Bê bối gạo giả rúng động đất nước, đích thân Tổng thống chỉ đạo điều tra: 6 công ty gạo lớn bị nghi cầm đầu, trên 200 tấn gạo nhái bị thu giữ, người tiêu dùng chịu thiệt hơn 6 tỷ USD

Indonesia đang đối mặt với một trong những vụ bê bối lớn nhất ngành thực phẩm trong nhiều năm trở lại đây. Nhiều cơ quan chính phủ đồng loạt tiến hành điều tra quy mô lớn nhằm vào hành vi gian lận và vi phạm quy định trong lĩnh vực kinh doanh gạo .

Tâm điểm của cuộc điều tra là hàng trăm thương hiệu gạo , gồm nhiều thương hiệu lớn. Họ bị cáo buộc tái đóng gói gạo chất lượng thấp hoặc gạo trợ cấp, sau đó bán ra thị trường với nhãn mác “gạo cao cấp” với giá cao bất hợp lý.

Chiến dịch được phối hợp thực hiện bởi Văn phòng Tổng chưởng lý (AGO), Lực lượng đặc nhiệm Thực phẩm thuộc Cảnh sát quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Cơ quan Lương thực quốc gia (Bapanas), dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống Prabowo Subianto. Các quan chức mô tả đây là nỗ lực nhằm triệt phá những nhóm lợi ích thao túng giá cả và trục lợi từ chương trình trợ giá của nhà nước.

Chiêu trò gian lận tinh vi

AGO đã triệu tập 6 nhà sản xuất gạo lớn bị nghi đóng vai trò chủ đạo trong vụ việc. Tuy nhiên, chỉ 2 đơn vị có mặt, số còn lại xin hoãn hoặc không phản hồi. Các công ty này bị nghi ngờ lợi dụng chương trình trợ giá để trục lợi, khi chuyển hướng gạo trợ cấp dành cho người thu nhập thấp sang bán dưới nhãn hiệu “gạo cao cấp” nhằm tăng lợi nhuận.

Lực lượng đặc nhiệm thực phẩm đã mở cuộc điều tra hình sự, thu giữ hơn 201 tấn gạo giả mạo tại nhiều kho và chợ ở Jakarta và vùng phụ cận. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy số gạo này không đạt tiêu chuẩn chất lượng như ghi trên bao bì, nhưng vẫn được dán nhãn “cao cấp” của các thương hiệu nổi tiếng như Sania, Setra Ramos, Jelita, Anak Kembar và Setra Pulen.

Tổng cộng, cảnh sát tịch thu hơn 39.000 bao gạo loại 5kg và hơn 2.300 túi gạo nhỏ hơn, cùng hàng loạt giấy tờ pháp lý và hồ sơ sản xuất. Một số doanh nghiệp bị cáo buộc dùng máy móc để điều chỉnh tỷ lệ gạo vỡ nhằm tạo cảm quan tốt hơn, hoặc sử dụng bao bì in sẵn thương hiệu cao cấp để đóng gạo kém chất lượng.

Cơ quan chức năng cho biết nhiều doanh nghiệp sử dụng cả phương pháp thủ công lẫn máy móc để pha trộn, đóng gói gạo không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng. Kết quả kiểm tra 268 mẫu gạo “cao cấp” cho thấy 85,56% không đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc gia; 59,78% bị bán cao hơn mức trần giá bán lẻ (HET) và 21,66% bị thiếu trọng lượng.

Bộ Nông nghiệp Indonesia xác nhận vi phạm diện rộng

Bộ trưởng Nông nghiệp Andi Amran Sulaiman cho biết trong phiên điều trần ngày 16/7 rằng 212/268 mẫu gạo bị phát hiện vi phạm, không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Đặc biệt, một số công ty còn bị cáo buộc tái đóng gói gạo từ chương trình bình ổn giá (SPHP) – vốn dành cho người thu nhập thấp – để bán như hàng cao cấp.

Ông Sulaiman nhấn mạnh hành vi này không chỉ vi phạm luật trợ giá mà còn làm suy yếu các nỗ lực an sinh xã hội.

Cơ quan chức năng ước tính người tiêu dùng bị thiệt hại lên tới 99.000 tỷ rupiah (hơn 6 tỷ USD), bao gồm tiền mua hàng sai chất lượng, thiếu trọng lượng và bị nâng giá vô lý.

Bộ trưởng Sulaiman nhấn mạnh: “Sản lượng lúa năm 2025–2026 đạt 35,6 triệu tấn, vượt mục tiêu quốc gia. Giá cao bất thường cho thấy vấn đề nằm ở thao túng thị trường chứ không phải thiếu cung".

Chính phủ yêu cầu tất cả doanh nghiệp vi phạm phải khắc phục trong vòng 2 tuần nếu không phải chịu trách nhiệm pháp lý. Hiện đã có 11 cá nhân bị xử phạt, trong đó có một cán bộ cấp cao ngành nông nghiệp bị truy nã. Các hành vi vi phạm Luật bảo vệ người tiêu dùng có thể bị phạt tù tới 5 năm và phạt tiền 2 tỷ rupiah (123.500 USD).

Vụ điều tra gian lận gạo tại Indonesia đã trở thành chiến dịch chống tội phạm kinh tế có quy mô toàn quốc. Hàng trăm thương hiệu bị điều tra, hàng triệu kg sản phẩm bị thu giữ, nhiều cá nhân và doanh nghiệp có nguy cơ bị khởi tố hình sự.

Bộ trưởng Sulaiman khẳng định trước Quốc hội: “Nhà nước không được nhượng bộ trước các nhóm thao túng thị trường lương thực”. Đây có thể là bước ngoặt trong nỗ lực xây dựng một nền nông nghiệp minh bạch và công bằng tại Indonesia .

Tham khảo: Bne Intellinews