Chứng khoán liên tục tăng, vì sao nhiều nhà đầu tư vẫn chưa thể 'về bờ'?

Lý giải về hiện tượng này, bà Hoàng Việt Phương, chuyên gia của Công ty cổ phần chứng khoán SSI phân tích: Thông thường ở nước ngoài, khi thị trường đi xuống, các nhà đầu tư sẽ lựa chọn cổ phiếu để mua vào vì lúc đó giá thấp. Còn khi thị trường lên và đã đảm bảo lợi nhuận thì nhà đầu tư sẽ bán ra để chốt lời.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, xu hướng này lại có phần đảo ngược, bởi tâm lý của nhà đầu tư Việt là tâm lý đám đông. Khi cổ phiếu lên, nhiều nhà đầu tư lại lo sợ sẽ giá tiếp tục tăng nên đua nhau xuống tiền mua đuổi. Điều này càng đẩy giá tăng thêm nên rủi ro rất cao. Ngược lại, lúc thị trường giảm, với tâm lý bi quan, họ lo sợ lỗ càng thêm lỗ nên ồ ạt bán ra chốt lời và càng khiến thị trường sụt giảm, càng lỗ nặng.

Chính vì thế, nhiều nhà đầu tư rơi vào tình cảnh càng chơi lâu càng lỗ nhiều. Khuyến cáo với những nhà đầu tư này là luôn cần phải cân nhắc, tính toán dòng tiền ra - vào cho phù hợp để giảm thiểu nguy cơ rủi ro xuống mức thấp nhất.

Vị chuyên gia của SSI cũng thừa nhận năm nay là một năm có phần đặc biệt của thị trường chứng khoán Việt.

“Chúng tôi cũng chưa có kịch bản nào dự báo về thị trường chứng khoán tăng mạnh như năm nay. Mọi người luôn trong trạng thái rất nghi ngờ nên lượng tiền vào thị trường của các nhà đầu tư chuyên nghiệp không nhiều vì họ đã bị những cú sốc thời gian qua nên rất cẩn thận. Chỉ có những nhà đầu tư mới hoặc nhỏ lẻ là đổ nhiều vào thị trường. Điều này cho thấy nhiều nhà đầu tư lớn đang đứng ngoài cuộc, vì vậy dù thị trường có tăng nhưng không phải ai cũng lãi đủ bù lại thời gian dài đầu tư trong thua lỗ”, bà Hoàng Việt Phương nói thêm.

Phân tích thêm nguyên nhân, ông Đặng Trần Phục, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần chứng khoán AZfin Việt Nam cho rằng, thời gian qua thị trường chứng khoán dù tăng rất mạnh nhưng không tăng dàn đều mà chỉ tập trung tăng ở một số nhóm cổ phiếu nhất định nên không phải ai cũng lãi. Ngoài ra, lúc này mới đầu tư vào cổ phiếu tiềm năng thì lại là đang mua trên đỉnh, nguy cơ đối diện rủi ro sẽ nhiều hơn là có lãi.

"Hơn nữa, trong bối cảnh thị trường biến động, nhiều nhà đầu tư có tâm lý chỉ xuống tiền khi có những phiên tăng quá mạnh. Việc ra vào dòng tiền không hợp lý và thị trường tăng không đồng đều đã khiến các nhà đầu tư tuy xuống tiền nhiều nhưng lãi cũng không nhiều”, ông Phục nói.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân, Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, nhận định: Việc nhà đầu tư chứng khoán vẫn thua lỗ khi thị trường đi lên có nhiều nguyên nhân, trong đó có 2 sai lầm phổ biến cần tránh.

Thứ nhất là tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) khiến nhà đầu tư quên đi rủi ro và lao vào thị trường ở thời điểm rủi ro cao. Việc chạy theo các nhóm cổ phiếu đang tăng nóng, với kỳ vọng điều chỉnh ngắn và tiếp tục tăng có thể dẫn đến rủi ro lớn.

Lịch sử cho thấy các cổ phiếu tăng nóng thường khó duy trì đà tăng mạnh. Thay vào đó, nhà đầu tư nên cân nhắc tỷ lệ lợi nhuận/rủi ro, nhất là khi hiện tại mức độ rủi ro đang chiếm ưu thế trong ngắn hạn.

