Thấy gì đằng sau việc khối ngoại chi hàng trăm tỷ đồng mua chứng chỉ quỹ VFMVN30 ETF chỉ trong vài phiên giao dịch?

Từ đầu tháng 12 tới nay, TTCK Việt Nam có nhịp hồi phục khá tích cực. Kết thúc phiên giao dịch 12/12, chỉ số Vn-Index đã vượt qua mốc 960 điểm, tương ứng đường trung bình MA100 và cũng vượt qua đường xu hướng giảm giá kéo dài từ đầu tháng 4 tới nay.

Sự tích cực của thị trường thời gian qua có sự đóng góp không nhỏ của các cổ phiếu trong danh mục VN30. Việc các cổ phiếu VN30 tăng mạnh bên cạnh yếu tố định giá đã khá hấp dẫn sau giai đoạn điều chỉnh kéo dài còn phải kể đến nguyên nhân đến từ dòng tiền ETF đang đẩy mạnh "gom" các cổ phiếu này.

Hàng nghìn tỷ từ Thái Lan chực chờ giải ngân vào VFMVN30 ETF

Vào cuối tháng 11 vừa qua, Bualuang Securities – Công ty chứng khoán lớn thứ 5 tại Thái Lan đã có buổi roadshow ra mắt nhà đầu tư chứng chỉ lưu ký Depositary Receipt (DR), một loại chứng khoán mới niêm yết trên thị trường Thái Lan với tài sản cơ sở là chứng chỉ quỹ ETF VFMVN30 (Mã CK: E1VFVN30).

Chứng chỉ lưu ký (DR) là một loại chứng khoán được giao dịch ở thị trường chứng khoán nội địa, nhưng lại đại diện cho quyền sở hữu chứng khoán nước ngoài. DR thường được một tổ chức nội địa có năng lực tài chính mạnh phát hành, thông qua việc mua và lưu ký chứng khoán nước ngoài (chứng khoán cơ sở) tại một ngân hàng lưu ký cũng ở quốc gia mà chứng khoán lưu ký đang giao dịch.

Nói một cách khác, chứng chỉ lưu ký giúp nhà đầu tư Thái Lan có thể đầu tư vào VFMVN30 ETF mà không cần phải mở tài khoản đầu tư tại Việt Nam, và không gặp vấn đề về vấn đề luân chuyển tiền tệ.

Chứng chỉ DR được nộp hồ sơ lên UBCK Thái Lan (SET) với quy mô vốn huy động lên đến 5 tỷ Bath Thái (151,5 triệu USD, khoảng 3.600 tỷ đồng). Có thể nói, số tiền mà DR Thái Lan huy động để mua VFMVN30 ETF là rất lớn, khi mà quy mô VFMVN30 ETF hiện chỉ khoảng 4.300 tỷ đồng (180 triệu USD), nhỉnh hơn đôi chút so với số tiền nhà đầu tư Thái Lan lên kế hoạch "rót" vào.

VFMVN30 ETF hiện là quỹ nội quy mô lớn nhất trên TTCK Việt Nam và danh mục bao gồm 30 cổ phiếu trong rổ VN30 (đại diện cho gần 80% vốn hóa HoSE). Với dòng tiền lớn từ Thái Lan đổ vào VFMVN30 ETF như vậy, không bất ngờ khi các cổ phiếu trong rổ VN30 có diễn biến tích cực trong thời gian gần đây.

Trong 4 phiên giao dịch gần nhất (7/12 – 12/12), khối ngoại đã mua ròng khá mạnh VFMVN30 ETF với số lượng lên tới gần 25 triệu chứng chỉ quỹ, tương ứng giá trị ròng 390 tỷ đồng (16,5 triệu USD). Nhiều khả năng dòng tiền đổ vào VFMVN30 ETF những ngày qua đến từ Thái Lan thông qua DR.

Khối nội "gom hàng" VN30 cho khối ngoại?

