Toan tính phía sau cuộc gặp thượng đỉnh Trump - Putin

Hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin vào ngày 15/8 đang trở thành tâm điểm thu hút sự chú ý lớn nhất trong nhiều thập kỷ. Tờ The New York Post dẫn nguồn tin cho rằng khó có quyết định quan trọng nào được đưa ra sau cuộc gặp khi ông Trump đang tìm kiếm "sự hiểu biết chắc chắn hơn" về cách chấm dứt cuộc xung đột giữa Nga với Ukraine.

Thậm chí, Tổng thống Mỹ xem cuộc họp này là "bài tập lắng nghe" hơn là cuộc đàm phán. Trong khi ông Putin đặt ra nhiều điều kiện táo bạo để đồng ý ngừng bắn với Ukraine , thì cho đến nay Mỹ vẫn chưa đưa ra quyết định cụ thể nào về việc có ủng hộ những điều kiện này hay không.

Nga muốn gì?

Trong số những yêu cầu được cho là do ông Putin đưa ra hầu như không thay đổi so với thời điểm cuộc xung đột bắt đầu cách đây hơn 3 năm. Cụ thể, Nga muốn Mỹ và Ukraine công nhận các tỉnh Donetsk và Luhansk là lãnh thổ của Nga.

Sự công nhận này sẽ bao gồm khoảng 30% diện tích Donetsk và Luhansk mà Nga không kiểm soát. Điện Kremlin cũng muốn đóng băng nhiều khu vực tiền tuyến hiện tại.

Theo nhiều quan chức châu Âu, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Steve Witkoff đã truyền đạt mong muốn này tới ông Trump. Tuy nhiên, Nga vẫn chưa công khai những yêu cầu này, đây là một trong những lý do khiến Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky muốn ngồi lại với ông Putin để nghe trực tiếp điều khoản từ nhà lãnh đạo Nga.

Ngoài ra, Nga cũng muốn Ukraine đồng ý không bao giờ gia nhập NATO, ngừng nhận viện trợ vũ khí của phương Tây và cấm binh lính liên kết với NATO đặt chân vào lãnh thổ Ukraine.

Dù Nhà Trắng khẳng định cuộc xung đột quân sự ở Ukraine là chủ đề chính, nhưng nhiều quan chức Nga chỉ ra họ xem hội nghị thượng đỉnh tại Alaska là cơ hội để thảo luận về thỏa thuận tiềm năng với Mỹ, bao gồm việc mở không phận Alaska đối với những chuyến bay của Nga.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho hay: "Chúng tôi hy vọng hội nghị thượng đỉnh sắp tới sẽ thúc đẩy bình thường hóa quan hệ song phương". Đồng thời, ông lưu ý việc khôi phục lưu thông hàng không có thể là chủ đề khả thi.

Cố vấn của Tổng thống Nga về chính sách đối ngoại, ông Yuri Ushakov cũng nhấn mạnh Bắc Cực và hợp tác kinh tế là những chủ đề mà Nga quan tâm. Ông Ushakov lưu ý điện Kremlin hy vọng cuộc gặp sẽ dẫn đến việc ông Trump thăm Nga trong tương lai.

Những gì Ukraine và ông Trump muốn

Tổng thống Zelensky cho rằng những yêu cầu của Moskva về việc thiết lập lệnh ngừng bắn là không thể chấp nhận, nhưng ra hiệu sẵn sàng chấp nhận một số nhượng bộ, miễn là chúng được đưa ra như một phần của thỏa thuận hòa bình cuối cùng.

Việc chấm dứt cuộc xung đột quân sự sau hơn 3 năm là điều tích cực đối với ông Zelensky, vì đất nước bị tàn phá nặng nề bởi những cuộc tấn công bằng tên lửa, mìn và bộ binh của Nga. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh ông sẽ không chấp nhận hòa bình bằng bất cứ giá nào.

Ông Zelensky muốn Ukraine nhận được đảm bảo về an ninh, như tư cách thành viên NATO hoặc vũ khí hạt nhân để chắc chắn rằng Nga sẽ không tiếp tục tấn công lãnh thổ trong tương lai.

"Không thể nói về Ukraine mà không có Ukraine và sẽ không ai công nhận điều đó. Đó là lý do tại sao cuộc đối thoại này có thể quan trọng đối với đường hướng song phương của họ, nhưng họ không thể quyết định điều gì về Ukraine mà không có chúng tôi. Tôi hy vọng Tổng thống Mỹ hiểu điều đó và cân nhắc" , ông Zelensky nói với phóng viên hôm 12/8.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio mô tả hội nghị thượng đỉnh lần này là "cuộc gặp gỡ thăm dò". "Tổng thống từng có 3 đến 4 cuộc điện đàm với ông Putin? Và chẳng có kết quả gì cả hoặc ít nhất là chúng ta vẫn chưa đạt mục tiêu mong muốn. Vì vậy, tổng thống từng nói 'Này, tôi phải nhìn vào người đàn ông ngồi đối diện. Tôi cần gặp mặt trực tiếp. Tôi cần nghe ông ấy nói chuyện riêng. Tôi cần đánh giá bằng cách nhìn vào ông ấy'" , ông Rubio cho hay.

Ông Trump cũng đưa việc chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine trở thành một trong những lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử năm 2024 và việc đạt thỏa thuận hòa bình sẽ tạo nên nền tảng vững chắc cho di sản chính sách đối ngoại của ông.

Vì mục đích đó, ông Trump dự kiến nêu vấn đề trao đổi đất đai giữa Nga và Ukraine để thăm dò phản ứng của ông Putin. Tổng thống Mỹ cũng trao đổi với nhà lãnh đạo châu Âu trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh.

Ông Trump nhấn mạnh: "Cuộc gặp tiếp theo sẽ là giữa ông Zelensky và ông Putin. Tôi sẽ có mặt nếu họ cần, nhưng tôi muốn một cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo được sắp xếp. Sẽ có một số trao đổi về đất đai".