Cú sốc lớn của 'vua chip': Trung Quốc kêu gọi doanh nghiệp tránh xa Nvidia, vị thế xây dựng nhiều năm sắp sụp đổ?

Nvidia đang bị kéo sâu hơn vào cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sau khi cơ quan quản lý an ninh mạng hàng đầu Bắc Kinh kêu gọi các công ty công nghệ lớn không mua một trong những chip mới nhất của hãng.

Cụ thể, hướng dẫn từ Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc đã đưa chip RTX Pro 6000D của Nvidia vào danh sách đen, vốn được thiết kế cho các ứng dụng trí tuệ nhân tạo công nghiệp. Đây là động thái mới nhất trong một loạt các hành động nhắm vào Nvidia , công ty có giá trị nhất thế giới.

Trung Quốc đang phát đi tín hiệu rằng họ không cần những chip AI kém tiên tiến hơn mà Mỹ cho phép Nvidia bán cho khách hàng Trung Quốc, nhưng họ vẫn muốn các sản phẩm hàng đầu của Nvidia .

Khi được hỏi về sự giám sát của Trung Quốc, Giám đốc điều hành Nvidia Jensen Huang cho biết tại London rằng công ty chỉ có thể phục vụ một thị trường “nếu một quốc gia muốn chúng tôi” và sẽ kiên nhẫn trong các tranh chấp thương mại Mỹ-Trung.

“Tôi thất vọng với những gì tôi thấy nhưng họ có những chương trình nghị sự lớn hơn cần giải quyết, giữa Trung Quốc và Mỹ”, Huang nói.

SÉT ĐÁNH NGANG TAI

Hướng dẫn được ví như 'sét đánh ngang tai' này xuất hiện sau chỉ thị trước đó của các cơ quan quản lý Trung Quốc. Theo đó, các công ty không nên mua chip AI phổ biến của Nvidia , được thiết kế đặc biệt cho thị trường Trung Quốc, có tên gọi là H20, do lo ngại về an ninh mạng. Tuần này, cơ quan quản lý chống độc quyền của Trung Quốc cho biết một cuộc điều tra sơ bộ đã phát hiện ra rằng Nvidia đã vi phạm luật chống độc quyền của nước này liên quan đến một thương vụ mua lại hoàn tất vào năm 2020.

Nhiều nhà phân tích hiện dự đoán Nvidia sẽ không ghi nhận bất kỳ doanh thu nào từ hai con chip này hoặc các đợt chào bán dự kiến khác trong năm nay tại Trung Quốc. Cổ phiếu của Nvidia đã giảm 2,5% trong phiên giao dịch sáng thứ Tư.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã gặp người đồng cấp Trung Quốc tại Madrid trong tuần này, và cả hai bên cho biết họ đã đạt được khuôn khổ thỏa thuận để giữ cho ứng dụng mạng xã hội TikTok do Trung Quốc sở hữu tiếp tục hoạt động tại Mỹ. Tuy nhiên, Bắc Kinh đang thúc đẩy các yêu cầu khác mà họ coi là cốt lõi hơn đối với lợi ích chiến lược của mình - đặc biệt là quyền tiếp cận các công nghệ AI và bán dẫn tiên tiến nhất, nhiều trong số đó đã bị Mỹ ngăn cản Trung Quốc mua lại.

Trước đó, Mỹ đã cho phép Nvidia bán một số con chip nhất định tại Trung Quốc mà các quan chức chính quyền Donald Trump mô tả là công nghệ kém tiên tiến hơn. Với hướng dẫn không mua RTX Pro 6000D của Nvidia , Bắc Kinh đang cho thấy họ không thích nhận được thứ công nghệ tương đương với “đồ cũ”.

Ngay cả trước khi có hướng dẫn, các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc đã tỏ ra thờ ơ với chip RTX Pro 6000D. Kỹ sư tại các công ty này cho biết kết quả thử nghiệm ban đầu không mấy ấn tượng, trong khi họ có thể dễ dàng tiếp cận các sản phẩm RTX cũ hơn nhưng vẫn hữu ích của Nvidia , bao gồm một số sản phẩm bị kiểm soát bởi các quy định xuất khẩu của Mỹ.

“Thị trường rất cạnh tranh—chúng tôi cung cấp những sản phẩm tốt nhất có thể”, một đại diện của Nvidia cho biết.

Trong những tuần gần đây, một số cơ quan chính phủ Trung Quốc đã thực hiện khảo sát các công ty công nghệ trong nước để tìm hiểu khoảng cách giữa chip của Nvidia và các sản phẩm thay thế của Trung Quốc. Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cũng đã đến thăm một trung tâm dữ liệu ở miền tây Trung Quốc và được xem slide so sánh chip của Trung Quốc với H20 và A800 của Nvidia . Thông tin cho thấy các chip do các công ty Trung Quốc như Alibaba phát triển có khả năng cạnh tranh với các sản phẩm của Nvidia trên nhiều chỉ số khác nhau.

