Bước ngoặt lịch sử ở đập thủy điện hạng 4 thế giới: Trung Quốc lựa chọn đồ 'Made in China'

Tờ South China Morning Post (SCMP) đưa tin, theo nhà cung cấp chip công nghiệp hàng đầu Trung Quốc Loongson Technology, đập Khê Lạc Độ của Trung Quốc - một trong những nhà máy thủy điện lớn nhất thế giới - vừa hoàn thành việc chuyển đổi, không còn sử dụng chip điều khiển công nghiệp do phương Tây sản xuất do lo ngại về an ninh quốc gia và khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.

Loongson Technology cho biết, đập thủy điện này - nằm trên sông Kim Sa, tại ngã ba của tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên ở phía tây nam Trung Quốc - đã thay thế các "bộ điều khiển logic khả trình" (PLC) của tập đoàn Siemens (Đức) và Schneider Electric (Pháp) vốn được sử dụng lâu nay bằng một hệ thống được phát triển nội địa, được vận hành bởi bộ vi xử lý Loongson 3C6000 hoàn toàn do Trung Quốc tự sản xuất.

Sự thay đổi này diễn ra sau khi ngày càng có nhiều cảnh báo về lỗ hổng bảo mật trong các hệ thống điều khiển công nghiệp - nổi bật là các cuộc tấn công mạng lịch sử thông qua virus máy tính như virus Stuxnet, được cho là đã khai thác PLC của Siemens để phá hoại chương trình hạt nhân của Iran hơn một thập kỷ trước.

Theo SCMP, đập Khê Lạc Độ là nhà máy thủy điện lớn thứ ba ở Trung Quốc, sau các đập Tam Hiệp và Bạch Hạc Than, và là nhà máy thủy điện lớn thứ tư trên thế giới.

Với 9 tổ máy phát điện tua-bin công suất 770 megawatt trên mỗi bờ, Khê Lạc Độ có tổng công suất lắp đặt là 13,86 gigawatt.

Vào đầu tháng 8, Loongson Technology đã thông báo trên trang web chính thức của mình rằng PLC series NJ400, do Atekon Technology (Trung Quốc) phát triển và được cung cấp năng lượng bởi bộ vi xử lý Loongson, đã chính thức được triển khai tại đập Khê Lạc Độ.

PLC là một hệ thống điều khiển kỹ thuật số chuyên dụng được thiết kế riêng để ứng dụng trong môi trường công nghiệp. Được thành lập vào năm 2008, Atekon có trụ sở tại thành phố Nam Kinh (Trung Quốc) chuyên sản xuất các hệ thống điều khiển công nghiệp từ xa như vậy.

Loongson cho biết PLC series NJ400 đã thay thế thành công các PLC series Premium của Schneider và series S7-300 của Siemens ban đầu được sử dụng trong nhà máy thủy điện Khê Lạc Độ.

"Điều này đánh dấu việc nội địa hóa hoàn toàn thiết bị điều khiển lõi của hệ thống điều khiển van ống, đặt nền tảng công nghệ vững chắc cho hoạt động an toàn và ổn định lâu dài của nhà máy thủy điện đẳng cấp thế giới này với công nghệ độc lập và có thể điều khiển", bài đăng của Loongson cho biết.

PLC là thiết bị nền tảng cốt lõi trong các hệ thống điều khiển công nghiệp

Theo SMCP, Loongson Technology là một công ty thiết kế chip, tiền thân là Viện Công nghệ Điện toán thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc - viện nghiên cứu khoa học hàng đầu của nước này.

Được thành lập vào năm 2001, viện nghiên cứu này được tách ra vào năm 2011 để thương mại hóa các sáng kiến của mình, và kể từ đó Loongson đã trở thành một nhân tố chủ chốt trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm giảm sự phụ thuộc vào công nghệ phương Tây.

Sản phẩm chủ lực của công ty là dòng bộ xử lý trung tâm (CPU) Loongson, đã được phát triển tại viện nghiên cứu này từ năm 2001.

Bộ Thương mại Mỹ đã đưa Loongson và hàng chục công ty Trung Quốc khác vào danh sách đen thương mại hồi tháng 3/2023, với cáo buộc rằng họ đã sử dụng công nghệ Mỹ để hỗ trợ hiện đại hóa quân đội Trung Quốc. Điều này ngăn cản các công ty Trung Quốc có trong danh sách tiếp cận công nghệ, hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, vì các nhà xuất khẩu Mỹ cần giấy phép đặc biệt để cung cấp chúng.

Hồi tháng trước, Loongson đã chính thức ra mắt bộ vi xử lý đa năng thế hệ tiếp theo, 3C6000. Được xây dựng hoàn toàn trên kiến trúc tập lệnh LoongArch do Loongson tự phát triển, bộ vi xử lý này loại bỏ nhu cầu phụ thuộc vào giấy phép công nghệ nước ngoài hoặc chuỗi cung ứng ở bên ngoài Trung Quốc.

Theo SCMP, PLC là thiết bị nền tảng cốt lõi trong các hệ thống điều khiển công nghiệp trên khắp các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm sản xuất điện, hóa dầu, hóa chất, vận tải đường sắt, vận tải biển và luyện kim. Do đó, chức năng bảo mật thông tin của PLC có tầm quan trọng đáng kể.

Các sản phẩm PLC cỡ vừa và lớn có ngưỡng kỹ thuật và rào cản thị trường cao, và thị trường này tại Trung Quốc từ lâu đã bị các thương hiệu quốc tế như Siemens và Schneider độc chiếm.

Theo công ty theo dõi thị trường MIR Databank, Siemens kiểm soát hơn một nửa thị trường PLC cỡ vừa và lớn tại Trung Quốc vào năm 2023, so với dưới 6% của các nhà sản xuất Trung Quốc.

SCMP đưa tin, từ năm 2002 đến năm 2021, các hệ thống điều khiển công nghiệp, đặc biệt là PLC, thường xuyên là mục tiêu của các cuộc tấn công mạng trên toàn thế giới. Đáng chú ý nhất, vào năm 2010, virus Stuxnet được cho là đã nhắm mục tiêu cụ thể vào các PLC của Siemens, gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các cơ sở hạt nhân của Iran và gây ra những hậu quả địa chính trị và an ninh đáng kể. Stuxnet chủ yếu hoạt động thông qua điều khiển từ xa, thay đổi tốc độ quay của máy ly tâm để làm hỏng chúng và ảnh hưởng đến chất lượng uranium làm giàu được sản xuất.

Theo trang web của Loongson, các PLC series NJ400 được trang bị bộ vi xử lý 3C6000 cũng đã được triển khai thành công tại các đập Tam Hiệp và Hướng Gia Bá, thay thế các sản phẩm tương tự từ nước khác.

Atekon cho biết họ đã triển khai rộng rãi các sản phẩm nội địa thay thế tại một số hệ thống điều khiển công nghiệp quan trọng trên khắp Trung Quốc, bao gồm thủy điện, đường sắt cao tốc, ngành công nghiệp khai thác mỏ, nhiệt điện và hóa dầu.