'Bí mật' đặc biệt bên trong cột đồng hồ Bưu điện Hà Nội

Cột đồng hồ Bưu điện Hà Nội được xây dựng cùng tòa nhà 75 Đinh Tiên Hoàng (nay là trụ sở của VNPT Hà Nội) từ năm 1976, nhưng đến năm 1978 mới chính thức đi vào hoạt động. Hơn 40 năm đứng bên bờ hồ Hoàn Kiếm, cột đồng hồ bưu điện vô hình trung đã trở thành một biểu tượng của Thủ đô Hà Nội. 

Anh Đoàn Mạnh Quyết, nhân viên kỹ thuật, cho biết: Chiếc đồng hồ được lắp đặt trên tầng 5 của toà nhà Bưu điện Bờ Hồ là do Trung Quốc tặng. Thời đó, vị trí này gần như cao nhất Hà Nội. Nhưng đang làm thì chuyên gia Trung Quốc rút về. Lúc ấy, ông Nguyễn Minh Chí bắt đầu nhận nhiệm vụ Giám đốc Bưu điện Hà Nội cũng là người chỉ đạo lắp đặt hoàn thiện chiếc đồng hồ này.

12h trưa ngày Quốc khánh 2/9/1978 là ngày chiếc đồng hồ trên nóc nhà Bưu điện Hà Nội bên bờ Hồ Hoàn Kiếm ngân lên âm điệu của bài “Ca ngợi Hồ Chủ tịch”. Đồng hồ đánh nhạc vào 6 giờ - 12 giờ - 18 giờ và đánh chuông từ 6 đến 22 giờ hằng ngày.

Hồi ấy xe ít, người thưa, tiếng chuông ngân nga vang khắp nơi, ở rất xa cũng nghe tiếng. Chiếc đồng hồ ra đời, tiếng chuông của nó đã trở thành tiếng chuông chung cho cuộc sống.

Mỗi tiếng, chiếc đồng hồ gióng chuông một lần. Đặc biệt, mỗi thời khắc giao thừa, tất cả đều như nín lặng, nghe đồng hồ điểm từng hồi chuông thiêng liêng, đón chào năm mới.

Theo anh Quyết, mỗi khi đồng hồ chạy nhanh, chậm đều phải can thiệp bằng điều chỉnh thủ công. "Việc hiệu chỉnh tốc độ cho đồng hồ chạy đúng được thực hiện một cách thủ công nhưng vẫn phải đảm bảo tuân thủ quy định vận hành của hệ thống điều khiển đồng hồ, mỗi lần hiệu chỉnh đều cần phải có thời gian mới có thể lấy lại được đúng giờ”, anh nói.

Trước đây, khi đồng hồ hoạt động bình thường, người dân xung quanh Hồ Gươm còn được nghe tiếng chuông báo. Tuy nhiên, rất lâu nay, thói quen đó của người dân Thủ đô đã biến mất. Chỉ tay về hệ thống loa dưới chân cột đồng hồ, anh Quyết chia sẻ, tiếng chuông phát ra từ cột đồng hồ thời kỳ trước là do đấu ra hệ thống loa phát thanh phụ được chế tạo thêm. Tuy nhiên, đến nay, hệ thống loa đó không hoạt động nữa. 

Được coi là một trong những biểu tượng của Thủ đô Hà Nội, song cột đồng hồ trên nóc tòa nhà 75 Đinh Tiên Hoàng đang bị xuống cấp. Công tác vận hành đang gặp nhiều khó khăn. Anh Quyết lý giải, hàng chục năm nay, đơn vị đã bố trí riêng một bộ phận để theo dõi, vận hành chiếc đồng hồ này. Tuy nhiên, do thời gian sử dụng đã lâu, linh kiện đồng hồ trên thị trường không còn sản xuất mới nên không có để thay thế.

Do đó, ngoài việc bảo trì, bảo dưỡng hàng ngày, cán bộ kỹ thuật còn phải mày mò tự chế hoặc tìm kiếm linh kiện thay thế mỗi khi có hư hỏng; độ chính xác của đồng hồ qua đó cũng giảm theo thời gian.

Cột đồng hồ Bưu điện Hà Nội được xây dựng cùng tòa nhà 75 Đinh Tiên Hoàng (nay là trụ sở của VNPT Hà Nội) từ năm 1976, nhưng đến năm 1978 mới chính thức đi vào hoạt động.

Chiếc đồng hồ được lắp đặt trên tầng 5 của toà nhà Bưu điện Bờ Hồ là do Trung Quốc tặng. Thời đó, vị trí này gần như cao nhất Hà Nội.

Nhưng đang làm thì chuyên gia Trung Quốc rút về. Lúc ấy, ông Nguyễn Minh Chí bắt đầu nhận nhiệm vụ Giám đốc Bưu điện Hà Nội cũng là người chỉ đạo lắp đặt hoàn thiện chiếc đồng hồ này.

Cột đồng hồ gồm có 4 mặt giống hệt nhau quay về 4 hướng (Đông - Tây - Nam - Bắc), mỗi mặt rộng 4,5m2, kim giờ dài 1,35m, kim phút 1,65m

Hệ thống loa mới gồm 8 chiếc, công suất giới hạn là 240W. Đồng hồ đánh nhạc vào 6 giờ - 12 giờ - 18 giờ và đánh chuông từ 6 đến 22 giờ hằng ngày.

Mặt 1 được quy định hướng về phía Hồ Gươm, mặt 2 hướng về UBND thành phố, mặt 3 hướng về phía sông Hồng và mặt 4 hướng về khu vực phía Nam thành phố.  Anh Đoàn Mạnh Quyết, nhân viên kỹ thuật ngày nào cũng lên tháp đồng hồ kiểm tra, bảo dưỡng chiếc đồng hồ

Tháp đồng hồ đặt trên diện tích khoảng 15m2. Lúc mát trời còn đỡ, khi nắng nóng thì trong tháp không khác nào cái lò nung.

Nhiều linh kiện đã cũ, hỏng, hao mòn theo thời gian, tổ vận hành chiếc đồng hồ phải tự mầy mò, sửa chữa và chế các linh kiện thay thế - anh Quyết cho biết.

Ở đây, hai chiếc quạt trần quay hết công suất suốt ngày suốt đêm. Anh Quyết kể: "Những  linh kiện chính trong lòng tháp vẫn nguyên vẹn kể từ khi lắp tới giờ, trừ những linh kiện nhỏ, hỏng hóc đã được sửa chữa, thay thế.

Hai trong 4 động cơ phía trong cột đồng hồ   Mỗi ô sáng được lắp đặt 2 bóng điện để chiếu sáng mặt đồng hồ vào buổi tối

Phần điều khiển đồng hồ vẫn còn khá nguyên vẹn theo thời gian

Trước đây, đồng hồ dùng nguồn điện 3 pha, nay các kỹ thuật viên đã chuyển về vận hành đồng hồ bằng nguồn điện 1 pha  Hệ thống đèn tự động bật sáng từ 18h hôm trước đến 6h sáng hôm sau

Hệ thống vận hành đồng hồ từ những ngày đầu do Trung Quốc lắp đặt đã hỏng, giờ chỉ để nguyên hiện trạng.

Hơn 40 năm đứng bên bờ hồ Hoàn Kiếm, cột đồng hồ bưu điện vô hình trung trở thành một biểu tượng của Thủ đô Hà Nội.

Phạm Hải