Tòa án Mỹ chặn kế hoạch sa thải nhân viên chính phủ của ông Trump

Một thẩm phán liên bang ở California hôm 15/10 đã yêu cầu chính quyền Tổng thống Donald Trump tạm dừng kế hoạch sa thải hàng loạt nhân viên liên bang trong thời gian chính phủ đóng cửa. Đây là động thái tạm thời để tòa xem xét đơn kiện của các công đoàn cho rằng kế hoạch này vi phạm pháp luật.

Tại phiên điều trần ở San Francisco, Thẩm phán Susan Illston của Tòa án Liên bang Mỹ đã chấp thuận yêu cầu của hai công đoàn, ra lệnh cấm tạm thời, ngăn việc sa thải tại hơn 30 cơ quan chính phủ cho tới khi vụ kiện được giải quyết.

Phán quyết này mang lại khoảng “thở” cho hàng nghìn nhân viên liên bang, trong bối cảnh chính quyền Trump theo đuổi kế hoạch cắt giảm mạnh biên chế gần một năm qua. Nhà Trắng hiện chưa đưa ra phản hồi về quyết định của tòa.

Chiến dịch cắt giảm nhân sự

Tuần trước, Nhà Trắng thông báo bắt đầu thực hiện các đợt sa thải quy mô lớn trên toàn hệ thống. Đây là bước đi cụ thể hóa lời đe dọa của ông Trump về việc cắt giảm nhân sự trong thời gian chính phủ đóng cửa — hiện đã bước sang ngày thứ 15.

Cùng ngày, ông cũng ký sắc lệnh gia hạn lệnh đóng băng tuyển dụng, ngoại trừ các vị trí trong quân đội và các chức vụ chính trị.

Theo hồ sơ nộp cho tòa, khoảng 4.100 nhân viên tại 8 cơ quan liên bang nhận thông báo sa thải. Trước đó, Giám đốc Ngân sách Nhà Trắng Russell Vought cho biết trên chương trình “The Charlie Kirk Show” rằng hơn 10.000 nhân viên có thể mất việc nếu tình trạng đóng cửa kéo dài.

Tại phiên điều trần, Thẩm phán Illston dẫn lại một loạt phát ngôn công khai của ông Trump và ông Vought, cho thấy động cơ chính trị rõ ràng đằng sau kế hoạch này. Trong đó có phát biểu của ông Trump nói rằng việc cắt giảm sẽ “nhắm vào các cơ quan của đảng Dân chủ”.

“Không thể làm như vậy trong một quốc gia pháp quyền. Chúng ta có luật, và những điều đang được nói ra ở đây không phù hợp với pháp luật”, bà Illston, người được bổ nhiệm dưới thời Tổng thống Bill Clinton, nhấn mạnh.

Yêu cầu chi tiết kế hoạch sa thải

Tổ chức pháp lý Democracy Forward, đại diện cho các công đoàn, cho biết phán quyết của thẩm phán khẳng định rõ việc nhắm vào nhân viên liên bang vì lý do chính trị là hành vi bất hợp pháp.

“Các công chức đang phục vụ cho người dân. Việc đem sinh kế của họ ra làm công cụ chính trị là tàn nhẫn, vi phạm pháp luật và gây nguy hiểm cho cả quốc gia”, bà Skye Perryman, Chủ tịch kiêm CEO của tổ chức, phát biểu.

Bà Illston yêu cầu chính quyền Tổng thống Trump trước ngày 18/10 phải báo cáo chi tiết về các đợt sa thải “đã hoặc sắp diễn ra”. Đồng thời, các cơ quan phải trình bày những bước đang thực hiện để tuân thủ phán quyết của tòa.

Tại phiên điều trần, luật sư Bộ Tư pháp Mỹ Elizabeth Hedges cho biết chưa chuẩn bị để trả lời các chất vấn liên quan đến tính hợp pháp của kế hoạch. Bà lập luận rằng công đoàn cần đưa vụ việc lên hội đồng lao động liên bang trước khi khởi kiện ra tòa. Tuy nhiên, Thẩm phán Illston bác bỏ và chỉ trích Bộ Tư pháp vì “không đưa ra được lập trường rõ ràng”.

“Lưỡi rìu đang rơi xuống đầu nhân viên trên khắp nước Mỹ, còn các vị thì không sẵn sàng nói xem điều đó có hợp pháp hay không”, bà nói.

Bế tắc trong đàm phán ngân sách

Liên đoàn Nhân viên Chính phủ Mỹ (AFGE) và Liên đoàn Nhân viên Tiểu bang, Quận hạt và Thành phố (AFSCME) cho rằng việc sa thải hàng loạt không thuộc nhóm dịch vụ thiết yếu được phép triển khai trong thời gian ngân sách bị gián đoạn. Họ cũng lập luận rằng việc chính phủ đóng cửa không thể là lý do chính đáng để cắt giảm nhân sự, vì phần lớn nhân viên đã bị tạm nghỉ không lương.

Đảng Cộng hòa đang nắm đa số tại cả Hạ viện và Thượng viện. Tuy nhiên, họ vẫn cần ít nhất 7 phiếu từ phe Dân chủ để thông qua dự luật ngân sách ở Thượng viện. Phe Dân chủ yêu cầu gia hạn trợ cấp bảo hiểm y tế và tuyên bố sẽ không nhượng bộ trước sức ép của ông Trump. Nỗ lực mới nhất nhằm thông qua dự luật chi tiêu thất bại vào ngày 15/10.