Hàng loạt kiến nghị điều chỉnh sớm mức giảm trừ gia cảnh

Cần sớm điều chỉnh giảm trừ gia cảnh

Cách đây 2 ngày (ngày 4.10), Cổng thông tin điện tử Chính phủ về giải đáp chính sách online đăng ý kiến của cử tri tỉnh Đồng Tháp đề nghị Bộ Tài chính sớm nghiên cứu, xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) và mức tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) do quy định hiện hành không còn phù hợp với mặt bằng giá cả, thu nhập và mức sống của người dân.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính trả lời: Theo quy định, trường hợp chỉ số giá tiêu dùng (CPI ) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức GTGC để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo. Theo số liệu mới nhất của Cục Thống kê, trong giai đoạn từ năm 2020 đến hết 2025, chỉ số CPI lũy kế dự kiến biến động trên 20% (khoảng 21,24%). Vì thế, việc điều chỉnh mức GTGC càng trở nên cấp thiết.

Đây không phải lần đầu tiên các bộ ngành, người dân kiến nghị sớm điều chỉnh mức GTGC. Thực tế, mức GTGC cho người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng đã được áp dụng từ năm 2020, không còn đủ để đảm bảo mức sống cho nhiều gia đình trong bối cảnh giá cả dịch vụ và chi phí sinh hoạt, đặc biệt tại các đô thị lớn, tăng cao những năm gần đây. Trong khi đó, Bộ Tài chính đề xuất mức GTGC mới chỉ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị nhận xét: Việc áp dụng mức GTGC mới từ kỳ thuế năm 2026 là chưa phù hợp. Trước hết là vì theo quy định tại luật Thuế TNCN hiện hành thì kỳ tính thuế đối với cá nhân cư trú tính theo năm vẫn còn chưa tới hạn quyết toán. Mặt khác, kể từ 2020 đến nay, nhà nước chưa có sự điều chỉnh mức GTGC của thuế TNCN; tại các kỳ họp gần đây, trên cơ sở kiến nghị của cử tri, nhiều đại biểu Quốc hội đã có ý kiến phát biểu, đánh giá mức GTGC hiện không còn phản ánh đúng mức sống cơ bản của người dân và còn nhiều bất cập. Việc áp dụng mức GTGC mới là hết sức cần thiết và cần được triển khai ngay, càng sớm càng tốt, vừa thể hiện sự quan tâm kịp thời của nhà nước, vừa sớm tạo động lực tiêu dùng và thúc đẩy phát triển kinh tế. 

Vì vậy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị đề xuất Bộ Tài chính trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thời gian áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025. Đồng quan điểm, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng đề nghị xem xét sớm điều chỉnh mức GTGC, có thể áp dụng ngay trong những tháng cuối năm 2025, không nên chờ đến năm 2026 như lộ trình hiện nay. Vì nếu chậm trễ, chính sách sẽ đi sau thực tế và gây thiệt thòi cho người nộp thuế. Đây cũng là động thái hỗ trợ kịp thời cho họ. Tương tự, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai cho rằng việc áp dụng mức GTGC mới từ kỳ tính thuế năm 2026 là chưa phù hợp bởi nếu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua cũng phải còn vài tháng nữa mới đến kỳ quyết toán thuế TNCN năm 2025. Vì thế, nên áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025 chứ không nên chờ đến kỳ tính thuế năm 2026…

CPI đã vượt quy định, sao còn phải chờ?

Chuyên gia về thuế, luật sư Trần Xoa (Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang) nhấn mạnh chỉ số CPI lũy kế từ năm 2020 đến hết năm 2025 đã vượt mức 20% - ngưỡng phải điều chỉnh GTGC cho người nộp thuế TNCN theo quy định. Vì vậy, người dân mong mỏi được điều chỉnh mức GTGC là hoàn toàn hợp tình hợp lý. Đó là chưa kể việc điều chỉnh GTGC theo CPI khiến thời gian kéo dài quá lâu đã là thiệt thòi cho người nộp thuế TNCN.

Mới đây, một lãnh đạo Cục Thống kê trả lời trên một số báo cho rằng có sự chênh lệch giữa mức tăng CPI và cảm nhận tăng giá của người dân và đây là hiện tượng phổ biến toàn cầu. Nguyên nhân là người dân thường tập trung vào nhóm chi phí lặp lại hằng ngày như thực phẩm, điện, xăng, nước. Biến động ở nhóm này tạo áp lực mạnh, đặc biệt với hộ thu nhập trung bình và thấp. Trong khi đó, CPI là chỉ số tổng hợp của 752 mặt hàng, tính theo cơ cấu chi tiêu bình quân, nên mức tăng chung thấp hơn nhiều so với cảm nhận.

"Rõ ràng người dân chi tiêu thường xuyên chỉ khoảng 20 - 30 mặt hàng trong rổ tính CPI và đây là những mặt hàng thiết yếu, giá đã tăng rất mạnh thời gian qua. Trong khi đó, nhiều mặt hàng khác trong rổ CPI không tăng hoặc tăng rất thấp nên bình quân lại thì chỉ số chung tăng nhẹ. Việc neo theo chỉ số CPI lũy kế lên trên 20% khiến thời gian điều chỉnh mức GTGC kéo dài nhiều năm đã không hợp lý, không đảm bảo đời sống của nhiều hộ gia đình dù họ rơi vào diện nộp thuế TNCN. Chính vì vậy, khi được Quốc hội thông qua mức điều chỉnh GTGC lần này thì cần phải cho áp dụng ngay, đáp ứng nguyện vọng của người dân. Hơn nữa, kỳ quyết toán thuế TNCN năm 2025 còn gần 6 - 7 tháng (đối với tổ chức là hết tháng 3.2026 và cá nhân là hết tháng 4.2026). Việc áp dụng mức GTGC mới cho kỳ quyết toán thuế 2025 hoàn toàn không làm tăng thủ tục hành chính hay chi phí xã hội, tạo sự đồng thuận cao", ông Trần Xoa nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM, cho rằng trong dự thảo do Bộ Tài chính xây dựng, cơ quan này lựa chọn phương án nâng mức GTGC từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế và nâng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu

đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc là dựa vào tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người từ năm 2020 - 2025. Điều này cho thấy ngay cả cơ quan soạn thảo luật cũng thấy chỉ số CPI không phản ánh đúng biến động giá cả sinh hoạt của người dân. Hơn nữa, CPI đã tăng vượt quy định thì tại sao không điều chỉnh ngay mà bắt người nộp thuế phải chờ đợi hơn 1 năm, tức là đến kỳ tính thuế năm 2026? Đó là chưa kể mức điều chỉnh GTGC theo dự thảo vẫn quá thấp, cần phải tính theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người dự phóng giai đoạn 2025 - 2030 là giai đoạn Chính phủ đã đặt mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao, đưa thu nhập của người dân gia tăng. Việc điều chỉnh GTGC chỉ dựa theo số liệu cũ sẽ khiến nguy cơ trở nên lạc hậu, không phù hợp ngay khi đưa vào áp dụng.

"Tôi cho rằng Bộ Tài chính nên tiếp thu kiến nghị của nhiều bộ ngành, địa phương và cử tri các tỉnh thành để đề xuất áp dụng sớm mức GTGC mới, đáp ứng được lòng mong mỏi của người dân", ông Nguyễn Ngọc Tịnh chia sẻ.