Đích đến 2016-2020: Những ngân hàng yếu kém lỡ hẹn…

Như BizLIVE đề cập ở bài viết trước trong chuyên đề hướng về đích đến của nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2016-2020, tăng trưởng kinh tế là điểm sáng. Điểm sáng này đã không phải thắp nhiều tăng trưởng tín dụng như trước đây.

Một mặt, chính sách tiền tệ đã lái vốn tập trung hơn vào những lĩnh vực có chủ đích để thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tín dụng phát huy hiệu quả hơn. Mặt khác, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng được nâng thêm một bước, cũng như tiếp cận cấp độ cao hơn theo chuẩn mực quốc tế.

Tuy nhiên, vẫn còn những phần hụt lại trong đích đến kế hoạch 2016-2020, gồm kết quả tái cơ cấu những ngân hàng yếu kém.

CHƯA THỂ CỤ THỂ HÓA CÁC THƯƠNG VỤ

Như BizLIVE đề cập ở bài viết gần đây , Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đang phải trù tính lại nợ xấu , trước tác động của Covid-19.

Lẽ ra, mục tiêu đưa nợ xấu tổng thể về dưới 3% sẽ hoàn thành trong năm nay, đúng kế hoạch. Nhưng, đại dịch xẩy ra, mục tiêu này dự kiến phải tiếp tục thực hiện giai đoạn sau 2020. Cùng đó là tái cơ cấu những ngân hàng thương mại (NHTM) yếu kém.

Cuối tháng 9 vừa qua, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã có phiên họp mà những nội dung trên được đề cập tới. Tại đây, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đặt vấn đề quan tâm đến việc cơ cấu lại các ngân hàng bắt buộc đang được triển khai thế nào.

Tuy nhiên, câu trả lời tại phiên họp trên khá hạn chế.

Còn tại họp báo quý III vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong phần định hướng và giải pháp những tháng tiếp theo của năm 2020, sẽ hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền phương án cơ cấu lại ngân hàng mua bắt buộc, các TCTD yếu kém.

Như vậy, đến nay, có những phương án vẫn đang phải tiếp tục hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền.

Thời gian qua, thị trường nhiều lần chú ý về triển vọng các thương vụ M&A ở nhóm ngân hàng yếu kém, với sự tham gia của tổ chức đầu tư nước ngoài; hay hướng sáp nhập khác như khả năng HDBank với PG Bank, DongA Bank… Tuy nhiên, sau nhiều năm, đến cuối giai đoạn 2016-2020 vẫn chưa có bất kỳ một thương vụ nào hiện thực.

DongA Bank vào diện kiểm soát đặc biệt đã 5 năm qua

MỘT QUÁ TRÌNH LÂU DÀI…

Vì sao vậy? Dự thảo báo cáo chung về tái cơ cấu nền kinh tế 2016-2020 của Chính phủ có phần lý giải: Việc triển khai cơ cấu lại các NHTM mua bắt buộc là một quá trình lâu dài, phức tạp, phải phối hợp chặt chẽ và lấy ý kiến của nhiều bộ, ngành và các cơ quan liên quan.

Cụ thể hơn, quá trình xử lý nợ xấu đối với các NHTM mua bắt buộc gặp khó khăn do phần lớn tài sản đảm bảo (TSBĐ) của các khoản nợ xấu là bất động sản, TSBĐ bị kê biên chủ yếu liên quan đến các vụ án với hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh nên thời gian xử lý kéo dài.

Ngân hàng Nhà nước, trong báo cáo gửi đến Ủy ban Kinh tế của Quốc hội viết rằng, trên cơ sở chủ trương, định hướng của các cấp có thẩm quyền và căn cứ quy định pháp luật, Ngân hàng Nhà nước đã tập trung chỉ đạo 3 ngân hàng mua bắt buộc và DongA Bank xây dựng, hoàn thiện phương án cơ cấu lại/phương án phục hồi, chủ động, tích cực tìm kiếm đối tác, đàm phán với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài có nguyện vọng tham gia cơ cấu lại.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước đã tích cực chỉ đạo các ngân hàng mua bắt buộc sắp xếp lại mạng lưới hoạt động, tiết giảm chi phí, triển khai các hoạt động kinh doanh an toàn... trên nguyên tắc quyết liệt, thận trọng, chặt chẽ. Trên cơ sở đó, Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo các cấp có thẩm quyền về phương án xử lý 3 ngân hàng mua bắt buộc và DongA Bank.

Ngân hàng Nhà nước cũng đánh giá, việc triển khai cơ cấu lại 3 ngân hàng mua bắt buộc là một quá trình khó khăn, phức tạp, chưa có tiền lệ, phải phối hợp chặt chẽ và lấy ý kiến của nhiều bộ, ngành và các cơ quan liên quan và phụ thuộc vào kết quả đàm phán với các nhà đầu tư.

GP.Bank từng có kỳ vọng thu hút thành công nhà đầu tư nước ngoài

ẨN SỐ CỦA THỬ THÁCH

Như vậy, với những nguyên do và khó khăn, phức tạp nói trên, việc tái cơ cấu các NHTM yếu kém đang lỡ hẹn, sẽ tiếp tục chuyển sang giai đoạn sau 2020.

Nhưng, những khó khăn và phức tạp đó hiện vẫn là ẩn số cho thử thách tới đây.

Ẩn số, vì những năm gần đây chưa có cập nhật mới về tình hình tài chính và hoạt động của nhóm NHTM này có cải thiện lên hay xấu đi. Hơn nữa, trước tác động của đại dịch Covid-19, tình hình đó sẽ chịu thêm ảnh hưởng như thế nào?

Thông tin được biết đến trước đây, vào khoảng giữa quá trình 5 năm tái cơ cấu (năm 2017), trong báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2017 gửi đến Quốc hội, kết quả kiểm toán cho thấy đã chưa có sự kịp thời chỉ đạo việc xây dựng, phê duyệt và giám sát triển khai phương án cơ cấu lại GP.Bank theo quy định tại quyết định số 48/2013/QĐ-TTg ngày 01/8/2013 về việc góp vốn, mua cổ phần bắt buộc của tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt; chậm phê duyệt đề án tái cơ cấu GP.Bank, Ocean Bank dẫn đến không thể triển khai các biện pháp nhằm giảm suy giảm tài chính của các ngân hàng…

Kiểm toán Nhà nước khi đó cũng cho biết, thực trạng tài chính của các ngân hàng mua lại bắt buộc không được cải thiện, hoạt động kinh doanh tiếp tục thua lỗ lớn. GP.Bank từ thời điểm mua bắt buộc (7/7/2015) đến 31/12/2016 lỗ thêm 451 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến 31/12/2016 là 13.448 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 10.363 tỷ đồng. Ocean Bank lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh trước chi phí dự phòng rủi ro năm 2016 là 1.417 tỷ đồng, gấp 2,07 lần so với năm 2015 (684 tỷ đồng), lỗ lũy kế đến 31/12/2016 là 15.894 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 11.625 tỷ đồng.

Từ đó đến nay, thông tin về tình hình của các ngân hàng mua bắt buộc vẫn hạn chế. Mà hiện tại, cũng như phía trước, tác động của Covid-19 vẫn phức tạp và khó lường.