Áp thuế thu nhập cá nhân giao dịch vàng: Có ngăn đầu cơ, thu hẹp chênh lệch giá?

Phân biệt đầu cơ - tích lũy

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 278 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9/2025. Theo đó, liên quan dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chính phủ yêu cầu quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế và giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo luật.

Đề xuất này khiến nhiều người dân nắm giữ vàng lo lắng. Anh Nguyễn Đức, nhân viên công ty nước ngoài tại Hà Nội chia sẻ, hằng tháng sau khi nhận lương sẽ dành một phần tích lũy mua vàng để dưỡng già. “Tôi có thu nhập cao và đã đóng thuế TNCN. Số tiền lương còn lại, tôi tích lũy mua vàng để dưỡng già và để dành cho các con. Sau này, tôi bán vàng, nếu áp thuế TNCN liệu có xảy ra thuế chồng thuế? Tôi mong cơ quan chức năng có giải pháp hài hòa”, anh Đức kiến nghị.

Trao đổi với PV Tiền Phong , ông Nguyễn Quang Huy (khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, vàng từ lâu đã mang một vị trí đặc biệt trong đời sống. Vàng vừa là phương tiện tích lũy truyền thống gắn với tâm lý “của để dành”, vừa trở thành kênh đầu tư khi giá biến động. Trong vài năm gần đây, khi giá vàng tăng mạnh, chức năng “sinh lời” của vàng càng được chú ý, kéo theo nhiều giao dịch mang màu sắc đầu cơ. Chính trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu áp thuế thu nhập cá nhân với giao dịch vàng là một bước đi cần thiết để tăng cường sự minh bạch và định hướng thị trường theo hướng ổn định hơn.

“Cách thức triển khai việc áp thuế TNCN với giao dịch vàng cần sự cân nhắc tinh tế. Chỉ nên tính thuế trên phần lợi nhuận phát sinh từ chênh lệch giá mua - bán, thay vì áp trên toàn bộ giá trị giao dịch. Nên có ngưỡng miễn thuế phù hợp, để người dân chỉ bán vài lượng nhằm lo những việc lớn trong gia đình không phải chịu gánh nặng ngoài mong muốn. Như vậy, chính sách vừa bảo đảm tính công bằng, vừa giúp tập trung điều tiết vào những giao dịch có tính chất đầu cơ hoặc kinh doanh”, ông Huy kiến nghị.

Theo ông Huy, cơ quan chức năng cần lưu ý về thời gian nắm giữ. Việc miễn hoặc giảm thuế cho các giao dịch vàng được giữ dài hạn sẽ khuyến khích xu hướng tích trữ ổn định, giảm áp lực mua bán ngắn hạn. Các hoạt động giao dịch lặp lại, khối lượng lớn có thể được xếp vào diện kinh doanh và chịu mức thuế cao hơn, phù hợp với bản chất hoạt động.

Chuyên gia thuế Nguyễn Văn Phụng nhận định, hiện điều kiện áp thuế TNCN với vàng đã dần hội đủ khi hầu hết các giao dịch mua bán vàng đều có hóa đơn và được thanh toán qua chuyển khoản. Với sự hỗ trợ của công nghệ và hệ thống ngân hàng, việc truy xuất dòng tiền và xác định lợi nhuận từ vàng hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, ông Phụng lưu ý, cần phân biệt rõ nguồn gốc vàng: tài sản được thừa kế, tặng cho, tích lũy lâu năm không thể bị đánh thuế như vàng đầu tư mua bán ngắn hạn. Cách phân biệt này là yếu tố mấu chốt để chính sách không gây ra sự bất công, nhầm lẫn và phản ứng tiêu cực từ người dân.

Trả lại công bằng giữa các loại tài sản

TS. Châu Đình Linh (Trường Đại học Ngân hàng TPHCM) nhìn nhận, từ góc độ chính sách thuế, vàng từ lâu đã nằm ngoài "vùng đánh thuế", dù có thể mang lại lợi nhuận lớn tương tự chứng khoán hay bất động sản. Theo ông Linh, đầu tư vàng sinh lời cũng tương tự như các tài sản tài chính khác. Việc áp thuế sẽ trả lại sự công bằng trong hệ thống thuế.

Đặc biệt, theo ông Linh, chênh lệch giá vàng mua vào - bán ra thời gian qua đã rất cao, tạo điều kiện cho giới đầu cơ trục lợi. Trong giai đoạn từ trước Tết Nguyên đán 2025 đến nay, thị trường ghi nhận nhiều đợt đầu cơ quy mô lớn, góp phần làm méo mó giá vàng trong nước so với thế giới.

“Chính sách thuế cần có phân loại rõ ràng giữa tích lũy và đầu tư, giữa bán vàng phục vụ tiêu dùng cá nhân với hoạt động đầu cơ. Không thể đồng nhất tất cả giao dịch vàng đều là đầu cơ và áp thuế đại trà. Việc này không chỉ gây phản ứng mà còn làm sai lệch mục tiêu chính sách”, ông Linh nói.

Dù ủng hộ việc đánh thuế TNCN với giao dịch vàng, các chuyên gia đều cho rằng, đây không phải “cây đũa thần” duy nhất. Việc ổn định thị trường vàng, thu hẹp chênh lệch giá trong nước - thế giới còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như tăng nguồn cung vàng hợp pháp trong nước.

Theo ông Nguyễn Quang Huy, về dài hạn, thuế chỉ là một trong nhiều công cụ. Để hạn chế đầu cơ bền vững, điều quan trọng là tạo ra các lựa chọn đầu tư thay thế an toàn, minh bạch và hấp dẫn hơn, như chứng chỉ vàng, tài khoản vàng điện tử, quỹ ETF vàng, cũng như nâng cao sức hút của kênh tiết kiệm và trái phiếu. Minh bạch hóa thông tin giá cả, quản lý hiệu quả nguồn cung và hoạt động kinh doanh vàng cũng là những yếu tố không thể thiếu.

“Thuế TNCN với giao dịch vàng nên được thiết kế trên tinh thần hài hòa và phân biệt rõ ràng: điều tiết đúng đối tượng đầu cơ, song vẫn giữ được sự an toàn cho người tích trữ nhỏ lẻ. Một chính sách cân bằng như vậy không chỉ giúp thị trường minh bạch, ổn định hơn, mà còn củng cố niềm tin xã hội và mở ra hướng phát triển bền vững cho hệ thống tài chính trong tương lai”, ông Huy cho biết thêm.