Triết lý "6 cây 2 con" đất nghèo Quảng Trị: Đưa tiêu Cùa sang Mỹ

Lời dạy của tiền nhân

Vùng Cùa, huyện Cam Lộ gồm có 2 xã Cam Nghĩa và Cam Chính. Thời chiến tranh, vùng đất đỏ bazan này được ví là “túi bom” của miền Trung, hứng chịu rất nhiều đau thương, mất mát.

Trồng tiêu giúp người dân Quảng Trị thoát nghèo, vươn lên làm giàu. Ảnh: H.C

Bước ra khỏi chiến tranh, vùng Cùa cũng như bao nơi khác trên mảnh đất Quảng Trị xơ xác như đống tro tàn. Mãi đến sau năm 2000, đời sống người dân vùng Cùa mới cơ bản ổn định, nhưng vẫn còn rất khó khăn. Thời điểm đó, ông Nguyễn Văn Cảnh (57 tuổi, trú thôn Mai Lộc 2, xã Cam Chính) đọc được thông tin, từ thế kỷ 18, trong tác phẩm “Phủ biên Tạp lục”, nhà bác học Lê Quý Đôn đã nhắc đến tiêu Cùa như một sản vật nổi tiếng, được nhiều thương lái nước ngoài tìm đến thu mua và xem đó là “vàng đen”.

Tiền nhân đã nói vậy nên ông Cảnh quyết định vay mượn khắp nơi trồng 400 gốc tiêu. Chăm sóc kỹ càng và mở rộng quy mô, đến nay, ông Cảnh có 1.000 gốc tiêu, bình quân mỗi năm thu hoạch 3-5 tạ, lãi khoảng 100 triệu đồng.

Từng là một trong những hộ nghèo kinh niên, thế nhưng bà Nguyễn Mai (ở huyện Vĩnh Linh) cũng đã thoát nghèo vào năm 2015 khi gia đình bắt đầu thu hoạch 500 gốc tiêu xanh tốt. Bà Mai cho biết, được nhà nước tạo điều kiện cho vay vốn, hỗ trợ kỹ thuật nên bà đã mạnh dạn đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm, bón phân vi sinh cho tiêu… Từ đó, vườn tiêu của gia đình bà phát triển nhanh, ít bệnh tật và cho năng suất cao.

Các xã vùng Đông huyện Vĩnh Linh được xem là thủ phủ hồ tiêu Quảng Trị. Ông Nguyễn Văn Bài – nguyên Giám đốc Sở NNPTNT Quảng Trị cho rằng, tiêu Quảng Trị được thị trường ưa chuộng không chỉ vì hàm lượng cao, mùi thơm cay đặc biệt mà còn vì tiêu sạch. Dẫn chúng tôi đi tham quan các hộ trồng tiêu ở xã Vĩnh Thành, ông Bài nói rằng, tiêu được người dân trồng trong vườn nhà nên chẳng ai phun thuốc bảo vệ thực vật.

Nơi đây, nhà nào cũng nuôi gia súc, gia cầm nên người dân tận dụng phân chuồng để bón cho tiêu và tăng cường sử dụng phân vi sinh thay vì bón phân hóa học. Mỗi nhà dân ở các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ đều trồng tiêu, và cứ như vậy dần dần hình thành vùng chuyên canh, người dân cùng liên kết với nhau trồng tiêu, tìm thị trường tiêu thụ...

Đưa hạt tiêu sang Mỹ

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị Nguyễn Văn Hùng tự hào cho biết, từ lâu địa phương được biết đến với sản phẩm tiêu thơm ngon nổi tiếng. Với đặc thù khí hậu và đất đai đã tạo cho hạt tiêu Quảng Trị có những đặc điểm riêng về chất lượng, khác với hạt tiêu ở nhiều nơi trong nước và thế giới. Dung trọng bình quân tiêu Quảng Trị đạt 550-630g/l, xếp hạng đặc biệt về chất lượng.

Tiêu Quảng Trị có hạt nhỏ tròn đều, vị cay nồng và hương thơm đặc trưng. Tiêu đen có hai sản phẩm chính là tiêu đen và tiêu ngũ sắc. Giống tiêu Quảng Trị đã được Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam đánh giá là một trong năm giống tiêu có chất lượng hàng đầu Việt Nam, đồng thời sản phẩm tiêu Quảng Trị đã được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý.

Ông Hùng cho biết, giữa tháng 7 vừa qua, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ và Bộ Ngoại giao phối hợp tổ chức chương trình “Quảng bá địa phương Việt Nam tại Mỹ”. Trong 7 địa phương được tham gia sự kiện có Quảng Trị. Và đương nhiên, tỉnh đã mang theo một ít hạt tiêu do Tổng Công ty cổ phần Thương mại Quảng Trị (Công ty Thương mại) cùng nông dân hợp tác sản xuất để giới thiệu.

Tại đây, dưới sự chứng kiến của Tổng lãnh sự Việt Nam tại San Francico, Tập đoàn Noble House Spice bang California đã ký biên bản ghi nhớ với Công ty Thương mại Quảng Trị cam kết cùng nhau hỗ trợ phát triển nhãn hiệu tiêu Quảng Trị để xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Ông Hùng cho biết thêm, bà Heidi Kuhn - Giám đốc điều hành Tổ chức Roots of Peace (Mỹ) đã nếm thử hạt tiêu Quảng Trị và cho rằng đây là loại tiêu tốt nhất thế giới. Bà Heidi Kuhn tin rằng, với chất lượng cao, tiêu Quảng Trị sẽ xuất hiện nhiều hơn trên bàn ăn của người Mỹ trong thời gian tới.

Theo ông Hùng, nếu việc hợp tác thuận lợi, có thể Tập đoàn Noble House Spice sẽ đóng nhà máy ở Quảng Trị để thu mua, đóng gói và chứng nhận chất lượng, tạo thuận lợi để tiêu Quảng Trị xuất sang Mỹ.