Thị phần truyền hình miễn phí đang dịch chuyển về nông thôn

Tại buổi tọa đàm Quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh chồng lấn dịch vụ truyền hình miễn phí và truyền hình trả tiền do Hội Bảo vệ người tiêu dùng và Tạp chí Nhà quản lý tổ chức tại TP.HCM hôm 24/11/2018, ông Đỗ Đức Dũng, Chủ tịch Công ty TNHH Truyền hình kỹ thuật số miền Nam (SDTV) cho biết, theo thống kê của VietnamTam, đến cuối năm 2017, tại TP. HCM chỉ còn 0,6% khán giả xem truyền hình miễn phí qua sóng mặt đất, tại Hà nội còn 4,2%; vùng đồng bằng Sông Cửu Long lượng khán giả xem truyền hình miễn phí qua phương thức thu sóng mặt đất còn khá cao 37,1%. Qua đó ta thấy, dịch vụ truyền hình miễn phí đã dịch chuyển đối tượng khán giả từ thành thị về nông thôn, nơi mà điều kiện triển khai hạ tầng viễn thông chưa phong phú như ở các thành phố lớn.

Đặc biệt, qua các sự kiện thể thao lớn như World Cup, ASIAD 2018, AFF Suzuki Cup 2018 lượng người xem bằng phương thức thu sóng truyền hình số mặt đất tăng vọt khi các phương thức khác vướng các ràng buộc liên quan đến bản quyền truyền hình khả năng đáp ứng của hạ tầng viễn thông.

Trước đây, các kênh chương trình truyền hình chủ yếu phục vụ mục đích tuyên truyền chủ trương – chính sách của Đảng và Nhà nước đến mọi tầng lớp người dân nên được các đài PT-TH địa phương sản xuất và phát sóng hoàn toàn miễn phí theo phương thức truyền dẫn phát sóng tương tự mặt đất Free To Air – FTA (hay còn gọi là truyền hình analog). Tại một tỉnh, một địa phương chỉ có thể xem được 1 hoặc vài kênh chương trình của tỉnh mình hoặc các tỉnh lân cận.

Do nhu cầu phát triển của xã hội, các kênh truyền hình của các đài PT-TH địa phương không chỉ làm nhiệm vụ tuyên truyền mà còn phục vụ nhu cầu giải trí cho người dân, dịch vụ truyền hình miễn phí ra đời. Dịch vụ truyền hình miễn phí chủ yếu vẫn được truyền dẫn phát sóng trên hạ tầng tương tự mặt đất nên bị giới hạn bởi phạm vi phủ sóng và chất lượng hình ảnh âm thanh. Chính điều này đã làm cho lượng khán giả sử dụng dịch vụ này ngày càng thu hẹp và dịch chuyển bởi tác động của các phương thức truyền dẫn mới. Tại các thành phố lớn, các đô thị có điều kiện kinh tế tốt, người dân dần thay đổi thói quen xem truyền hình miễn phí bằng cách thu sóng mặt đất sang xem truyền hình trả tiền bằng các phương thức truyền dẫn phát sóng mới.

Đến tháng 12/2011, Thủ tướng chính phủ ký QĐ số 2451 phê duyệt đề án số hóa truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất đến 2020. Theo đề án, từ năm 2012 đến hết tháng 12 năm 2020 Đài Truyền hình Việt Nam và tất cả các Đài PT-TH địa phương phải chuyển đổi hoàn toàn sang phương thức truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất mạng đơn tần (SFN) theo công nghệ số tiêu chuẩn châu Âu DVB-T2.

Mặc dù từng bước thay đổi công nghệ, mở rộng vùng phủ sóng, nâng cao chất lượng chương trình nhưng dịch vụ truyền hình miễn phí gặp rất nhiều khó khăn khi sân chơi ngày càng phẳng hơn, các phương thức truyền dẫn phát sóng truyền hình đa dạng giúp khán giả xem truyền hình có nhiều lựa chọn phương thức thu xem hơn. Tỷ lệ người xem truyền hình miễn phí bằng phương thức thu sóng mặt đất suy giảm rất mạnh.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2018 khi SDTV và các đơn vị truyền dẫn phát sóng khác cùng phối hợp triển khai hoàn chỉnh hạ tầng truyền dẫn phát sóng truyền hình số mặt đất tại Việt Nam và đặc biệt là khu vực Nam Bộ, thì tình hình có thay đổi theo chiều hướng khả quan, khán giả bắt đầu quay lại thu xem bằng phương thức thu sóng mặt đất vì anten thu nhỏ gọn hơn xưa và đặc biệt là không phải xoay lung tung để thu được nhiều đài hơn.

Khán giả tại TP. HCM và TP. Cần Thơ có thể thu xem miễn phí tối thiểu 60 kênh chương trình bao gồm các chương trình thiết yếu địa phương của tất cả các tỉnh thành khu vực Nam Bộ, các kênh thiết yếu quốc gia và các kênh giải trí chất lượng cao (HDTV) hoàn toàn miễn phí.

Hiện nay, theo Thông tư số 18/2016/TT-BTTTT mới, cả nước có 70 kênh truyền hình thiết yếu. Bao gồm, 7 kênh truyền hình phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu của quốc gia, gồm: VTV1, VTC1, Vnews, ANTV, QPVN, QHVN, Nhân dân và 63 kênh thời sự - chính trị tổng hợp của 63 đài PT-TH trực thuộc 63 tỉnh, thành phố. Các kênh truyền hình thiết yếu sẽ được phát sóng miễn phí để phục vụ người dân trên các hạ tầng truyền dẫn khác nhau.