Chuyên gia Nguyễn Quang Bình: Cơ hội để doanh nghiệp tận dụng các giải pháp tài chính giữa biến động của thị trường cà phê

Thị trường hàng hóa thương phẩm đã qua một năm rưỡi sống chung với đại dịch Covid-19, phải chống chọi với nhiều khó khăn. Ngành hàng cà phê thế giới cũng nằm trong thực tế ấy. Điều đó xảy ra không chỉ tại các nước sản xuất, thường là nơi nghèo khó, mà còn tại các nước tiêu thụ, chủ yếu là nơi giàu có và phát triển.

Cả một thời gian dài giữa đại dịch người tiêu dùng bị hạn chế đi du lịch, ra hàng quán, nhà hàng, đành phải ngồi tại nhà nhâm nhi cà phê do lệnh phong tỏa ở hầu hết các quốc gia. Thậm chí cho đến nay tại nhiều nước sản xuất, người dân vẫn còn phải vật lộn với các lần bùng phát dịch bệnh do những biến chủng mới của virus SARS-Cov-2 nguy hại hơn gây nên. Dù vắc-xin đã có, không phải nơi nào cũng được tiêm chủng công bằng. Tại Brazil, Ấn Độ và ngay cả Việt Nam, những đợt bùng phát lần 2, 3 thậm chí lần 4 đã ảnh hưởng không ít đến chuỗi hoạt động sản xuất, kinh doanh cung ứng của ngành cà phê toàn cầu.

Giá cước vận tải biển cao ngất ngưởng do thiếu containers rỗng và chỗ trên tàu. Giá thực tế của cước tàu biển đến nay vẫn còn khó chấp nhận. Ước tính mỗi tấn cà phê từ các cảng biển Việt Nam đi Châu Âu phải cõng chi phí từ 350-370 USD/tấn, so với trước đây chừng 50-80 USD/tấn.

Chính vì vậy, cả bên phía nhập khẩu lẫn xuất khẩu vẫn chưa thể động thủ để giải phóng hàng từ trong các kho nội, ngoại quan. Trong khi đó, chi phí vận tải, lưu kho, tài chính, hao hụt tự nhiên…mỗi lúc một cao, làm giá đầu vào đội lên không ngừng.

Do chi phí tăng, một số nhà xuất nhập khẩu áp dụng chính sách "án binh bất động". Điều đó thật ra không khác gì lệnh phong tỏa, giãn cách xã hội như đã từng thấy giữa mùa đại dịch.

Tình hình cung - cầu cà phê

Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã đưa ra dự báo tình hình cung - cầu cà phê thế giới với những nét chính như sau:

Tính trong niên vụ hiện hành sẽ kết thúc vào ngày 30/09/2021, thế giới ước đạt 164,31 triệu bao (bao=60 kg) tăng so với niên vụ cũ là 177,48 triệu bao. Bốn nước sản xuất cà phê hàng đầu chiếm chừng 112 triệu bao, chiếm gần 2/3 sản lượng toàn cầu, bao gồm Brazil 56,3 triệu, Việt Nam 30,83 triệu, Colombia 14,1 triệu và Indonesia 10,63 triệu bao. Trong khi sản lượng tại các nước cung cấp cà phê lớn thứ ba và thứ tư khá ổn định, thì sự thay đổi sản lượng mặt hàng này phụ thuộc vào hai nước hàng đầu là Brazil và Việt Nam. Brazil mất mùa Arabica nhưng được mùa Robusta và Việt Nam cũng được USDA ước có nhiều cà phê hơn.

Ước báo sản lượng của USDA không như bao dự đoán khác. Nó đứng vị trí riêng vì nhiều nhà đầu tư tài chính trên các sàn cà phê phái sinh và giới kinh doanh ngành hàng đều tin và dựa vào đó để tham chiếu. Cho nên, thị trường cà phê thường chịu ảnh hưởng không ít bởi số liệu dự báo của USDA.

Tuy niên vụ này được đánh giá là mất mùa, nhưng diễn biến thị trường cà phê hàng thực thường đi trước, mua bán sớm từ bốn đến sáu tháng do thói quen kinh doanh của các nhà tiêu thụ lớn tức các hãng rang xay, siêu thị…và các nhà cung cấp cà phê, chính là các hãng kinh doanh quốc tế.