Trung Quốc hiện đang khuyến khích các công ty trong nước chuyển sang phần cứng nội địa. China Unicom, một nhà mạng viễn thông nhà nước, đã sử dụng khoảng 23.000 chip AI của Trung Quốc trong một cơ sở điện toán. Các khách hàng lâu năm của Nvidia như Alibaba, ByteDance và Tencent thì tăng cường sử dụng chip nội địa để lấp đầy khoảng trống mà Nvidia để lại.

Một số quan chức Trung Quốc coi chip nội địa là lựa chọn thay thế mạnh mẽ cho những sản phẩm mà Nvidia được phép bán tại Trung Quốc. Họ cảm thấy bất an trước lập luận mà Huang đã nói với Tổng thống Donald Trump - rằng doanh số bán công nghệ của Nvidia tại Trung Quốc sẽ khiến nước này phụ thuộc vào công nghệ Mỹ.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở chất lượng chip. Số lượng cũng quan trọng không kém và Trung Quốc đã gặp khó khăn trong việc tăng cường sản xuất những con chip tốt nhất của mình. Một phần là do Mỹ đã chặn quyền tiếp cận các linh kiện và thiết bị sản xuất chip tiên tiến của nước này.

TIẾN THOÁI LƯỠNG NAN

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc luôn được coi là một trong những thị trường chiến lược quan trọng nhất của Nvidia . Trong giai đoạn bùng nổ trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là năm 2023, các con số cho thấy hơn 20% tổng doanh thu theo quý của hãng đến từ thị trường này. Giới phân tích quốc tế từng ước tính riêng mảng trung tâm dữ liệu, tỷ lệ đóng góp của Trung Quốc dao động từ 20 đến 25% – một mức đủ để biến Bắc Kinh thành thị trường mang tính sống còn đối với Nvidia .

Tuy nhiên, các vòng kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, đi kèm sự phản ứng ngày càng quyết liệt từ Bắc Kinh, đang nhanh chóng biến mối quan hệ vốn là trụ cột doanh thu thành một trong những thách thức địa chính trị lớn nhất với nhà sản xuất chip Mỹ. Theo Reuters, trong năm tài chính gần nhất, tỷ lệ doanh thu của Nvidia đến từ Trung Quốc đã giảm xuống còn khoảng 13%, phản ánh sức ép ngày càng rõ rệt từ môi trường chính sách song phương.

Từ cuối năm 2022, chính phủ Mỹ liên tục cập nhật các quy định kiểm soát nhằm hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc với chip AI hiệu năng cao. Để thích ứng, Nvidia tung ra những phiên bản tuỳ biến như A800 và H800, sau đó tiếp tục điều chỉnh với RTX Pro 6000D để đáp ứng ngưỡng kỹ thuật mới. Song giải pháp tình thế này không giúp hãng thoát khỏi rủi ro dài hạn.

Đầu năm 2025, Financial Times tiết lộ Nvidia cùng AMD phải đồng ý chia tới 15% doanh thu từ chip AI bán tại Trung Quốc cho chính phủ Mỹ như một điều kiện để được cấp phép. Đây được coi là một “loại thuế chính sách” chưa từng có tiền lệ, làm giảm trực tiếp sức hấp dẫn lợi nhuận của bất kỳ hợp đồng nào tại thị trường này.

Nếu như trước đây Nvidia đối mặt chủ yếu với những hạn chế từ phía Mỹ, thì nay thách thức còn đến ngay từ Bắc Kinh khi giới chức nước này mở cuộc điều tra chống độc quyền. Động thái kép cho thấy Trung Quốc không chỉ chấp nhận giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ mà còn sẵn sàng sử dụng công cụ pháp lý để tạo sức ép, trong bối cảnh các công ty bán dẫn nội địa như Biren hay Enflame đang được thúc đẩy mạnh mẽ.

Tất cả những yếu tố này đặt Nvidia vào thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, nhu cầu AI toàn cầu vẫn tăng trưởng nóng, giúp hãng duy trì vị trí dẫn đầu và mức định giá kỷ lục trên thị trường chứng khoán. Mặt khác, sự phụ thuộc từng có vào Trung Quốc – nơi chiếm tới hơn 20% doanh thu vào đỉnh năm 2023 – đang trở thành gánh nặng. Việc tỷ lệ sụt xuống chỉ còn khoảng 13% có thể làm bức tranh tài chính bớt lệ thuộc hơn, nhưng đồng thời phản ánh nguy cơ mất hẳn một thị trường từng đem lại nguồn thu khổng lồ.

Theo: WSJ, Financial Times, Reuters