Toàn cảnh vụ Mỹ áp thuế chống bán phá giá cá tra cao nhất lịch sử

DOC điều chỉnh phi lý

Theo thông tin mới nhất từ Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Công Thương (đầu mối là Cục Phòng vệ thương mại) chủ trì, phối hợp với Bộ NNPTNT cùng các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là các hiệp hội ngành hàng (VASEP, VINAPA) cùng cộng đồng doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra, xem xét tiến hành các thủ tục pháp lý cần thiết để khiếu kiện lên CIT trong thời gian sớm nhất. Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ tăng cường gặp gỡ song phương, đa phương để trao đổi, đàm phán về tình hình thương mại hai chiều.

Chế biến cá tra xuất khẩu. Ảnh: T.L

Liên quan đến kết luận áp thuế chống bán phá giá từ 2,39 - 7,74 USD/kg đối với cá tra Việt Nam của DOC, đại diện Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho biết, DOC đã có những điều chỉnh thiếu cơ sở pháp lý khi áp dụng mức thuế suất được tính theo các yếu tố bất lợi có sẵn trở thành mức thuế trung bình cho các công ty có mức thuế suất riêng rẽ không được xem xét hồ sơ. Đồng thời, bỏ qua các quy định thông thường khi đưa ra quyết định trong kết quả cuối cùng.

Điều này thể hiện sự không công bằng, trái với các quy định về luật chống bán phá giá thông thường, mang tính áp đặt và vô lý đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là một việc chưa có tiền lệ, thể hiện sự áp đặt chủ quan thiếu cơ sở của DOC trong quá trình xem xét.

Cần chủ động về thị trường

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, để hạn chế những bất lợi trước mắt đối với thị trường Mỹ, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra cần chủ động củng cố, gia tăng và chuyển hướng sang các thị trường khác như Trung Quốc, Brazil, Mexico, Colombia, ASEAN… Trong thời gian vừa qua các doanh nghiệp đã thể hiện rất rõ điều này khi thị trường EU và Mỹ sụt giảm, nhưng tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu cá tra vẫn tăng.

Các doanh nghiệp cũng cần nâng cấp điều kiện sản xuất để nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm, đáp ứng tốt các quy định của nhà nhập khẩu. Đồng thời, tìm mọi cách để giảm giá thành, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao tỷ trọng các sản phẩm có giá trị gia tăng để tránh sản xuất, chế biến các sản phẩm cùng loại quá nhiều dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp.

Ngoài ra, cơ cấu lại sản xuất theo chuỗi liên kết cả về chiều dọc (từ sản xuất nguyên liệu đến chế biến, xuất khẩu) lẫn chiều ngang (các doanh nghiệp với nhau) để giải quyết tối đa những tiêu cực trong việc cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các doanh nghiệp. Bởi chính điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và giá bán của cá tra Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Việc cá tra Việt Nam bị cáo buộc và chịu thuế chống bán phá giá cao cũng như chưa được công nhận tương đương sẽ tác động xấu đến thương hiệu, hình ảnh và uy tín của cá tra Việt Nam trên thị trường quốc tế. Điều này sẽ tạo tiền đề và hiệu ứng khiến các thị trường khác có những nghi ngại và đặt ra nhiều rào cản thương mại khi nhập khẩu cá tra của Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Đạo - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Gò Đàng (Godaco) cho rằng, mức thuế gần 4 USD/kg mà doanh nghiệp phải chịu đã bằng với giá xuất khẩu cá tra sang Mỹ, còn mức thuế gần 8 USD/kg áp dụng với một số doanh nghiệp khác thì gần như cao gấp đôi giá xuất khẩu.

Ông Đạo cho biết, hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đều không còn hào hứng với việc mở rộng thị trường cho cá tra Việt Nam ở Mỹ, vì mức thuế “cao khủng khiếp”.

“Chúng tôi đã cung cấp đầy đủ dữ liệu liên quan đến các yếu tố sản xuất, số liệu bán hàng và trả lời đúng hạn các câu hỏi của phía Mỹ. Nếu DOC căn cứ vào hồ sơ và số liệu do chúng tôi cung cấp để làm cơ sở tính thuế như những lần xem xét trước đây thì chắc chắn chúng tôi sẽ được hưởng một mức thuế suất không đáng kể” - ông Đạo bức xúc.

Luật sư Ngô Quang Thụy - người từng nhiều năm đại diện cho doanh nghiệp Việt Nam trong các vụ kiện chống bán phá giá tại Mỹ cho rằng, nếu Mỹ chính thức áp dụng mức thuế như vừa công bố thì cá tra Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề, tạm thời hết đường vào Mỹ.

Do đó, các doanh nghiệp cần theo đuổi vụ kiện Mỹ ra tòa án WTO, trong đó có nội dung Mỹ áp dụng không chính xác phương pháp tính trong việc tính thuế chống bán phá giá lên cá tra, basa Việt Nam. Nếu thắng kiện, Việt Nam có hy vọng sẽ được hưởng mức thuế thấp hơn trong những năm tới.