Đâu là khởi nguồn của 'cơn điên' năng lượng ở châu Âu?

Ngay lúc này, giữa lòng châu Âu vừa vực dậy khỏi ảnh hưởng khủng khiếp của đại dịch Covid-19, một cuộc khủng hoảng mới đã hình thành. Thiếu năng lượng do giá khí đốt tăng cao đẩy nhiều quốc gia ở lục địa già vào tình thế khó khăn, ngay khi mùa đông được dự đoán khắc nghiệt nhất thập kỷ này đang đến gần.

Suốt một tuần qua, giá khí đốt tăng vọt hiện ở mức 93,3 USD/mwh. Nếu so với đầu năm, mức giá này đã tăng tới 250%, một con số nằm ngoài tầm dự đoán của bất cứ chuyên gia nào, nhất là khi trước đó nền kinh tế thế giới chững lại, ngành sản xuất toàn cầu đình trệ, và giá dầu có thời điểm đã ở mức âm.

Theo các chuyên gia ngành năng lượng, có 4 lý do chính dẫn tới "cơn điên" giá khí đốt hiện nay:

Thứ nhất, nguồn cung khí đốt từ Nga giảm, dẫn đến lượng dự trữ trên khắp châu Âu xuống “thấp hơn mức trung bình 5 năm”. Hiện tại, nguồn cung ở châu Âu chỉ ở mức 71%, so với mức trung bình 5 năm là 86%.

Một cơ sở chứa khí đốt. Ảnh: Think.Ing

Thứ hai là do ảnh hưởng của thời tiết. Châu Âu vừa trải qua một mùa hè ấm, khô hạn và ít gió hơn do ảnh hưởng của biến đổi khí hâu. Do đó, sản lượng điện gió thấp hơn dự kiến, đẩy các nhà cung cấp điện phải sử dụng nhiều hơn các loại nhiên liệu hóa thạch.

Thứ ba, nỗ lực phục hồi sản xuất sau đại dịch ở Trung Quốc tăng đột biến, trong bối cảnh ngành công nghiệp châu Âu cũng đang trên đà phục hồi nhanh hơn dự kiến sau ảnh hưởng của Covid-19.

Thứ tư, xung đột thương mại Mỹ - Trung Quốc, kinh tế suy thoái, Covid-19, giá năng lượng sụt giảm đã khiến đầu tư vào lĩnh vực năng lượng trong giai đoạn 2019-2020 đi xuống. Tuy nhiên, sau đó nền kinh tế toàn cầu dần phục hồi do lãi suất thấp, các chính phủ mạnh tay chi vào các lĩnh vực cần nhiều năng lượng hơn dịch vụ khiến tiêu thụ năng lượng tăng cao.

Châu Âu nhập khẩu khí đốt chủ yếu từ Nga, Na Uy, Algeria, Libya.... Một phần khí đốt được vận chuyển tới châu Âu bằng đường thủy. Tuy nhiên, năm 2021, phí vận tải đường thủy tăng rất cao cộng với nhu cầu năng lượng tăng vọt tại Trung Quốc vì sản lượng điện từ các nhà máy nhiệt điện sụt giảm khiến nguồn cung cho châu Âu không dồi dào như mọi năm.

Khi giá khí đốt tăng cao, các nhà máy phát điện chuyển sang dùng than đá thay thế, dẫn tới lượng phát thải carbon dioxit tăng cao. Trong khi đó châu Âu lại áp dụng thuế đối với phát thải carbon dioxit để bảo vệ môi trường. Chi phí cho thuế carbon dioxit tăng cao do sử dụng than nhiều khiến giá điện thành phẩm tăng, tạo thành vòng luẩn quẩn trong cuộc khủng hoảng năng lượng.

Hệ quả là các hộ gia đình trên khắp châu Âu chịu cảnh hóa đơn tiền điện tăng vọt trong mùa đông này. Dự báo, khoảng 310.000 hộ gia đình ở Anh sẽ phải đối mặt với việc hóa đơn khí đốt tăng tới 11,5% trong những tháng tới, trong khi nhiều nhà cung cấp điện sẽ lâm vào cảnh vỡ nợ khi giá bán buôn cao kỷ lục.