Sau nhiều năm kiệt sức vì “996”, Trung Quốc muốn người lao động nghỉ phép nhiều hơn, tiêu tiền nhiều hơn

Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc được biết đến như một trong những quốc gia chăm chỉ nhất thế giới, nơi những giờ làm việc dài là “động cơ thầm lặng” thúc đẩy tăng trưởng. Họ gọi đó là 996 , tức là làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày trong tuần, tổng cộng 72 giờ/tuần Nhưng giờ đây, đất nước tỉ dân lại đang thử nghiệm một điều tưởng chừng trái ngược: khuyến khích người dân nghỉ phép nhiều hơn – một động thái có thể mở khóa tiêu dùng nội địa và mang lại cú hích mới cho nền kinh tế đang chậm lại.

Ở các thành phố lớn lẫn những vùng thảo nguyên xa xôi, Giáng sinh vốn không phải là một ngày hội sôi động như phương Tây. Ở Trung Quốc đại lục, ngày 25/12 thậm chí không phải là ngày nghỉ. Không khí nô nức, nếu có, thường chỉ dành cho Tết Nguyên đán – kỳ nghỉ lớn nhất năm.

Zhang Li, một phụ nữ sống tại vùng nông thôn Hulunbuir thuộc Khu tự trị Nội Mông, cũng từng như vậy. Nhưng năm nay, mọi thứ thay đổi bất ngờ: con gái cô được nghỉ giữa kỳ đúng dịp Giáng sinh, còn sếp thì… chủ động đề nghị cô nghỉ phép cùng thời điểm.

Từ 24 đến 26/12, cộng thêm cuối tuần, học sinh từ lớp 9 trở xuống ở Hulunbuir được nghỉ tổng cộng 5 ngày liên tục. Chính quyền ban hành chỉ thị khuyến khích thanh thiếu niên tham gia hoạt động ngoài trời và các lễ hội băng tuyết – ngành du lịch đặc trưng của khu vực.

“Trưởng phòng của tôi nói rằng: ‘Miễn không có việc khẩn, cứ nghỉ đi. Có con hay không không quan trọng’,” Zhang kể lại.

Ở một quốc gia mà mỗi lao động trung bình làm 48,5 giờ mỗi tuần (theo Cục Thống kê Quốc gia), tương đương khoảng 2.400 giờ/năm, việc nhà nước khuyến khích nghỉ phép nhiều hơn là điều hiếm thấy. Con số này vượt xa tất cả các nước thuộc OECD.

Nhưng giới phân tích cho rằng bước đi này không chỉ mang màu sắc nhân văn mà còn chứa đựng chiến lược kinh tế: thúc đẩy tiêu dùng nội địa – động lực tăng trưởng mà Bắc Kinh đang ra sức củng cố.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra: làm quá nhiều khiến người dân… không có thời gian để tiêu tiền. Một ngày nghỉ lễ sẽ làm giảm sản lượng nhưng lại khiến hàng triệu người đổ ra đường, mua sắm, du lịch, từ đó bơm tiền trực tiếp vào nền kinh tế.

Zhang hiểu điều này rõ hơn ai hết. Hulunbuir nổi tiếng với du lịch đồng cỏ mùa hè, nhưng doanh thu giảm đáng kể sau đại dịch. Mùa đông vẫn còn nhiều tiềm năng để khai thác – và kỳ nghỉ tuyết rơi giữa kỳ học chính là “đòn bẩy tâm lý”.

Giống như nhiều gia đình khác, Zhang dự định đưa con gái đến công viên băng tuyết mới xây của thành phố, sau đó là một chuyến “study tour” đến vùng lân cận. Ngoài 7 ngày nghỉ phép có lương theo luật, kỳ nghỉ tuyết này giống như “món quà thêm”.

Trung Quốc muốn người dân… tiêu tiền nhiều hơn

Trong báo cáo sau Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương đầu tháng 12, Bắc Kinh nhấn mạnh việc: hỗ trợ các địa phương tổ chức kỳ nghỉ xuân và thu cho học sinh; đảm bảo người lao động được sử dụng kỳ nghỉ có lương đầy đủ và hợp lý

Các tỉnh như Tứ Xuyên, Chiết Giang đã đi trước một bước, cho học sinh nghỉ thêm ở hai mùa. Một số khu vực tại Cát Lâm và Tân Cương triển khai kỳ nghỉ “do tuyết rơi”, tương tự Hulunbuir.

Trong khi đó, doanh số bán lẻ Trung Quốc chỉ tăng 1,3% trong tháng 11 – mức thấp nhất trong gần ba năm. Tại hội nghị, các quan chức được yêu cầu coi kích cầu nhu cầu nội địa là ưu tiên hàng đầu năm 2026.

Nhà kinh tế Luo Zhiheng nhận định: “Tăng thêm ngày nghỉ lễ sẽ giảm sản xuất trong ngắn hạn nhưng gia tăng mạnh chi tiêu tiêu dùng, từ đó giúp cân bằng cung cầu.”

Trái ngược với Trung Quốc, nhiều nước châu Âu – nơi giờ làm việc ngắn và phúc lợi cao lại đang cắt giảm ngày nghỉ để cải thiện tăng trưởng. Slovakia đã loại bỏ 1 ngày nghỉ lễ năm nay. Pháp từng đề xuất cắt 2 ngày (nhưng bị phản đối kịch liệt) Còn Trung Quốc thì đi theo hướng khác: tạo nhiều khoảng thở hơn cho người dân, kỳ vọng tác động lan tỏa sang kinh tế.

Dẫu vậy, câu hỏi đặt ra là: nếu trẻ em được nghỉ dài, liệu phụ huynh có thể nghỉ theo? Ông Liu Simin, Hội đồng Hiệp hội Du lịch Bắc Kinh, đánh giá thẳng thắn: Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều người ưu tiên giữ việc hơn nghỉ phép. Văn hóa làm việc cực đoan “996 ” (9h sáng – 9h tối, 6 ngày/tuần) khiến việc xin nghỉ rất khó. Việc tái cấu trúc kỳ nghỉ bằng cách đổi ngày làm bù vẫn khả thi hơn so với tăng thêm ngày nghỉ cố định

Dẫu vậy, xu hướng đã rõ: sau nhiều năm gồng mình cho tăng trưởng, Trung Quốc đang chuyển hướng sang mô hình phát triển lấy con người, đặc biệt là thời gian rảnh làm trung tâm.

Theo SCMP