“Việt Nam chưa đạt chất lượng trong cải thiện môi trường kinh doanh”

Phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Doanh nghiệp Việt Nam năm 2018 diễn ra sáng 19/6, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cho biết, cải cách hành chính thời gian qua có bước tiến.

Cụ thể, theo khảo sát năm 2015, có 59% cán bộ nhà nước thân thiện, con số này tăng lên 67% vào năm 2017. Năm 2015, nội dung làm việc của các đoàn thanh tra, kiểm tra bị trùng lặp là 26%, giảm xuống còn 13% vào năm 2017. Năm 2015, 11,1% doanh nghiệp được hỏi cho biết phải chi hơn 10% doanh thu cho các loại chi phí không chính thức, con số này giảm xuống còn 9,8% trong năm 2017.

Niềm tin kinh doanh gia tăng. Năm 2016, 52% doanh nghiệp cho biết mở rộng kinh doanh và đầu tư nước ngoài tăng 60%...

Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn chưa đạt chất lượng trong cải thiện môi trường kinh doanh. Trong 10 doanh nghiệp hoạt động hiện nay, có đến 6 doanh nghiệp vẫn phải trả chi phí không chính thức. Chỉ số khởi sự kinh doanh vẫn cao, đứng thứ 123 trên thế giới.

Nghị quyết 19/2017 đặt ra mục tiêu tham vọng là các chỉ số về môi trường kinh doanh của Việt Nam đạt trung bình ASEAN 4, Việt Nam cũng ghi dấu ấn khi môi trường kinh doanh được cải thiện 14 bậc trong đánh giá của thế giới. Tuy nhiên vẫn xếp thứ 5 chưa vào top đứng đầu ASEAN.

"Ở phương diện nào đó Việt Nam vẫn chưa đạt được yêu cầu cải thiện môi trường kinh doanh khi chỉ số khởi sự kinh doanh vẫn cao, đứng thứ 123 trên thế giới. Cần các công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân để họ bước vào thị trường thuận lợi hơn thì Việt Nam vẫn chưa làm được", ông Tuấn nói.

Trong khởi sự kinh doanh, còn có nhiều thủ tục rườm rà liên quan đến con dấu, mở tài khoản, mua hóa đơn... Số lượng doanh nghiệp rời thị trường còn cao, sức khoẻ doanh nghiệp tư nhân chưa thay đổi căn bản, có xu hướng nhỏ đi về quy mô, làm ăn có lãi thấp, tỷ trọng đóng góp vào xuất khẩu ngày càng giảm.

Để thuận lợi hoá cho doanh nghiệp, cải cách của Chính phủ cần tiếp cận theo hướng đa ngành, bãi bỏ mạnh mẽ các thủ tục gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

"Tôi tham gia hội nghị ở Luang Prabang (Lào), đại biểu Singapore trình bày ấn tượng về khởi sự kinh doanh của nước này, tại đó doanh nghiệp không cần biết đến cơ quan nào cấp phép cả, tất cả đều thực hiện qua mạng theo luật lệ chung.

Còn tại Việt Nam, hiện nay ngay cả đăng ký kinh doanh, ứng dụng công nghệ thông tin vào cấp phép, khai thuế... cũng đang nửa vời. Một số thủ tục thì phải gặp gỡ công chức nhà nước, tòa án, thẩm phán mới thu nhập được thông tin", ông Tuấn nêu.

Cũng theo ông Tuấn, gần đây, người ta nhìn thấy nghịch lý hai vùng kinh tế trong nền kinh tế là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam và doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài (FDI) tại Việt Nam. Nhiều điều kiện kinh doanh mà doanh nghiệp tư nhân phải làm còn cao, bất bình đẳng hơn so với doanh nghiệp FDI.

Đơn cử: Thủ tục đăng ký kinh doanh lĩnh vực giáo dục và đào tạo, FDI hoạt động theo Nghị định 73, doanh nghiệp trong nước hoạt động theo Nghị định 46. Hay doanh nghiệp FDI chỉ cần có vốn tối thiểu 300 tỷ đồng để kinh doanh nhưng doanh nghiệp trong nước phải có vốn 1.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp Việt Nam phải có diện tích tối thiểu 5 ha, nhưng doanh nghiệp FDI thì không cần. Doanh nghiệp FDI được thuê trụ sở, doanh nghiệp tư nhân phải xây trụ sở...

"Có nhiều điều kiện kinh doanh ưu ái doanh nghiệp nước ngoài hơn, được trải thảm. Thậm chí lịch làm việc của Chủ tịch một số tỉnh dành thời gian cho nước ngoài nhiều hơn cho doanh nghiệp trong nước", đại diện VCCI nói.

Ông Tuấn cho biết, tổng số thuế mà khu vực tư nhân đang đóng góp lớn hơn nhiều FDI. 43,82% doanh nghiệp FDI chỉ đóng 25,28%. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp Việt đang yếu nhưng phải đóng thuế nhiều hơn.

Trong khi đó, tiền lương tối thiểu tăng, đóng góp bảo hiểm xã hội cũng tăng; BOT là vấn đề gây bức xúc; phí logistics vẫn là gánh nặng cho doanh nghiệp và cho nền kinh tế xuất nhập khẩu như Việt Nam. Gần đây, trần khung thuế bảo vệ môi trường tăng gấp đôi; phí hạ tầng cảng biển tiếp tục đặt ra tạo chi phí cho doanh nghiệp.

"Doanh nghiệp trong nước cần quan tâm hơn, hưởng ưu đãi tốt hơn, đây mới là nền tảng và là trụ cột cho bất kỳ nền kinh tế nào. Chủ trương của chính phủ giảm chi phí cho doanh nghiệp nhưng các dự luật, đề xuất xây dựng chính sách gần đây lại đậm nét tăng thu như Luật sửa 6 luật thuế đề xuất tăng thuế VAT, điều chỉnh trần thuế bảo vệ môi trường qua xăng dầu…", ông Tuấn nói.