, nghiên cứu của bà Itharat, công bố trên tạp chí khoa học Science & Technology Asia, đã mang lại những bằng chứng quan trọng. Bằng cách tách riêng và thử nghiệm từng thành phần, nhóm nghiên cứu xác định được rằng một số loại thảo mộc thực sự đóng góp vào tác dụng chống viêm tổng thể của túi chườm, chứ không chỉ đơn thuần là hiệu ứng nhiệt.

CEATMR cũng đang kết hợp tri thức dân gian – vốn được truyền miệng qua nhiều thế hệ – với phương pháp khoa học hiện đại. Chẳng hạn, với zingiber montanum, hay còn gọi là “plai”, một loại gừng đặc trưng của Thái Lan, người cao tuổi từ lâu đã tin rằng rễ cây phải được thu hoạch vào mùa đông, khi cây đã tàn và các hợp chất hoạt tính tập trung nhiều nhất trong rễ. Những kiến thức này trước đây chỉ mang tính kinh nghiệm, nhưng nay đang được trung tâm kiểm chứng và tiêu chuẩn hóa.

“Khi chúng tôi có thể kiểm soát được chất lượng, chúng tôi có thể phát triển các chiết xuất này thành thuốc hoàn chỉnh, tiện lợi hơn cho người sử dụng,” bà Itharat cho biết.

Từ những nghiên cứu nền tảng đó, các ứng dụng hiện đại đã ra đời. Chiết xuất thảo dược hiện được đưa vào các sản phẩm như gel nhũ tương và kem bôi, bày bán tại hiệu thuốc thảo dược của CEATMR trong khuôn viên Đại học Thammasat. Không dừng lại ở đó, nhóm nghiên cứu còn phát triển các miếng dán hydrogel làm mát, cho phép giải phóng hoạt chất một cách kiểm soát hơn so với dầu và kem truyền thống.

Đặc biệt, trong dự án hợp tác với Cơ quan Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia Thái Lan cùng Trung tâm Công nghệ Điện tử và Máy tính Quốc gia, một loại túi chườm thảo dược điện đã được phát triển. Thay vì phải hấp nóng liên tục, thiết bị này sử dụng một khối dẫn nhiệt hình cầu gắn với tay cầm chứa pin, trong khi gel thảo dược đậm đặc được thoa trực tiếp lên da và massage bằng thiết bị điện.

“Thông thường, túi chườm phải được hấp và thay liên tục, nhưng túi chườm điện của chúng tôi có thể sử dụng liên tục tới tám giờ,” bà Itharat nói. Việc đưa gel trực tiếp lên da cũng giúp tăng hiệu quả hấp thu, đồng thời đảm bảo liều lượng hoạt chất được kiểm soát chặt chẽ.

Từ những túi thảo dược hấp nóng trong các ngôi nhà truyền thống đến phòng thí nghiệm hiện đại và thiết bị điện tử, hành trình “giải mã” phương thuốc ngàn năm của các nhà khoa học Thái Lan đang mở ra một con đường mới: nơi tri thức cổ xưa không bị lãng quên, mà được tái sinh bằng khoa học, tiêu chuẩn hóa và ứng dụng trong y học hiện đại đồng thời cũng mở cánh cửa bước vào thị trường trị giá nhiều tỷ USD.

Tham khảo: CNN