Những khoảnh khắc 'không ai ngờ' khiến thị trường náo động trong năm 2021: Từ vụ margin call lớn nhất nhì Phố Wall cho đến Tesla bất ngờ trở thành công ty nghìn tỷ đô

GameStop: Sự trỗi dậy của nhà đầu tư nhỏ lẻ

Vào tháng 1, TTCK Mỹ bất ngờ ghi nhận khối lượng giao dịch lớn và giá cổ phiếu của một số công ty không có tên tuổi như hãng bán lẻ game GameStop và chuỗi rạp chiếu phim AMC tăng vọt. Mọi thứ bắt đầu từ những cuộc thảo luận về giá trị chưa được khai thác từ GameStop trên diễn đàn Reddit.

Sau đó, một cộng đồng đã "hùn sức" đẩy giá cổ phiếu và tạo ra đợt "ép mua" (short squeeze) kinh hoàng đối với quỹ phòng hộ Melvin Capital. Động lực này được thúc đẩy bởi các tấm ảnh chế trên mạng xã hội và đã tràn ra khắp thị trường. Một số nhà môi giới đã phải hạn chế giao dịch đối với một số cổ phiếu.

Các chính trị gia Mỹ muốn nhận được câu trả lời cho những gì đã xảy ra và triệu tập lãnh đạo của các công ty môi giới đến Washington. Trong số đó có Vlad Tenev của Robinhood, Ken Griffin của Citadel Securities và Keith Gill - còn được biết với cái tên Roaring Kitty, người có bài đăng trên r/DeepFuckingValue là một trong những topic thúc đẩy đà tăng của các cổ phiếu kém nổi.

Các nhà môi giới, quỹ phòng hộ và cơ quan quản lý sau đó đã nhận được một thông điệp về sức mạnh ghê gớm của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Sự việc này có thể dẫn đến một số thay đổi về quy định trên thị trường. Các nhà quản lý đang cân nhắc việc yêu cầu các nhà môi giới bán lệnh của khách hàng cho những nhà tạo lập thị trường và khoảng thời gian 2 ngày để thương lượng nếu cổ phiếu giảm giá 1 nửa.

Archegos: Vụ margin call lớn nhất nhì Phố Wall

Ý tưởng về một "gia đình văn phòng" quản lý tài sản của các doanh nhân thành đạt thay vì bảo vệ lợi ích cho con cháu giới nhà giàu và các hoạt động từ thiện nghe có vẻ khá kỳ quặc. Song, tháng 3/2021, một số ngân hàng lớn đã nhận được một lời nhắc nhở rằng một trong những phương tiện đầu tư như vậy - trị giá khoảng 6 tỷ USD, sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn đến mức các quỹ phòng hộ cũng e ngại. Đó chính là phong cách đầu tư có 1-0-2 của Bill Hwang.

Hwang từng là thành viên của nhóm quỹ phòng hộ nổi tiếng Tiger Management. Ông đã sử dụng đòn bẩy khổng lồ từ một loạt những ngân hàng để tăng phí đặt cược vào một số lượng nhỏ cổ phiếu. Các ngân hàng dường như lại rất sẵn lòng hỗ trợ Hwang, dù ông đã bị cấm giao dịch tại thị trường Mỹ vào năm 2013 vì cáo buộc giao dịch nội gián.

Khi một trong những vụ đặt cược gần đây nhất của Hwang vào ViacomCBS có dấu hiệu thất bại, một loạt các cổ phiếu khác cũng lao dốc và những ngân hàng gồm Credit Suisse và Nomura báo lỗ hàng tỷ USD.

May mắn rằng thiệt hại chỉ dừng lại ở các ngân hàng có liên quan chứ không lan rộng ra thị trường tài chính. Song, sự việc này đã khiến các nhà cho vay phải suy nghĩ lại về cách đãi ngộ với những khách hàng như Hwang và mức độ đòn bẩy họ được sử dụng.

Những đợt lao dốc kinh hoàng của tiền số

Trong quý đầu tiên của năm, giá Bitcoin bình lặng một cách bất thường sau đó tăng lên mức kỷ lục là gần 62.000 USD. Song, sự suôn sẻ bị ngắt quãng vào tháng 5, khi Trung Quốc đưa ra quy định siết chặt với hoạt động khai thác, đầu tư tiền số.

Ngày 19/5, giá Bitcoin mất tới 30% chạm mức thấp nhất là 30.000 USD trong bối cảnh hoạt động giao dịch trở nên hỗn loạn do động thái từ Trung Quốc. Hơn nữa, dù ủng hộ Bitcoin nhưng Elon Musk lại chia sẻ lo ngại về tác động đến môi trường của đồng tiền này cũng khiến đà sụt giảm càng thêm căng thẳng.

