Nới ''room'' ngoại lên 49% theo EVFTA, ngân hàng nào là ứng cử viên hàng đầu?

Tại báo cáo chiến lược năm 2022, Chứng khoán Bản Việt (VCSC) cho rằng quy định về trần sở hữu nước ngoài tối đa dẫn đến việc khó tăng room ngoại cho tất cả ngân hàng trong hệ thống.

Theo nhóm phân tích, trần sở hữu nước ngoài tối đa (FOL) đối với các ngân hàng Việt Nam không có thay đổi trong năm 2021. Trong Báo cáo Chiến lược năm 2021, VCSC kỳ vọng Nghị quyết 161/NQ-CP sẽ tạo khuôn khổ để Chính phủ giảm tỷ lệ sở hữu Nhà nước tối thiểu tại các NHTM Nhà nước (SOCB) mà từ 65% còn khoảng từ 50% đến dưới 65%.

Tại thời điểm đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã soạn dự thảo văn bản thay thế Quyết định 58/2016/QĐ-TTg (Quyết định 58). Cụ thể, đối với doanh nghiệp Nhà nước, sẽ phân loại lại các ngân hàng (không phải là công ty bảo hiểm, chứng khoán, quản lý quỹ, tài chính và cho thuê tài chính) vào nhóm do Nhà nước nắm giữ từ 50% đến dưới 65% vốn điều lệ. Do đó, các SOCB sẽ là người được hưởng lợi, đặc biệt là VietinBank - SOCB duy nhất có tỷ lệ sở hữu Nhà nước hiện đang ở gần giới hạn tối thiểu 65%.

Tuy nhiên, việc ban hành Quyết định 22/NQ-CP ngày 02/07/2021, chính thức thay thế QĐ 58, yêu cầu Nhà nước phải sở hữu ít nhất 65% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết tại các SOCB trong giai đoạn 2021-2025. Do đó, VCSC không kỳ vọng có sự nới room FOL cho các SOCB trong ngắn hạn.

Thay vì thay đổi quy định về nới room FOL đối với các SOCB, nhóm phân tích cho rằng có thể nới room FOL tại một số ít NHTM cổ phần tư nhân (POCB).

Theo Hiệp định Thương mại Tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA), trong 5 năm kể từ ngày hiệp định có hiệu lực (ngày 01/08/2020), Việt Nam đã cam kết xem xét cho phép 2 tổ chức tín dụng Châu Âu được phép sở hữu tới 49% vốn điều lệ của 2 ngân hàng Việt Nam. Tuy nhiên, thỏa thuận này sẽ không áp dụng đối với các SOCB như BIDV, Vietinbank, Vietcombank và Agribank khỏi cam kết này.

VCSC cho rằng ứng cử viên rõ ràng nhất cho cam kết EVFTA này là Sacombank vì hiện tại 32,5% lượng cổ phiếu đang lưu hành của ngân hàng được giữ làm tài sản thế chấp cho một khoản nợ không thanh toán được đã được chuyển nhượng cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC).

Theo nhóm phân tích, việc bán 32,5% này trong một lần sẽ tính đem lại giá trị cao nhất cho giá cao nhất cho VAMC, và bởi vì số cổ phần này vượt quá ngưỡng FOL 30% hiện đang áp dụng cho các ngân hàng, việc bán sẽ phải được thực hiện theo một miễn trừ đặc biệt như EVFTA .

Trong khi đó, VCSC cho rằng 'các ngân hàng 0 đồng' hiện đang chịu sự quản lý của NHNN (hiện có 3 ngân hàng 0 đồng: CB Bank, GP Bank và Ocean Bank) không phải là ứng cử viên rõ ràng cho cam kết EVFTA vì Thông tư 38/2014/NHNN đã cho thấy cơ hội cho các NĐT nước ngoài mua hơn 30% cổ phần của một ngân hàng 0 đồng khi có sự chấp thuận của Chính phủ từ năm 2014; tuy nhiên, đã không có người mua nào cho tới thời điểm này.