Với quy mô mua vào khá lớn (151,5 triệu USD), trong khi tổng tài sản VFMVN30 ETF chỉ là 180 triệu USD, rõ ràng dòng tiền đến từ Thái Lan nếu muốn giải ngân hết nhiều khả năng phải thực hiện mua thông qua phát hành thêm (sơ cấp).

Tuy vậy, trong 4 phiên giao dịch vừa qua, khối ngoại chủ yếu thực hiện mua trên thị trường thứ cấp (mua qua sàn) từ nhà đầu tư trong nước. Điều này được một số chuyên gia cho rằng các tổ chức trong nước sẽ đứng ra thực hiện nhiệm vụ "gom" chứng chỉ quỹ rồi "sang tay" nhà đầu tư ngoại.

Danh mục rổ thành phần VFMVN30 ETF

Khác với các quỹ mở thông thường, việc phát hành chứng chỉ quỹ ETF có phần khá đặc biệt. Thay vì chỉ cần bỏ tiền vào quỹ và nhận về chứng chỉ quỹ (đối với quỹ mở), nhà đầu tư muốn sở hữu chứng chỉ quỹ ETF thông qua phát hành sơ cấp cần phải có đủ lượng cổ phiếu trong danh mục VN30 theo cơ cấu rổ chỉ số, sau đó mới được tiến hành hoán đổi lấy chứng chỉ quỹ.

Điều này có thể giải thích được lý do vì sao khối ngoại (nhiều khả năng là Thái Lan) chủ yếu mua chứng chỉ quỹ VFMVN30 ETF thông qua việc "trao tay" qua sàn mà không thực hiện mua sơ cấp. Bởi lẽ, nếu không thực hiện theo cách mua luôn trên sàn, họ sẽ phải "gom" đủ lượng cổ phiếu trong VN30 rồi mới tiếp tục hoán đổi lấy chứng chỉ quỹ.

Cách này không những mất thời gian mà còn bị hạn chế về room nước ngoài tại một số cổ phiếu đã kín room. Ngoài ra, việc khối ngoại mua lượng lớn cổ phiếu trên sàn có thể dẫn tới biến động giá mạnh. Do đó, hoạt động "gom" cổ phiếu VN30 được trao cho các tổ chức trong nước. Việc các tổ chức trong nước liên tục "gom" cổ phiếu VN30 sẽ giúp mặt bằng giá cổ phiếu trong rổ này trở nên tích cực hơn.

Nhưng sau khi "gom" đủ cổ phiếu trong VN30, các tổ chức trong nước sẽ cần hoán đổi lấy chứng chỉ quỹ để tiếp tục "trao tay" cho các nhà đầu tư nước ngoài và có lẽ hoạt động này sẽ không sớm chấm dứt khi mà lượng tiền từ Thái Lan mua chứng chỉ quỹ VFMVN30 ETF còn rất lớn.

Có thể thấy, trong những phiên gần đây, hoạt động phát hành sơ cấp của VFMVN30 ETF đang diễn ra khá sôi động. Trong 3 ngày gần nhất (10-12/12), VFMVN30 ETF đã phát hành sơ cấp tổng cộng 17,6 triệu chứng chỉ quỹ, tương ứng giá trị 268 tỷ đồng (11,5 triệu USD).

Hoạt động phát hành sơ cấp của VFMVN30 ETF diễn ra mạnh mẽ trong những ngày gần đây

Lượng phát hành chứng chỉ quỹ của VFMVN30 ETF trong 3 ngày qua là rất lớn và chúng ta mới chỉ được chứng kiến được lượng phát hành mạnh như vậy vào giai đoạn đầu năm 2018, thời điểm TTCK Việt Nam bứt phá ngoạn mục.

Xu hướng khối ngoại mua ròng chứng chỉ quỹ VFMVN30 ETF trên sàn chứng khoán nhiều khả năng sẽ không sớm chấm dứt. Và như vậy, hoạt động "gom" cổ phiếu VN30 của các tổ chức trong nước sẽ còn diễn ra mạnh mẽ.