Thứ hai, những nhà đầu tư đang thua lỗ nguyên nhân chủ yếu là do danh mục đầu tư tập trung vào các nhóm cổ phiếu chưa phục hồi, như xuất khẩu hay bất động sản khu công nghiệp từ giai đoạn tháng 4 vừa qua.

Sai lầm lớn nhất của họ là thiếu linh hoạt trong việc cơ cấu lại danh mục để tận dụng đà tăng của thị trường, hoặc do lo ngại rủi ro mà bỏ lỡ cơ hội từ các nhóm cổ phiếu dẫn dắt.

Đối với các nhà đầu tư này, thay vì cắt lỗ vội vàng để chạy theo cổ phiếu tăng nóng nên tiếp tục nắm giữ các cổ phiếu có tiềm năng phục hồi. Đồng thời, cần tránh FOMO vào các cổ phiếu đã tăng mạnh, mà nên chờ cơ hội chiết khấu (điều chỉnh giảm giá) tốt hơn rồi mới mua vào.

Cuối năm, nên chọn nhóm cổ phiếu nào?

Ông Đặng Trần Phục cho rằng, việc để nhà đầu tư chứng khoán "về bờ" là hoàn toàn phụ thuộc vào tư duy, tính toán.

“Tư duy của nhà đầu tư Việt từ trước đến nay không thay đổi. Lúc rẻ không mua nhưng khi thị trường tăng giá ầm ầm thì thanh khoản lại ào ào. Cũng giống đầu tư vàng, khi thấy giá tăng cao lại vác tiền đi mua. Nếu tình trạng này cứ tiếp tục xảy ra thì nhà đầu tư mãi mãi là người lỗ”, ông Phục cảnh báo.

Ông Phục cũng dự báo, từ nay đến cuối năm nhóm cổ phiếu ngân hàng vẫn còn hấp dẫn và nhóm chứng khoán vẫn là nhóm đầu cơ mạnh.

“Ngoài ra, nhóm bất động sản khu công nghiệp khá tốt nhưng giá vẫn chưa về vùng trước khi chính sách thuế quan mà Mỹ ban hành hồi tháng 4. Nhóm bán lẻ cũng có khả năng bùng nổ”, ông Phục nói.

Theo phân tích của ông Nguyễn Thế Minh, thị trường vừa trải qua đợt tăng mạnh, dẫn đến sự phân hóa rõ rệt giữa các nhóm cổ phiếu. Một số mã đã đạt đỉnh mới, trong khi nhiều nhóm khác như xuất khẩu hay bất động sản vẫn chưa phục hồi so với mức đỉnh tháng 4 (thời điểm VN-Index lao dốc vì thông tin thuế quan). Đặc biệt, ở các nhóm cổ phiếu tăng nóng, áp lực margin có thể dẫn đến rủi ro điều chỉnh mạnh nếu các cổ phiếu này bị nhà đầu tư bán chốt lời.

Do đó, đà tăng sắp tới có thể không đồng đều như vừa qua. Các nhóm cổ phiếu chưa tăng mạnh và có tiềm năng như ngân hàng, chứng khoán hoặc bất động sản khu công nghiệp có thể sẽ có cơ hội bứt phá, trong khi các nhóm đã tăng nóng có thể giảm sức hút.

“Trong nhóm ngân hàng không phải ngân hàng nào cũng tăng và có kỳ vọng đầu tư, bởi thời gian qua, một số mã không biến động, trong khi đó một số mã khác lại liên tục tăng cao. Vì vậy, nhà đầu tư cần có sự so sánh, đánh giá, phân tích để lựa chọn và xuống tiền chính xác”, ông Minh nói.

Còn bà Hoàng Việt Phương đưa ra nhận định khá thận trọng khi cho rằng năm nay có nhiều động lực mới nên việc dự đoán để đón sóng là rất khó.

“ Có những cổ phiếu 3-4 năm bất động nhưng nay lại bật dậy tăng rất mạnh. Vì thế n hà đầu tư nên quan sát cẩn trọng, rất có thể thị trường sẽ không có sự bùng phát mạnh mẽ như thời gian qua", bà Phương dự báo.