Kinh tế Mỹ chịu tổn thất vì bế tắc ngân sách

Ảnh: iStock

Bế tắc ngân sách đe dọa đà phục hồi kinh tế Mỹ

Tình trạng bế tắc ngân sách kéo dài tại Quốc hội Mỹ khiến Chính phủ liên bang phải tạm ngừng một phần hoạt động hơn hai tuần qua, gây tổn thất đáng kể cho nền kinh tế lớn nhất thế giới. Nhiều chuyên gia ước tính sự gián đoạn này khiến Mỹ thiệt hại khoảng 15 tỷ USD mỗi ngày về sản lượng – con số phản ánh chi phí khổng lồ của bất đồng chính trị.

Phát biểu tại Hội nghị thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) ngày 15/10 ở Washington, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cảnh báo tình trạng ngừng hoạt động đang làm chậm tiến độ tăng trưởng và làm suy giảm niềm tin đầu tư.

Theo ông, dù nền kinh tế vẫn duy trì nền tảng vững nhờ đầu tư tư nhân và làn sóng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), "sự thiếu đồng thuận ngân sách đang kìm hãm đà phát triển". Hàng nghìn dự án hạ tầng và nghiên cứu phải tạm dừng, trong khi tâm lý doanh nghiệp giảm sút rõ rệt.

Một số tổ chức tài chính cho rằng thiệt hại thực tế có thể thấp hơn, khoảng 15 tỷ USD mỗi tuần, song đều thống nhất rằng bế tắc kéo dài đang tạo ra rủi ro lớn cho môi trường đầu tư và điều hành chính sách vĩ mô của Mỹ.

Ảnh hưởng lan rộng và áp lực điều hành chính sách

Tác động của việc Chính phủ tạm ngừng hoạt động lan ra nhiều lĩnh vực. Do Quốc hội chưa thông qua dự luật chi tiêu tạm thời, hàng chục cơ quan liên bang phải cắt giảm hoặc dừng hoạt động, làm chậm tiến trình cấp phép, kiểm định và công bố dữ liệu kinh tế .

Các cơ quan chịu ảnh hưởng gồm Bộ Thương mại, Cục Hải quan, Dịch vụ Di trú và nhiều đơn vị quản lý xuất nhập khẩu. Việc gián đoạn công bố số liệu lạm phát, việc làm hay nhà ở khiến chính sách tiền tệ rơi vào tình trạng "thiếu dữ liệu đầu vào". Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell từng cảnh báo điều này có thể làm giảm tính linh hoạt trong các quyết định lãi suất.

Hoạt động thương mại quốc tế cũng gặp trở ngại khi quy trình cấp phép xuất nhập khẩu và hồ sơ lao động nước ngoài bị kéo dài, làm tăng chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Những ảnh hưởng không chỉ nằm ở con số thiệt hại sản lượng mà còn lan sang tâm lý thị trường. Nhiều tập đoàn công nghệ, năng lượng và sản xuất đã hoãn dự án mới do chưa thể hoàn tất phê duyệt, khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Mỹ tạm chững. Một số doanh nghiệp xem xét chuyển hướng sang khu vực có môi trường chính trị ổn định hơn để đảm bảo tiến độ.

Về lao động, khoảng 4.000 công chức liên bang đã phải nghỉ việc tạm thời, hàng trăm nghìn người khác làm việc trong tình trạng "chờ ngân sách". Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu dùng hộ gia đình và đà phục hồi của thị trường việc làm trong quý IV/2025.

Việc thiếu các báo cáo kinh tế định kỳ khiến Fed và các cơ quan hoạch định chính sách phải dựa vào dữ liệu cũ, giảm khả năng phản ứng với biến động mới. Trong khi đó, lạm phát Mỹ vẫn quanh mức 2,9% và tăng trưởng có dấu hiệu chậm lại – bối cảnh đòi hỏi dữ liệu cập nhật chính xác hơn bao giờ hết.

Giới đầu tư quốc tế theo dõi sát tình hình tại Washington, lo ngại nếu bế tắc kéo dài, niềm tin vào năng lực quản trị tài khóa của Mỹ sẽ bị tổn hại – yếu tố từng là nền tảng cho vị thế của đồng USD và thị trường tài chính toàn cầu.

Giáo sư David Elliott, Đại học George Washington, nhận định: "Các lần chính phủ tạm ngừng trước đây thường có tác động ngắn hạn, nhưng năm 2025 có thể là ngoại lệ khi kinh tế Mỹ đang trong giai đoạn điều chỉnh sau chu kỳ tăng lãi suất kéo dài. Mọi cú gián đoạn đều có thể khuếch đại tâm lý bất ổn."

Bức tranh tài khóa 

Theo IMF, thâm hụt ngân sách của Mỹ hiện ở mức hơn 7% GDP – cao nhất trong nhóm các nền kinh tế phát triển. Chi phí trả lãi nợ công đã vượt 1.200 tỷ USD, tương đương tổng chi của Bộ Quốc phòng và Bộ Giáo dục cộng lại.

Điều này đặt ra bài toán khó cho Chính phủ Mỹ: vừa phải duy trì chi tiêu hỗ trợ tăng trưởng, vừa kiểm soát nợ công đang leo thang.

Bộ trưởng Scott Bessent cho rằng Mỹ cần hướng tới mô hình tăng trưởng cân bằng, thúc đẩy năng suất song song với kỷ luật tài khóa. Tuy nhiên, ông thừa nhận việc đạt đồng thuận là thách thức lớn khi cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần, khiến mọi thỏa thuận ngân sách trở nên nhạy cảm về chính trị.

Dù vậy, ông Bessent vẫn bày tỏ niềm tin vào sức bật dài hạn của kinh tế Mỹ. Các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực AI và năng lượng sạch, vẫn duy trì kế hoạch đầu tư dài hạn, thể hiện kỳ vọng vào môi trường ổn định hơn khi khủng hoảng ngân sách được tháo gỡ.

Giới quan sát cho rằng bế tắc ngân sách lần này là phép thử quan trọng cho khả năng dung hòa lợi ích giữa Nhà Trắng và Quốc hội. Nếu đạt được thỏa thuận sớm, Mỹ có thể hạn chế thiệt hại kinh tế , củng cố niềm tin thị trường và duy trì vị thế trung tâm tài chính toàn cầu.

Ngược lại, một kịch bản kéo dài có thể làm suy yếu uy tín của Washington, tác động tiêu cực đến thị trường lao động, đầu tư và chính sách tiền tệ. Trong bối cảnh thế giới đang kỳ vọng Mỹ giữ vai trò dẫn dắt phục hồi toàn cầu, việc khôi phục sự vận hành thông suốt của bộ máy chính phủ được xem là nhiệm vụ cấp thiết – không chỉ vì lợi ích kinh tế , mà còn vì uy tín quốc gia.