Có nên giãn lộ trình siết vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn?

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến về sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 22/2019 có hiệu lực từ ngày 1/1/2020, đưa ra 2 phương án về lộ trình hạ tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn tại các ngân hàng. 2 phương án được đưa ra: hoặc tiếp tục giữ tỷ lệ tối đa của vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn 40% đến 31/3/2021 và sẽ hạ dần theo tỷ lệ cũ trong các năm tiếp theo; hoặc các ngân hàng sẽ duy trì tỷ lệ 40% đến hết ngày 30/9/2021 và hạ dần sau đó.  

Nguồn: NHNN.

Trước đó, Thông tư 22/2019 của NHNN quy định từ 30/6, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn tối đa là 40% và giảm dần về 30% sau 1/7/2022. Thống kê của NHNN đến 31/3, tỷ lệ này trên toàn hệ thống là 25,52%, trong đó khối ngân hàng thương mại Nhà nước là 29%, ngân hàng thương mại cổ phần là 28,7%.

Thế khó của ngân hàng

NHNN đã ban hành Thông tư 01/2020 hướng dẫn các tổ chức tín dụng (TCTD) cơ cấu nợ, miễn giảm lãi… cho các khách hàng bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng từng đề cập, dư nợ bị tác động bởi dịch bệnh khoảng 2 triệu tỷ đồng, chiếm 23% toàn hệ thống, tiềm ẩn rủi ro với hoạt động ngân hàng.

Thông tư 01 cho phép các TCTD cơ cấu nợ, gia hạn thời gian trả nợ cho doanh nghiệp, nhằm giữ các khoản nợ không bị chuyển nhóm nhưng điều này cũng khiến một phần dư nợ chuyển từ ngắn hạn sang trung, dài hạn, tác động đến cơ cấu nguồn vốn, cho vay của các TCTD.

Để giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn, ngoài cách giảm dư nợ trung, dài hạn, ngân hàng có thể tăng vốn huy động. Tuy nhiên, việc thu hút vốn trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm thấp như hiện nay không đơn giản.

Từ đầu năm, lãi suất huy động đã giảm 70-90 điểm cơ bản ở kỳ hạn dưới 12 tháng và giảm khoảng 100 điểm cơ bản ở các kỳ hạn trên một năm so với 2019. Trong khi đó, một số kênh khác như vàng, chứng khoán, trái phiếu… lợi suất hấp dẫn nhà đầu tư. Theo Trung tâm Phân tích Chứng khoán SSI - SSI Research, trái phiếu doanh nghiệp đang hút một lượng tiền đáng kể từ các kênh đầu tư khác, trong đó trực tiếp nhất là tiền gửi, do có cùng tính chất là khoản đầu tư có thu nhập cố định.

Việc hạ lãi suất tiết kiệm là nền tảng để các ngân hàng có thêm dư địa hạ lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp. Nếu nâng lãi suất các TCTD sẽ phải chịu chi phí vốn lớn hơn và thu hẹp biên độ sinh lời. Điều này sẽ tạo thêm gánh nặng cho ngân hàng, trong bối cảnh thu nhập giảm và phải chuẩn bị cho việc phát sinh nợ xấu tương lai.

Cân nhắc hỗ trợ

Theo NHNN, để giảm chi phí vốn và triển khai lãi suất ưu đãi cho khách hàng, các ngân hàng cần tiếp tục duy trì tỷ trọng nguồn vốn ngắn hạn trong cơ cấu huy động vốn. Do vậy, việc giảm tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn theo lộ trình tại Thông tư 22/2019 có thể dẫn đến phương án cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng gặp khó khăn.

Với áp lực của dịch Covid-19 đến hoạt động sản xuất kinh doanh, lượng tiền gửi của khách hàng tại ngân hàng dự kiến sẽ còn giảm. Vì vậy, để đảm bảo thực hiện các chính sách ưu đãi lãi suất, duy trì dư nợ trung dài hạn ổn định cho khách hàng, quan điểm của NHNN là có thể xem xét lùi lộ trình áp dụng tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung dài hạn theo 2 phương án là lùi thêm 6 tháng hoặc một năm.

Đồng quan điểm, chuyên gia Cấn Văn Lực cho biết việc lùi lộ trình áp dụng trần tỷ lệ trên căn cứ theo đề xuất của các TCTD. Hiện nay, nhu cầu của doanh nghiệp vay trung, dài hạn nhiều hơn để tận dụng ưu đãi lãi suất tương đối hấp dẫn. Tín dụng trong 6 tháng đầu năm cho thấy tăng trưởng dư nợ trung dài hạn cao hơn ngắn hạn.

Tín dụng trong 6 tháng đầu năm cho thấy tăng trưởng dư nợ trung dài hạn cao hơn ngắn hạn. Ảnh: Liên Hương.

Bên cạnh đó, theo ông Lực, thanh khoản của hệ thống dồi dào chứng tỏ tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn hiện nay không phải là vướng mắc nhưng việc lùi lộ trình sẽ tháo gỡ một phần khó khăn cho các TCTD nếu muốn họ hỗ trợ doanh nghiệp nhiều hơn.

Chứng khoán KB Việt Nam từng đề cập lãi suất huy động có thể tăng trong nửa cuối 2020 khi lộ trình siết tỷ lệ huy động ngắn cho vay trung và dài hạn có hiệu lực, đẩy mức độ cạnh tranh về tiền gửi và làm đảo chiều xu hướng lãi suất tiền gửi đang giảm.

Dù vậy, một số ý kiến cho rằng chưa thật sự cần thiết lùi thời hạn áp dụng các quy định về giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn. Kể cả trong trường hợp dịch bệnh Covid-19 còn tiếp tục tác động đến nền kinh tế, việc cần tiếp tục thực hiện là kiểm soát và hạn chế dòng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn để bảo đảm lành mạnh hóa hoạt động tín dụng và mang lại lợi ích lâu dài. Chưa kể, vốn trung và dài hạn chủ yếu trong lĩnh vực bất động sản, nếu giãn lộ trình vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn có thể khiến cho thị trường phát triển theo hướng khó kiểm soát.