Cảnh báo rủi ro, Bộ Tài chính tính siết lại đòn bẩy trái phiếu doanh nghiệp

Như BizLIVE đề cập ở những bài viết gần đây , trong năm 2019, thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam tiếp tục có đà tăng trưởng mạnh mẽ, vượt xa mục tiêu chiến lược từng đề ra trước đây.

Trong báo cáo tổng quan mới đây, Bộ Tài chính cũng nhận định thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã có bước phát triển mạnh mẽ, thậm chí có dấu hiệu tăng trưởng "nóng".

Bước phát triển này giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn trung dài hạn trong nền kinh tế, giảm thiểu lệ thuộc vào nguồn tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển này, có những rủi ro mà Bộ Tài chính cảnh báo, cũng như lên kế hoạch siết lại.

Siết giới hạn tỷ lệ đòn bẩy

Báo cáo của Bộ Tài chính dẫn số liệu thống kê của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cho biết, trong 11 tháng đầu năm 2019, có 28/177 doanh nghiệp có khối lượng phát hành trái phiếu vượt quá 03 lần vốn chủ sở hữu (chiếm 27,8% tổng khối lượng phát hành).

Trong số vượt quá trên có 11 doanh nghiệp khối lượng phát hành vượt tới 50 lần vốn chủ sở hữu, 6 doanh nghiệp khối lượng phát hành vượt tới 100 lần vốn chủ sở hữu.

Đáng chú ý, trong số các doanh nghiệp phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, một số doanh nghiệp không làm rõ mục đích sử dụng vốn và phương án bố trí nguồn thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Nhằm hạn chế tình trạng doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ phát hành trái phiếu với khối lượng lớn tiềm ẩn rủi ro cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo một nghị định bổ sung điều kiện về giới hạn khối lượng phát hành trái phiếu.

Theo đó, giới hạn dự kến sẽ theo hướng doanh nghiệp phát hành phải đảm bảo dư nợ TPDN phát hành riêng lẻ không vượt quá 03 lần vốn chủ sở hữu tại báo cáo tài chính quý gần nhất được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trường hợp doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu vượt quá 03 lần vốn chủ sở hữu thì lựa chọn kênh phát hành ra công chúng với tiêu chuẩn, điều kiện cao hơn và công khai, minh bạch hơn.

Hạn chế tần suất, "áp trần" lãi suất

Cũng theo Bộ Tài chính, nhằm hạn chế việc các doanh nghiệp chia nhỏ phát hành trái phiếu thành nhiều đợt với nhiều mã cho các nhà đầu tư cá nhân, lách quy định về phạm vi phát hành riêng lẻ cho dưới 100 nhà đầu tư và hạn chế giao dịch trong vòng 1 năm tại Nghị định số 163, dự thảo nghị định nói trên bổ sung điều kiện đợt phát hành trái phiếu sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu là 06 tháng và quy định trái phiếu phát hành trong mỗi đợt phát hành phải có cùng điều kiện, điều khoản.

"Quy định này cũng thống nhất với quy định về khoảng cách giữa các đợt phát hành cổ phiếu riêng lẻ và trái phiếu chuyển đổi theo Luật Chứng khoán năm 2010", Bộ Tài chính giải thích.

Một hướng quy định nữa đáng chú ý là về lãi suất TPDN.

Bộ Tài chính dẫn: đối với lãi suất vay vốn, Luật Dân sự năm 2015 (Khoản 1 Điều 468) quy định mức lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm; pháp luật về thuế cũng có quy định về mức chi phí lãi vay hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

Căn cứ các quy định trên, nhằm hạn chế việc doanh nghiệp phát hành với lãi suất quá cao, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định lãi suất phát hành trái phiếu không được vượt quá mức lãi suất theo quy định tại Điều 468 Luật Dân sự năm 2015, quy định lãi suất phát hành trái phiếu là chi phí lãi vay của doanh nghiệp khi xác định thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế.

Ngoài những nội dung trên, Bộ Tài chính cũng tính toán thêm một số điểm quy định khác để tăng cường an toàn ở thị trường này, bảo vệ nhà đầu tư.

Hiện nay đã có quy định về hoạt động của tổ chức tư vấn phát hành đối với việc phát hành TPDN riêng lẻ, nhưng lại chưa quy định cụ thể về trách nhiệm của các tổ chức này đối với phương án phát hành và quá trình phát hành trái phiếu của doanh nghiệp.

Đồng thời hiện cũng chưa có cơ chế quản lý, đối với các tổ chức này để quản lý giám sát thị trường TPDN, bảo vệ nhà đầu tư.

Theo Bộ Tài chính, thực tế triển khai cho thấy doanh nghiệp phát hành trái phiếu đều ký kết hợp đồng với tổ chức tư vấn phát hành (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại) để xây dựng phương án phát hành và rà soát hồ sơ phát hành, nhưng chưa có quy định về sự ràng buộc trách nhiệm giữa tổ chức tư vấn với doanh nghiệp trong quá trình phát hành trái phiếu.

Để chuẩn hóa việc phát hành TPDN, gắn trách nhiệm của tổ chức tư vấn phát hành với việc phát hành TPDN riêng lẻ, Bộ Tài chính định hướng bổ sung điều kiện doanh nghiệp phải có tổ chức tư vấn phát hành là công ty chứng khoán và bổ sung quy định khi các tổ chức tư vấn cung cấp dịch vụ thì chịu sự quản lý, giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

"Đây là cơ sở để bổ sung chế tài xử phạt đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ khi có hành vi vi phạm trong cung cấp dịch vụ về TPDN", Bộ Tài chính giải thích thêm.