Dự án nhà ở xã hội thủ tục nhiêu khê hơn nhà ở thương mại

Phải đơn giản hóa thủ tục

Sở Xây dựng TPHCM cho biết, đã có báo cáo Bộ Xây dựng liên quan đến đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân”.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, giai đoạn 2021-2025, nhu cầu nhà ở xã hội trên địa bàn TPHCM lũy kế dự kiến là 244.550 đối tượng, khả năng TPHCM dự kiến phát triển 30.500 căn. Nhu cầu nhà lưu trú công nhân dự kiến đến tháng cuối năm 2025 là 274.150 người (tương đương 68.538 phòng), khả năng TPHCM dự kiến phát triển 4.500 phòng cho công nhân thuê.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, hiện công tác quản lý phát triển nhà ở xã hội còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ.

Giai đoạn 2026-2030, nhu cầu về nhà ở xã hội trên địa bàn TPHCM khoảng 239.100 đối tượng. Khả năng TPHCM dự kiến phát triển là 50.000 căn hộ. Nhu cầu nhà lưu trú công nhân dự kiến là 285.150 đối tượng (tương đương 71.288 phòng), khả năng TPHCM dự kiến phát triển 8.000 phòng cho công nhân thuê.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, hiện công tác quản lý phát triển nhà ở xã hội còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ. Theo các quy định pháp luật hiện nay, thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phải thực hiện thêm các thủ tục mà dự án nhà ở thương mại không phải thực hiện, gồm xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất, sau đó thực hiện thủ tục miễn tiền sử dụng đất ; thẩm định giá bán, giá thuê mua, giá thuê nhà ở xã hội; xác nhận đối tượng. Như vậy, số lượng thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội nhiều hơn so với dự án nhà thương mại, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện, chưa thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia.

Do đó, Sở Xây dựng đề xuất UBND TPHCM kiến nghị Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ ngành nghiên cứu đơn giản hóa các thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội. Trường hợp vượt thẩm quyền, kiến nghị Bộ Xây dựng có báo cáo Thủ tướng Chính phủ để được xem xét giải quyết.

Hiện nay, một số dự án phát triển nhà ở thương mại, phát triển đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2 ha đến dưới 10 ha xin điều chỉnh gia hạn thời gian thực hiện, thì khi thực hiện điều chỉnh tiến độ thực hiện dự án theo pháp luật về đầu tư, kiến nghị vẫn thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội theo quy định pháp luật tại thời điểm được chấp thuận đầu tư trước đây.

TPHCM đang có 20 khu đất được quy hoạch nhà ở xã hội, chủ yếu là nhà cho người có thu nhập thấp, có tổng diện tích hơn 38 ha.

Về hình thức thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội, đối với các dự án có quy mô sử dụng đất từ 2 ha đến dưới 10 ha, thực tế, các dự án này quỹ đất 20% tại dự án để bố trí nhà ở xã hội là tương đối nhỏ, quy mô nhà ở xã hội không lớn, dẫn đến chi phí đầu tư xây dựng cao làm giá thành căn hộ tăng lên, người có thu nhập thấp khó tiếp cận nhà ở. Do đó, Sở Xây dựng TPHCM kiến nghị cho chủ đầu tư có thể thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội bằng tiền tương đương giá trị 20% đất của dự án, có thể xây dựng nhà ở xã hội trên 20% đất dự án hoặc có thể bàn giao quỹ nhà tương đương giá trị quỹ đất 20%.

20 khu đất xây nhà ở xã hội

Hiện tại, TPHCM đang có 20 khu đất được quy hoạch nhà ở xã hội, chủ yếu là nhà cho người có thu nhập thấp, có tổng diện tích hơn 38 ha. Theo Sở Quy hoạch Kiến trúc TPHCM, nhiều khu vực đã có quy hoạch 1/500.

Trong đó, quận 12 có nhiều đất nhà ở xã hội nhất và khu nhà ở xã hội phường Hiệp Thành đã có đất sạch, có cơ sở hạ tầng đầy đủ. Quận Bình Tân có 3 khu và quận Gò Vấp có 2 khu. Quy hoạch không có đất nhà ở cho công nhân.

Bên cạnh đó, quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại có 25 khu dành cho nhà ở cho người thu nhập thấp, tổng diện tích 57 ha. Trong đó, TP Thủ Đức có đến 20 dự án, 3 dự án ở quận Bình Tân, 1 dự án ở huyện Bình Chánh và 1 dự án ở quận 7, trong đó có 14 dự án có đất sạch đang làm thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Bộ Xây dựng cần hướng dẫn cách xác định chi phí, cơ quan chủ trì thẩm định, phê duyệt chi phí và cách thanh toán cho chủ đầu tư.

Sở Xây dựng đề xuất Bộ Xây dựng hướng dẫn cách xác định chi phí đầu tư hạ tầng và chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng khi chủ đầu tư bàn giao lại quỹ đất thực hiện nhà ở xã hội bằng 20% diện tích dự án nhà ở thương mại. Trong đó, Bộ Xây dựng cần hướng dẫn cách xác định chi phí, cơ quan chủ trì thẩm định, phê duyệt chi phí và cách thanh toán cho chủ đầu tư.

Qua thực tiễn, Sở Xây dựng TPHCM nhận thấy, quy hoạch khu vực phát triển nhà ở xã hội ngoài việc đáp ứng nhu cầu diện tích đất cho phát triển nhà ở xã hội còn phải phù hợp về vị trí (gần các khu công nghiệp, các khu dành cho người có thu nhập thấp...), nhu cầu đất đai của khu vực quy hoạch, điều kiện kinh tế của các đối tượng sở hữu, phát huy hiệu quả dự án...

Trường hợp dự án nhà ở xã hội nằm rải rác trong các dự án nhà ở thương mại sẽ làm chi phí đầu tư xây dựng nhà ở xã hội tăng cao, tiền bảo trì công trình lớn, phí dịch vụ cao dẫn đến khó khăn cho người thu nhập thấp. Do đó Sở Xây dựng kiến nghị cho phép UBND TPHCM quyết định hình thức thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội đối với các dự án phát triển nhà ở thương mại , khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2 ha đến dưới 10 ha.