Không phải dầu mỏ hay khí đốt, Trung Quốc đang săn lùng một mặt hàng chiến lược của Nga với khối lượng khổng lồ, giá liên tiếp lập đỉnh từ đầu năm

Trong tháng 11/2025, Nga đã xuất khẩu sang Trung Quốc lượng vàng thỏi trị giá 961 triệu USD, mức cao nhất từng được ghi nhận trong lịch sử giao dịch vàng giữa hai quốc gia. Con số này nối tiếp đà tăng mạnh của tháng trước đó, khi kim ngạch xuất khẩu vàng từ Nga sang Trung Quốc trong tháng 10/2025 đạt khoảng 930 triệu USD.

Tính chung 11 tháng của năm 2025, tổng giá trị vàng Nga xuất khẩu sang Trung Quốc lên tới 1,9 tỷ USD. Đây là mức tăng đột biến nếu đặt trong bối cảnh dòng chảy thương mại trước đó gần như đóng băng. Đáng chú ý, trong suốt giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9/2025, tổng kim ngạch vàng Nga xuất sang Trung Quốc chỉ đạt vỏn vẹn 9 triệu USD. Điều này đồng nghĩa, gần như toàn bộ giá trị 1,9 tỷ USD nói trên tập trung vào hai tháng 10 và 11.

Theo nhiều chuyên gia, diễn biến bất thường này cho thấy đây không phải hoạt động thương mại thông thường, mà nhiều khả năng là kết quả của các thỏa thuận quy mô lớn, mang tính chiến lược, diễn ra trong bối cảnh tài chính – địa chính trị đặc biệt. Động thái này trùng khớp với thời điểm Bắc Kinh đẩy mạnh chính sách tăng dự trữ vàng và giảm phụ thuộc vào đồng USD, trong khi Moscow chịu áp lực ngày càng lớn về ngân sách và dự trữ tài chính.

So với năm 2024, sự thay đổi càng trở nên rõ rệt. Trong cả năm ngoái, Nga hầu như không xuất khẩu vàng sang Trung Quốc, và mức cao nhất ghi nhận trong một tháng cũng chỉ đạt 223 triệu USD. Nhìn chung, kim ngạch xuất khẩu kim loại quý từ Nga sang Trung Quốc trong năm 2025 đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu nhờ các giao dịch tập trung vào giai đoạn cuối năm.

Ở chiều ngược lại, Trung Quốc được cho là đang tích cực mua vàng của Nga nhằm đáp ứng nhu cầu dự trữ trong nước gia tăng mạnh. Theo số liệu chính thức, Trung Quốc báo cáo đã mua 23,95 tấn vàng trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9/2025. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng con số thực tế có thể cao hơn rất nhiều, ước tính ít nhất 250 tấn, trong đó một phần đáng kể được cho là có nguồn gốc từ Nga.

Theo nhận định của ngân hàng Societe Generale, riêng trong tháng 11, Trung Quốc có thể đã mua lượng vàng gấp nhiều lần số liệu thống kê chính thức của cả năm. Financial Times lưu ý rằng khối lượng mua lớn như vậy – tương đương hơn một phần ba tổng lượng vàng mà các ngân hàng trung ương toàn cầu mua trong năm nay – có thể là một trong những yếu tố góp phần đẩy giá vàng tăng khoảng 55% kể từ đầu năm.

Việc Nga chuyển từ trạng thái gần như không giao dịch sang xuất khẩu các lô vàng trị giá gần 1 tỷ USD mỗi tháng cũng phản ánh những áp lực ngày càng lớn đối với ngân sách nước này. Theo số liệu công bố, kể từ khi xung đột Ukraine bùng phát, Bộ Tài chính Nga đã bán ra khoảng 57% lượng vàng dự trữ ban đầu của Quỹ Phúc lợi Quốc gia (NWF) để bù đắp thâm hụt ngân sách, tương đương 232,6 tấn trong tổng số 405,7 tấn.

Tính đến ngày 1/11/2025, Quỹ Phúc lợi Quốc gia Nga chỉ còn 173,1 tấn vàng . Tổng tài sản thanh khoản của quỹ, bao gồm vàng và nhân dân tệ, đã giảm mạnh 55%, từ 113,5 tỷ USD xuống còn 51,6 tỷ USD.

Song song với việc đẩy mạnh xuất khẩu vàng ra nước ngoài, Ngân hàng Trung ương Nga cũng lần đầu tiên bán vàng trực tiếp từ dự trữ ra thị trường nội địa nhằm hỗ trợ đồng ruble, cung cấp thanh khoản cho doanh nghiệp và đáp ứng nhu cầu ngân sách.

Ở chiều ngược lại, việc Trung Quốc gia tăng mua vàng Nga mang lại nhiều lợi ích chiến lược. Trong bối cảnh Bắc Kinh thúc đẩy đa dạng hóa dự trữ ngoại hối và giảm phụ thuộc vào đồng USD, vàng tiếp tục được xem là tài sản trung lập, ít chịu rủi ro trừng phạt.

Đồng thời, việc mua vàng từ Nga – đối tác đang chịu sức ép tài chính – cũng có thể giúp Trung Quốc đạt được các điều kiện giao dịch thuận lợi hơn, qua đó củng cố quan hệ tài chính song phương trong bối cảnh trật tự tiền tệ toàn cầu đang dịch chuyển.