Làn sóng bán tháo đã khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ mất hàng tỷ USD và nêu rõ một loạt điểm yếu về cấu trúc trên thị trường tiền số. Khi đó, một số sàn giao dịch lớn nhất gặp trục trặc vì khối lượng giao dịch quá lớn.

Tuy nhiên, có thể, tiền số cũng không đi xuống mãi. Giá Bitcoin tiếp tục xu hướng đi lên vào cuối tháng 9 khi nhà đầu tư đón nhận thông tin quỹ ETF Bitcoin giao dịch dựa trên hợp đồng tương lai sẽ được ra mắt ở Mỹ. Theo đó, Bitcoin leo lên mức cao nhất mọi thời đại vào đầu tháng 11.

Đầu tháng 12, giá Bitcoin lại lao dốc mạnh, lần này là do thị trường truyền thống bị chao đảo. Điều này cho thấy mối liên hệ giữa Phố Wall và tiền số, khi nhà đầu tư gia nhập thị trường tiền số ngày càng nhiều.

Một trong những "con cưng" của Phố Wall bất ngờ sụp đổ - các cổ phiếu giáo dục Trung Quốc

Các công ty như New Oriental và TAL Education đã đạt mức vốn hoá hàng tỷ USD sao khi niêm yết tại Mỹ. Vì vậy, khi Bắc Kinh đặt ra quy định mới với ngành dạy thêm về việc hoạt động phi lợi nhuận vào tháng 7, thị trường đã bị xáo trộn mạnh trong ngắn hạn. Gaotu Techedu hồi cuối năm 2020 có vốn hoá hơn 12 tỷ USD hiện chỉ còn dưới 650 triệu USD.

Các biện pháp của Bắc Kinh được đưa ra như một phần trong nỗ lực cải cách ngành giáo dục. Song, việc này lại đặt ra câu hỏi về việc liệu triển vọng tăng trưởng đầy tiềm năng của các công ty Trung Quốc có bị ảnh hưởng bởi những động thái của chính phủ chỉ trong 1 đêm hay không.

Sự biến động cũng diễn ra ở lĩnh vực bất động sản khi chính phủ Trung Quốc nỗ lực giảm tỷ lệ đòn bẩy quá lớn của các công ty trong ngành. Evergrande - nhà phát triển nợ nhiều nhất thế giới, đã bị "nhấn chìm" bởi cuộc khủng hoảng tiền mặt và vợ nợ vào đầu tháng này.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn tiếp tục thu hút dòng tiền ngoại trong suốt năm qua. Lượng nắm giữ trái phiếu và cổ phiếu Trung Quốc trên toàn cầu đã tăng 120 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm nay kể từ cuối năm 2020.

Tesla ảnh hưởng đến mọi thứ

Trong lĩnh vực tài chính, không cổ phiếu nào gây chia rẽ quan điểm như Tesla. Tháng 10/2021, công ty này đã chính thức lọt vào top 5 doanh nghiệp giá trị nhất nước Mỹ, với vốn hoá hơn 1 nghìn tỷ USD. Chỉ trong tháng 10, Tesla đã ghi nhận vốn hoá tăng 446 tỷ USD, gấp đôi McDonald’s.

Khối lượng giao dịch quyền chọn lớn chưa từng thấy đã trở thành một động lực quan trọng để thúc đẩy Tesla. Mùa thu năm 2021, khối lượng giao dịch danh nghĩa đối với các quyền chọn của Tesla đã bùng nổ lên 241 tỷ USD chỉ trong 1 ngày, cao bằng toàn bộ quyền chọn của S&P 500 cộng lại. Nhà đầu tư nghiệp dư chính là yếu tố đứng sau.

Tất cả những diễn biến này trở thành nỗi đau đầu cho ngành tư vấn đầu tư cổ phiếu - nơi hiệu suất lại phụ thuộc tương đối vào việc nhà đầu tư có nắm giữ cổ phiếu Tesla hay không. Tháng 10, các quỹ tương hỗ ở Mỹ tập trung vào cổ phiếu tăng trưởng đã ghi nhận hiệu suất kém nhất trong ít nhất 2 thập kỷ, phần lớn đều có tiếp xúc với cổ phiếu Tesla.

Song, các nhà đầu tư đặt cược chống lại Tesla vẫn thua lỗ nặng. Nhiều quỹ phòng hộ cuối cùng đã phải chấp nhận thực trạng này. Các vị thế bán khống đối với Tesla đã giảm từ gần 20% vào đầu năm 2020 xuống khoảng 3% vào giữa tháng 11, theo S3 Partners.