Bài học xóa đói giảm nghèo cho gần 1 tỷ dân trong bốn thập kỷ của Trung Quốc

Giải Nobel Kinh tế năm nay đã được trao cho Abhijit Banerjee, Esther Duflo và Michael Kremer vì các phương pháp thử nghiệm giảm nghèo của họ. Theo quan điểm của Ủy ban Nobel , các nhà kinh tế sử dụng các thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát (RCTs), tức là chia vấn đề giảm nghèo thành những câu hỏi nhỏ hơn, dễ quản lý hơn. Và họ cho răng điều đó thực sự có thể giảm nghèo ở quy mô lớn. Đây là một phương pháp được điều chỉnh từ khoa học y tế, để kiểm tra xem liệu các biện pháp can thiệp cụ thể có cải thiện đáng kể khả năng chống đói nghèo toàn cầu hay không.

Tuy nhiên, phản ví dụ rõ rệt nhất cho ý tưởng đó là kinh nghiệm của Trung Quốc, nước đã chiếm hơn 70% giảm nghèo toàn cầu kể từ những năm 1980, trường hợp thành công nhất trong lịch sử hiện đại.

Trong 4 thập kỷ qua, hơn 850 triệu người ở Trung Quốc đã thoát nghèo. Tuy nhiên, Giáo sư Yao Yang của Đại học Bắc Kinh lưu ý , điều này không đến từ các biện pháp cụ thể và chi tiết, mà là kết quả của sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế.

Kể từ khi Đặng Tiểu Bình tiến hành cải cách và mở cửa vào năm 1978, Trung Quốc đã theo đuổi công nghiệp hóa xuất khẩu, tự do hóa khu vực tư nhân, hoan nghênh đầu tư nước ngoài và nắm bắt thương mại toàn cầu. Khi hàng triệu nông dân chuyển từ cánh đồng đến các nhà máy, họ đã kiếm được tiền lương, tiết kiệm và gửi con cái họ đến trường. Điều này, cùng với sự gia tăng trong tinh thần kinh doanh tư nhân, đã giúp tạo ra tầng lớp trung lưu lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, Yao không thừa nhận rằng kết quả giảm nghèo ấn tượng của Trung Quốc đã đi kèm với hai vấn đề nghiêm trọng - bất bình đẳng và tham nhũng . Khi Chủ tịch Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2012, hệ số Gini của Trung Quốc đứng ở mức 0,47, cao hơn ở Anh hoặc Hoa Kỳ. Một khảo sát hộ gia đình Trung Quốc đã báo cáo hệ số thậm chí cao hơn 0,61, gần ngang với Nam Phi.

Nước lên thì thuyền lên, nhưng cũng có một số người lại giàu hơn nhiều so với những người khác. Vì vậy, trong khi hàng triệu người Trung Quốc mới chỉ được nâng lên trên ngưỡng nghèo, một vài cá nhân đã trở nên cực kỳ giàu có. Đây không chỉ là vấn đề may mắn hay tinh thần kinh doanh: mặc dù một số người giàu có của Trung Quốc đã làm giàu chân chính, thì cũng có nhiều người khác tham nhũng, hối lộ hay kinh doanh phi pháp.

Nhận thức được những rủi ro do bất bình đẳng và tham nhũng cao, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đưa ra hai chiến dịch đồng thời. Một lời hứa sẽ xóa đói giảm nghèo ở nông thôn vào năm 2020 , sử dụng các biện pháp xóa đói giảm nghèo nhắm mục tiêu của người nghèo như vị trí công việc và trợ cấp phúc lợi. Một mục đích khác để thoát khỏi tham nhũng. Dưới sự lãnh đạo của ông Tập, hơn 1,5 triệu quan chức, bao gồm một số thành viên cao cấp nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC), đã bị kỷ luật.

Bài học thứ hai từ kinh nghiệm phát triển của Trung Quốc là tăng trưởng có thể không phải lúc nào cũng công bằng. Các chương trình phúc lợi và cung cấp các dịch vụ công cộng như giáo dục và chăm sóc sức khỏe là cần thiết để phân phối rộng rãi lợi ích từ tăng trưởng kinh tế. 

Cuối cùng, xây dựng một mô hình quản lý phù hợp là điều cần thiết. Trung Quốc không cần phải có niềm tin rằng dân chủ hóa kiểu phương Tây là cần thiết cho sự phát triển thì mới thành công. Bí mật thực sự đằng sau sự năng động về kinh tế của Trung Quốc là việc thử nghiệm chính sách địa phương được hướng dẫn bởi các chỉ thị của chính phủ trung ương.

Tóm lại, chìa khóa để xóa đói giảm nghèo là tăng trưởng bao trùm. Để đạt được nó đòi hỏi sự kết hợp của các biện pháp chính sách vĩ mô để thúc đẩy sự phát triển quốc gia và các chương trình vi mô nhằm giải quyết các điểm yếu cụ thể. Các nền kinh tế mới nổi cũng phải điều chỉnh chiến lược phát triển của mình trước những thách thức của thế kỷ hai mươi mốt, đặc biệt là chuyển đổi công nghệ và các mối đe dọa khí hậu.