Chuyển khoản phổ cập, định danh không còn nằm ở dãy số tài khoản

Chuyển khoản càng nhiều, người dùng càng "nhạy" với những chi tiết nhỏ

Trong nhiều năm, chuyển khoản được thiết kế xoay quanh tài khoản ngân hàng. Người gửi phải nhập chính xác số tài khoản, tên ngân hàng thụ hưởng và các thông tin liên quan. Cách làm này phù hợp với các giao dịch giá trị lớn, có kế hoạch trước và đòi hỏi mức độ kiểm soát cao, đặc biệt trong môi trường kinh doanh và thanh toán chính thức.

Nhưng khi chuyển khoản trở thành một phần của các giao dịch cá nhân diễn ra hằng ngày từ chia tiền ăn uống, thanh toán mua bán nhỏ đến gửi tiền cho người thân - kỳ vọng của người dùng cũng thay đổi. Với những khoản tiền không lớn nhưng lặp lại thường xuyên, trải nghiệm bắt đầu được đặt lên hàng đầu: thao tác có nhanh không, có phải nhập tay quá nhiều thông tin hay không, và liệu có phát sinh những bước không cần thiết.

Trong bối cảnh đó, dãy số tài khoản dài dần bộc lộ hạn chế. Một thao tác có thể chấp nhận được khi chỉ làm một lần, nhưng khi phải lặp lại nhiều lần trong ngày hoặc trong tuần, sự bất tiện và nguy cơ sai sót trở nên rõ rệt. Người dùng vì thế bắt đầu kỳ vọng những cách chuyển tiền đơn giản hơn, giảm phụ thuộc vào thông tin kỹ thuật, và tập trung vào điều cốt lõi: chuyển tiền đúng người, nhanh và gọn.

Chuyển tiền bằng số điện thoại - Chuyển đối tượng "định danh" từ tài khoản sang người dùng

Từ thực tế sử dụng đó, hệ thống thanh toán bắt đầu dịch chuyển cách tiếp cận trong việc định danh người nhận tiền. Thay vì chỉ dựa vào tài khoản ngân hàng, một số mô hình cho phép sử dụng các định danh gắn trực tiếp với cá nhân – phổ biến nhất là số điện thoại – để thực hiện giao dịch. Về bản chất, đây không phải là sự thay thế hạ tầng chuyển khoản, mà là sự thay đổi ở lớp trải nghiệm: hệ thống vẫn vận hành trên nền tảng thanh toán liên ngân hàng, tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn xác thực, đối soát và an toàn, nhưng cách con người "gọi tên" nhau trong giao dịch đã khác.

Trong nhóm các doanh nghiệp fintech, MoMo là một ví dụ cho thấy cách tiếp cận này đã được triển khai vào thực tế. Với hình thức chuyển khoản sang MoMo, người gửi có thể sử dụng số điện thoại đã đăng ký của người nhận thay cho số tài khoản ngân hàng. Giao dịch vẫn được thực hiện ngay trong ứng dụng ngân hàng như thông thường, nhưng trải nghiệm được rút gọn đáng kể: người gửi không cần quan tâm người nhận sử dụng ngân hàng nào, cũng không phải ghi nhớ hay nhập lại các dãy số tài khoản dài.

Về bản chất, đây không phải là sự thay thế của các hình thức chuyển khoản truyền thống. Giao dịch từ ngân hàng đến MoMo vẫn là chuyển khoản, được xử lý qua hạ tầng thanh toán liên ngân hàng NAPAS và tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn về xác thực, đối soát và an toàn. Khác biệt nằm ở lớp trải nghiệm, khi đối tượng được định danh trong giao dịch không còn là tài khoản, mà là người dùng – thông qua số điện thoại.

Sự dịch chuyển này phản ánh một xu hướng lớn hơn trong lĩnh vực tài chính số: khi công nghệ đã đủ chín, giá trị của đổi mới không nằm ở việc bổ sung thêm tính năng, mà ở việc tái thiết kế trải nghiệm xoay quanh con người. Chuyển khoản bằng số điện thoại, ở góc độ đó, không chỉ là một cải tiến về thao tác, mà là biểu hiện của một cách tiếp cận nhân văn hơn – nơi hệ thống thanh toán được xây dựng để phục vụ đời sống, thay vì yêu cầu con người phải thích nghi với những cấu trúc kỹ thuật phức tạp.