Buồn của gạo Thái Lan tại nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới: Đánh rơi thị phần vào tay Mỹ, khối lượng sắp giảm sốc xuống dưới 100.000 tấn

Ngành xuất khẩu gạo Thái Lan đang lo ngại sau khi Mỹ và Nhật Bản ký kết một thỏa thuận thương mại mới có thể khiến hạn ngạch gạo của Thái Lan vào thị trường Nhật bị cắt giảm mạnh.

Theo tờ Nation Thailand, thỏa thuận được ký ngày 22/7/2025 buộc Tokyo phải tăng tỷ trọng nhập khẩu gạo từ Mỹ trong khuôn khổ “hạn ngạch tiếp cận tối thiểu” (minimum access) theo quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Hạn ngạch này cho phép Nhật Bản nhập khẩu khoảng 770.000 tấn gạo mỗi năm mà không bị đánh thuế.

Trước đây, lượng gạo trong hạn ngạch được chia tương đối đều giữa Mỹ và Thái Lan, mỗi nước khoảng 300.000 tấn/năm. Tuy nhiên, theo thỏa thuận mới, Nhật Bản sẽ phải tăng nhập khẩu gạo từ Mỹ thêm 75%, đồng nghĩa với việc phần của Thái Lan có thể giảm xuống còn dưới 100.000 tấn.

Giới quan sát cho biết, Tokyo chấp nhận nhượng bộ về gạo nhằm bảo vệ các ngành xuất khẩu công nghiệp – đặc biệt là ô tô – khi Washington đồng ý giảm mức thuế đề xuất với hàng hóa Nhật từ 25% xuống còn 15%.

Bộ trưởng Thương mại Thái Lan Suphajee Suthumpun cho biết nước này đang khẩn trương đàm phán với phía Nhật để duy trì mức hạn ngạch 300.000 tấn thông qua một bản ghi nhớ hợp tác (MOU) song phương.

Tuy nhiên, ông Chukiat Opaswong, Chủ tịch danh dự Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, nhận định việc giữ nguyên hạn ngạch cũ là “rất khó khăn” vì Tokyo phải thực hiện cam kết với Washington nhằm bảo vệ lợi ích xuất khẩu công nghiệp.

Số liệu chính thức cho thấy, trong bảy tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo Thái Lan sang Nhật Bản đã giảm 19% về sản lượng và 42% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Nếu thỏa thuận Mỹ – Nhật được triển khai đầy đủ, Thái Lan có nguy cơ đánh mất vị thế tại một trong những thị trường gạo cao cấp và ổn định nhất châu Á, vốn đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu xuất khẩu nông sản của nước này.

Theo Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA), việc Indonesia và Philippines - hai khách hàng truyền thống trong khu vực tạm ngừng nhập khẩu trong nửa cuối năm 2025 nhằm bình ổn giá lương thực nội địa là nguyên nhân chính khiến thị trường chững lại. Philippines dự kiến chỉ nhập khoảng 300.000 tấn vào tháng 1/2026, sau đó tạm dừng nhập khẩu ba tháng, từ tháng 2 đến tháng 4/2026.

Năm 2024, Thái Lan đã xuất khẩu 9,95 triệu tấn gạo , tăng 13% so với năm 2023, đạt 226 tỷ baht (khoảng 6,43 tỷ USD) - mức tăng 27% về giá trị. Tuy nhiên, bước sang năm 2026, triển vọng được dự báo sẽ thách thức hơn, do điều kiện thời tiết thuận lợi tại các quốc gia sản xuất lớn như Thái Lan, Myanmar và Campuchia, làm nguồn cung toàn cầu gia tăng mạnh và tiếp tục gây áp lực lên giá.

Theo The Nation