Công trình nặng 672 tấn được vận chuyển nguyên vẹn bằng ô tô đến địa điểm mới: "Thần đèn" đã làm thế nào?

Ở miền bắc Thụy Điển, một sự kiện chưa từng có đã diễn ra: Nhà thờ Kiruna nổi tiếng được di chuyển chậm rãi qua thành phố trên một hệ thống xe kéo khổng lồ. Di tích lịch sử được xây dựng cách đây 113 năm, đã được nâng lên khỏi nền và đặt trên một chiếc xe kéo được thiết kế đặc biệt, sẽ bắt đầu hành trình đến địa điểm mới.

Siêu dự án trị giá hơn 1.300 tỷ đồng

Việc di dời công trình kiến trúc bằng gỗ nặng 672 tấn này là một phần của kế hoạch quy mô lớn nhằm bảo vệ cộng đồng khỏi tình trạng sụt lún đất do hoạt động khai thác quặng sắt kéo dài hàng thập kỷ bên dưới thị trấn.

Theo Reuters , nhà thờ là một trong nhiều công trình đang được di dời trong một dự án đã bắt đầu hơn hai thập kỷ trước. Toàn bộ khu dân cư đã bị di dời khi hoạt động khai thác mỏ mở rộng và nền đất bên dưới thị trấn cổ trở nên không ổn định.

Để đạt được độ sâu mới 1.365 mét — và ngăn chặn Kiruna bị "nuốt chửng" — chính quyền địa phương bắt đầu  kế hoạch di dời các tòa nhà đến một khu trung tâm mới, cách xa mỏ một khoảng cách an toàn. Tính đến tháng 7/2025, khoảng 25 tòa nhà đã được nâng lên dầm và di chuyển tới phía đông. Tuy nhiên, nhà thờ - rộng khoảng 40 mét và nặng 672 tấn - đòi hỏi nhiều công sức hơn.

Công ty khai thác mỏ LKAB đã phải mở rộng một con đường chính từ 9 mét lên 24 mét và phá dỡ một cầu cạn để mở đường cho một ngã tư mới nhằm di dời nhà thờ. Chỉ riêng việc di dời nhà thờ dự kiến sẽ tốn khoảng 88,1 triệu NZD (tương đương hơn 1.300 tỷ đồng) và được LKAB chi trả.

Khi mỏ quặng sắt có từ năm 1910 mở rộng sâu hơn xuống lòng đất, người dân bắt đầu nhìn thấy các vết nứt trên các tòa nhà và đường sá. Việc đào sâu hơn trong nhiều năm qua đã làm suy yếu nền đất, làm tăng nguy cơ sụp đổ ở một số khu vực.

"Chúng tôi đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng", Stefan Holmblad Johansson, quản lý dự án di dời của LBAK chia sẻ với truyền thông. "Đây là một sự kiện lịch sử, một hoạt động rất lớn và phức tạp, và chúng tôi không được phép có bất kỳ sai sót nào. Nhưng mọi thứ đều trong tầm kiểm soát."

LKAB cho biết nhà thờ đã "được kiểm tra kỹ lưỡng trước khi di chuyển để bảo vệ tài sản văn hóa theo cách tốt nhất có thể, nhằm đảm bảo rằng bệ thờ và đặc biệt là đàn organ được di chuyển cẩn thận".

Sức mạnh của 220 bánh xe kéo và hơn thế

Thay vì tháo dỡ, các kỹ sư đang di chuyển nó nguyên vẹn, được đỡ bằng dầm thép và được vận chuyển bằng xe vận chuyển mô-đun tự hành.

Các quan chức cho biết một trong những phần khó khăn nhất của chuyến hành trình được dàn dựng tỉ mỉ này chính là lúc bắt đầu, khi đoàn xe nặng 1.200 tấn phải rẽ và lăn xuống một con dốc nhẹ để đến được con đường chính mà đoàn xe sẽ di chuyển.

Đài truyền hình quốc gia Thụy Điển SVT đã phát trực tiếp sự kiện này trong hai ngày.

Nhà thờ được xây dựng từ năm 1910 đến năm 1912, được coi là một trong những công trình gỗ đẹp nhất Thụy Điển và nổi tiếng với thiết kế lấy cảm hứng từ người Sami. Việc di chuyển nhà thờ đòi hỏi nhiều năm chuẩn bị. Các kỹ sư đã gia cố khung, tách tòa nhà khỏi móng và đặt lên một xe kéo thủy lực được thiết kế đặc biệt với nhiều trục để phân bổ trọng lượng. Các con đường dọc theo hành trình dài 5km đã được mở rộng, và các chướng ngại vật như cầu cạn đã được cẩn thận loại bỏ để dọn đường. Các đội thi công theo dõi từng centimet tiến độ để đảm bảo công trình vẫn còn nguyên vẹn.

Trong những ngày trước khi di chuyển, công nhân đã đào đất xung quanh nhà thờ để có thể đặt những thanh xà lớn màu vàng bên dưới. Điều này cho phép nâng tòa nhà lên và đặt lên xe kéo. Toàn bộ quá trình đều cần có sự chính xác cao.

Hoạt động hậu cần phức tạp và tốn kém này được bắt đầu sau lời chúc phúc của Giám mục Asa Nystrom và Mục sư Lena Tjarnberg. Sau đó, 220 bánh xe của xe kéo từ từ di chuyển. Một tài xế sử dụng hộp điều khiển lớn để điều hướng tòa nhà di chuyển theo lộ trình. Theo thông tin được đăng tải, tốc độ di chuyển sẽ dao động từ 0,5 đến 1,5 km/giờ.

Đám đông đã tụ tập để chứng kiến cuộc di dời.

Công ty xây dựng Veidekke của Na Uy được giao nhiệm vụ vận chuyển nhà thờ và tháp chuông, cũng như xây dựng tuyến đường di dời và tạo nền móng tại địa điểm mới. Sau khi tòa nhà được đặt vào vị trí mới, Veidekke sẽ khôi phục lại tuyến đường di dời và địa điểm ban đầu của nhà thờ, nơi sẽ trở thành công viên tạm thời của thị trấn khai thác mỏ.

Từ góc độ kỹ thuật, động thái này thể hiện sức mạnh của quy hoạch tỉ mỉ và độ chính xác cơ học. Không chỉ là thành tựu kỹ thuật, sự kiện này còn là một ví dụ điển hình về cách các xã hội thích ứng để bảo tồn di sản trước sự thay đổi của công nghiệp.