Không bao lâu nữa, thị trường lại làm giá cho vụ sau, đúng lúc Brazil quay lại chu kỳ được mùa. Dự kiến điều này không chỉ sẽ gây khó khăn ít nhiều cho thị phần cà phê của Việt Nam, mà còn tác động tới giá cả trên các sàn phái sinh cà phê London và New York.

Dịch Covid-19 có thể vẫn còn dai dẳng, thị phần cà phê Việt Nam còn phải nỗ lực nhiều để giành lại thị trường xuất khẩu, thị trường vốn và đầu tư biến đổi còn hơn biến đổi khí hậu. Chính vì thế nhà kinh doanh cà phê nói riêng, các nhà kinh doanh mặt hàng thương phẩm nói chung như năng lượng, kim loại và các mặt hàng nông sản như ngô (bắp), đậu tương (nành), lúa mì, bông vải…cần thiết nên sử dụng các công cụ kinh doanh tài chính để tự bảo vệ mình giữa một thương trường đầy sóng gió sắp tới.

Hiện nay, các ngân hàng đã đã quan tâm và cung ứng nhiều giải pháp tài chính khác nhau để giúp doanh nghiệp bảo hiểm rủi ro và thu được lợi ích khi thị trường biến động. Trong đó có thể kể đến Sacombank với nhiều năm kinh nghiệm trong việc cung cấp các hợp đồng tương lai và quyền chọn hàng hóa giúp khách hàng của mình bảo vệ giá cả giữa các thay đổi liên tục của thị trường hàng hóa.

Giá cà phê sẽ thế nào?

Ngày nay, người ta thường nói về biến đổi khí hậu như là một trong những yếu tố quan trọng thách thức trực tiếp đến các nền kinh tế từng nước và giá cả của thị trường hàng hóa thương phẩm. Nhưng nhà sản xuất và kinh doanh cà phê đang trải nghiệm một thứ biến đổi khác, ảnh hưởng nhãn tiền đến giá cả, sự bảo toàn vốn của ngành kinh doanh cà phê.

Mới đây, giá cà phê trên hai sàn cà phê phái sinh đã chứng kiến những bước nhảy bất ngờ, chỉ trong một phiên giao dịch, sàn Robusta dao động 80-90USD/tấn để vào ngày 01/06/2021 đạt đỉnh 1.642 USD/tấn, sàn Arabica tăng giảm đến 200-300USD/tấn với đỉnh 168,65 Cent/pound cùng ngày.

Đáng ra tháng 5 hàng năm là thời gian mua bán chậm, giới đầu tư tài chính thường giảm mua tăng bán. Nhưng tháng 05/2021 thì khác, đã có cú đột biến tăng mạnh trên hai sàn cà phê. Giá Arabica lên mức cao nhất tính từ bốn năm rưỡi và Robusta lên mức cao nhất tính từ hai năm rưỡi. Hiệu suất đầu tư trên hai sàn cà phê trong tháng 05/2021 đều tăng với London +116 USD/tấn tăng 7,79% và New York +16,50 Cent/pound hay gần 364 USD/tấn tương đương với 11,16%.

Luồng vốn đầu tư trên các sàn cà phê đến rồi đi, đi rồi đến bất ngờ, tạo thành các rủi ro lớn khó tránh khỏi nếu như thiếu các công cụ kinh doanh cơ bản và rất cần thiết.

Luồng vốn đầu tư không chỉ làm đảo chiều thị trường mà chẳng mấy khi báo trước. Các động thái trong kinh doanh dựa trên cung - cầu cũng bất ngờ không kém do các yếu tố dịch bệnh và các biến động chính trị thất thường như tại Brazil và Colombia trong thời gian cuối tháng 04 và 05/2021.

Chưa hết, thị trường cà phê nay chịu chi phối không chỉ yếu tố cung cầu mà còn luồng vốn trên các thị trường tài chính làm thay đổi, có lúc rất hiệu quả nhưng nhiều khi cũng có bất lợi cho quý khách hàng.

Với thực tế ấy, giá cà phê các sàn phái sinh và trên thị trường nội địa còn những pha dao động lớn mà quý doanh nghiệp cần phải tìm các giải pháp phòng ngừa và tự bảo vệ chính mình. Xu hướng thị trường, bởi các yếu tố thất thường như đã nêu, không thuận theo một chiều mà lúc lên lúc xuống một cách cực đoan. Có thể thấy rằng giá cà phê như bao nhiêu mặt hàng khác đang được giao dịch thông qua các sàn phái sinh, đều theo hướng tăng cho đến cuối năm 2021.