Hiện thực hóa tư duy mới về quy hoạch, phát triển đô thị

Đó là ý kiến của ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương khi trao đổi với báo chí trước Hội nghị quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ông Nguyễn Đức Hiển cho biết, giai đoạn 2010-2020, hệ thống đô thị tăng nhanh về số lượng, hình thành 2 vùng đô thị lớn có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng cùng các đô thị phân bố rộng khắp các vùng, miền.

Quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ nhất tại 2 vùng kinh tế-xã hội quan trọng, đó là vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Đông Nam Bộ, thấp nhất tại vùng Trung du miền núi phía bắc.

Đô thị hóa và phát triển đô thị tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; sự phát triển của một số đô thị đã tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội ở khu vực nông thôn...

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực đã đạt được, lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương cũng chỉ ra những hạn chế, bất cập trong phát triển đô thị hiện nay.

Đó là, đô thị hóa không đồng đều giữa các vùng, miền; tỉ lệ đô thị hóa không đạt mục tiêu đề ra, thấp hơn nhiều so với mức trung bình các nước trong khu vực và thế giới; phát triển theo chiều rộng là chủ yếu với mật độ thấp và phân tán, gây lãng phí về đất, hạn chế tích tụ kinh tế; hệ thống đô thị phát triển không cân đối, thiếu sự liên kết, chưa có sự phân định và chia sẻ chức năng trong từng vùng và giữa các vùng; đầu tư cho phát triển đô thị còn dàn trải, thiếu đồng bộ, đai chưa phát huy và khai thác tốt các nguồn lực từ chính đô thị cho phát triển đô thị...

Thực tế này đang đặt ra cho các ngành chức năng cần có giải pháp đồng bộ như phát triển đô thị lớn thành các cực tăng trưởng; nghiên cứu ban hành cơ chế chính sách riêng về nhà ở cho khu công nghiệp, coi nhà ở công nhân là một hạ tầng thiết yếu trong khu công nghiệp. Hạ tầng xanh, vật liệu xanh, công trình xanh trong phát triển đô thị; phân định rõ các vùng, ứng dụng cơ sở dữ liệu cho quy hoạch…

Lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương cho biết, Nghị quyết 06 có sự đổi mới tư duy, lý luận và phương pháp quản lý đô thị, bảo đảm quy hoạch đô thị có tầm nhìn dài hạn, đồng bộ và hiện đại, lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm.

Theo đó, lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương cho hay, khi thực hiện Nghị quyết 06, quy hoạch đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng đô thị sẽ đi trước một bước và bảo đảm nguồn lực chủ yếu cho phát triển đô thị. Thể chế mới cũng sẽ được hoàn thiện để kiên quyết xóa tư duy nhiệm kỳ và tình trạng quy hoạch treo, cơ chế "xin-cho", lợi ích nhóm trong xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch.

Việc phát triển đô thị cũng sẽ bảo đảm phù hợp, cân đối các vùng miền, theo hướng đô thị xanh, thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu nhưng vẫn giữ gìn, phát huy các yếu tố bản sắc văn hóa dân tộc. Các đô thị có lợi thế hơn sẽ được xây dựng thành các trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ... có khả năng cạnh tranh khu vực, quốc tế cao.

Để làm được các nhiệm vụ này, Nghị quyết 06 cho phép phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền đô thị, khai thác tốt nguồn lực từ chính đô thị, khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển đô thị, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm trong quản lý, phát triển đô thị.

Theo quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 thì đến năm 2025, tỉ lệ đô thị hóa cần đạt tối thiểu 45%. Kinh tế khu vực đô thị đạt khoảng 75% GDP cả nước; tỉ lệ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tự chủ về tài chính đạt trên 35%.

Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, tỉ lệ đô thị hóa đạt trên 50% và phấn đấu đạt mức trung bình ASEAN. Kinh tế khu vực đô thị đạt khoảng 85% GDP cả nước; tỉ lệ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tự chủ về tài chính đạt trên 60%. Có khoảng 10-15 đô thị phê duyệt và thực hiện Đề án tổng thể về phát triển đô thị tăng trưởng xanh. Xây dựng được 3-5 đô thị có thương hiệu được công nhận tầm khu vực và quốc tế.

Tầm nhìn đến năm 2045, tỉ lệ đô thị hóa thuộc nhóm trung bình cao của khu vực ASEAN và châu Á. Hệ thống đô thị liên kết thành mạng lưới đồng bộ, thống nhất, cân đối giữa các vùng, miền, có khả năng chống chịu, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, dịch bệnh, phát triển theo hướng đô thị xanh, văn minh, có bản sắc và có tính tiên phong, dẫn dắt các hoạt động đổi mới sáng tạo, trở thành động lực của phát triển…

Để đạt được mục tiêu, đại diện Ban Kinh tế Trung ương dẫn một số giải pháp cụ thể như: Hoàn thiện thể chế, chính sách tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hóa, phát triển đô thị và kinh tế đô thị nhanh và bền vững; xây dựng và phát triển hệ thống đô thị quốc gia đồng bộ về mạng lưới và chất lượng đô thị; phát triển hệ thống hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, liên kết, thích ứng với biến đổi khí hậu; quản lý, phát triển thị trường bất động sản và nhà ở ổn định, lành mạnh, minh bạch, bền vững…